മ​റ​വി​യു​ടെ കു​ഞ്ഞ​ബ്ദു​ള്ള

‘‘മാ​ഞ്ഞുപോ​യ​തി​ൽ 1990ൽ ​പു​ന​ത്തി​ൽ കു​ഞ്ഞ​ബ്ദു​ള്ള​ക്കൊ​പ്പം ന​ട​ത്തി​യ ഒ​രു മ​നോ​ഹ​ര യാ​ത്ര​യു​ടെ ഓ​ർ​മ​ച്ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പു​ന​ത്തി​ൽ അ​ത് തേ​ടിവ​ന്ന​പ്പോ​ഴാ​ണ് അ​തും മാ​ഞ്ഞു എ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ​ത്.’’ പുനത്തിലിനെക്കുറിച്ച ഒാർമകളാണ്​ ‘കാലാന്തര’ത്തിൽ ഇൗ ലക്കം.

ഏ​റ്റ​വും ഭ​ദ്ര​മാ​യി സൂ​ക്ഷി​ച്ചുവെ​ച്ച​ത് മ​റ​ന്നുപോ​കു​ന്ന​ത് പ​തി​വാ​ണ്. കൈയെ​ത്തും ദൂ​ര​ത്തു​ണ്ടാ​കു​മെ​ങ്കി​ലും കാ​ണാ​മ​റ​യ​ത്ത് ‘ഭ​ദ്ര’മാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നുവേ​ണ്ടി​യു​ള്ള തി​ര​ച്ചി​ൽ അ​സ്വാ​സ്ഥ്യ​ജ​ന​ക​മാ​ണ്. ആ ​കാ​ത്തി​രിപ്പി​ലെ ന​ഷ്ട​ങ്ങ​ൾ നി​ക​ത്താ​നാ​വാ​ത്ത​താ​ണ്. പു​ന​ത്തി​ൽ കു​ഞ്ഞ​ബ്ദു​ള്ള​യു​ടെ ഓ​ർ​മയും അ​തു​പോ​ലൊ​രു ന​ഷ്ട​ബോ​ധ​മാ​ണു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​ത്.

ദീ​ദി​യു​ടെ അ​ർ​ബു​ദ ചി​കി​ത്സ​യു​ടെ കാ​ല​ത്താ​ണ് വീ​ട്ടി​ലെ മി​ക്ക​വാ​റും ആ​ൽ​ബ​ങ്ങ​ൾ പൂ​ത്തുപോ​യ​ത്. 2008ലാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്. വി​വാ​ഹ​നി​ശ്ച​യ​ത്തി​ന്റെ​യും വി​വാ​ഹ​ത്തി​ന്റെ​യും ആ​ൽ​ബ​ങ്ങ​ളും അ​തി​ൽപെ​ട്ടു. ചി​കി​ത്സ ക​ഴി​ഞ്ഞ് ചി​ക​ഞ്ഞ​പ്പോ​ൾ വ​ള​രെ കു​റ​ച്ച് ചി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ മാ​ത്ര​മാ​ണ് തി​രി​ച്ചുകി​ട്ടി​യ​ത്. എ​ത്ര​യോ കാ​ല​ങ്ങ​ൾ എ​ന്നെ​ന്നേ​ക്കു​മാ​യി അ​പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​യി. നെ​ഗ​റ്റിവു​ക​ൾ ഒ​ട്ടി​പ്പി​ടി​ച്ച് ഒ​ന്നും പ്രി​ന്റെ​ടു​ക്കാ​നാ​വാ​ത്ത നി​ല​യി​ലാ​യി. ബ്ലാ​ക്ക് ആ​ൻഡ് വൈ​റ്റ് കാ​ല​ത്തു​ള്ള ഒ​രു ചെ​റുശേ​ഖ​രം മാ​ത്ര​മാ​ണ് ബാ​ക്കി​യാ​യ​ത്.

ബി. ജയചന്ദ്രൻ, പ്രേംചന്ദ്​, ഹലീമ, പുനത്തിൽ കുഞ്ഞബ്​ദുള്ള

മാ​ഞ്ഞുപോ​യ​തി​ൽ 1990ൽ ​പു​ന​ത്തി​ൽ കു​ഞ്ഞ​ബ്ദു​ള്ള​ക്കൊ​പ്പം ന​ട​ത്തി​യ ഒ​രു മ​നോ​ഹ​ര യാ​ത്ര​യു​ടെ ഓ​ർ​മ​ച്ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പു​ന​ത്തി​ൽ അ​ത് തേ​ടിവ​ന്ന​പ്പോ​ഴാ​ണ് അ​തും മാ​ഞ്ഞു എ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ​ത്. അ​ക്കാ​ല​ത്ത് ‘മാ​തൃ​ഭൂ​മി​’യി​ൽ കോ​ഴി​ക്കോ​ട് ബ്യൂ​റോ ചീ​ഫാ​യി​രു​ന്ന വി. ​രാ​ജ​ഗോ​പാ​ലി​ന്റെ മു​റി​യി​ലെ സ്ഥി​രം സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​നാ​യി​രു​ന്നു പു​ന​ത്തി​ൽ. “ന​മ്മ​ൾ പൊ​യ്ക്കൊ​ണ്ടേ​യി​രി​യ്ക്ക​ണം. ഒ​രി​ക്ക​ലും ഒ​രി​ട​ത്തും ത​ങ്ങിനി​ൽ​ക്ക​രു​ത്. നി​ന്നാ​ൽ തീ​ർ​ന്നു’’ –അ​താ​യി​രു​ന്നു പു​ന​ത്തി​ലി​ന്റെ സി​ദ്ധാ​ന്തം.

അ​ങ്ങനെ ആ​ദ്യ​ വി​ദേ​ശയാ​ത്ര പു​ന​ത്തി​ലി​ന്റെ പ്രേ​ര​ണ​യാ​ൽ ഉ​ണ്ടാ​യ​താ​ണ്. സി​ംഗപ്പൂ​ർ മ​ല​യാ​ളി അ​സോ​സി​യേ​ഷ​ന്റെ ഒ​രു ക്ഷ​ണം അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അ​തുവെച്ച് ഒ​രു യാ​ത്രാ​സം​ഘം ഉ​ണ്ടാ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. പു​ന​ത്തി​ൽ, ഭാ​ര്യ ഹലീ​മ, വി.​ രാ​ജ​ഗോ​പാ​ൽ, ഭാ​ര്യ റാ​ണേ​ച്ചി, മ​ക്ക​ൾ അ​ഖി​ൽ, നി​ഖി​ൽ, ബി.​ ജ​യ​ച​ന്ദ്ര​ൻ, കെ.​കെ. ബാ​ല​രാ​മ​ൻ, ഞാ​ൻ എ​ന്നി​ങ്ങ​നെ എ​ട്ടം​ഗ ടീം. ​അ​വ​സാ​ന​നി​മി​ഷം ബാ​ല​രാ​മ​ൻ പി​ന്മാ​റി​യ​പ്പോ​ൾ അ​ത് ഏ​ഴം​ഗ സം​ഘ​മാ​യി.

സി​ംഗപ്പൂ​ർ, മ​ലേ​ഷ്യ പ​ര്യ​ട​ന​മാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്. ര​ണ്ടു രാ​ജ്യ​ത്തും മ​ല​യാ​ളി സ​മൂ​ഹ​വും സാ​ഹി​ത്യ​ലോ​ക​വും കു​ഞ്ഞി​ക്ക​യെ എ​ഴു​ന്നള്ളി​ച്ചുകൊ​ണ്ടുന​ട​ന്നു. പ്ര​സം​ഗ​ങ്ങ​ളും സ്വീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളും വി​രു​ന്നു​ക​ളു​മു​ണ്ടാ​യി. ഒ​പ്പം ഞ​ങ്ങ​ളും എ​ന്തി​നെ​ന്ന​റി​യാ​തെ ആ​ദ​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. യാ​ത്ര​ക്കി​ട​യി​ൽ നി​ഗൂ​ഢ സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തി​ൽ എ​ങ്ങോ​ട്ടെ​ന്നി​ല്ലാ​തെ അ​പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​ക​ലാ​യി​രു​ന്നു കു​ഞ്ഞി​ക്ക​യു​ടെ ക​ല.

പ്രേംചന്ദ്​, പുനത്തിൽ കുഞ്ഞബ്​ദുള്ള, ബി. ജയചന്ദ്രൻ

ചോ​ദി​ച്ചാ​ൽ പ​റ​യു​ക: ‘‘അ​ത് ഞാ​ൻ ക​ഥ​ക​ൾ​ക്ക് അ​നു​ഭ​വം തേ​ടി​പ്പോ​കു​ന്ന​ത​ല്ലേ, അ​പ്പോ​ൾ നി​ങ്ങ​ളെ കൂ​ട്ടാ​ൻ പ​റ്റു​മോ? അ​നു​ഭ​വം തേ​ടാ​ൻ ഒ​റ്റ​ക്ക് പോ​ക​ണം’’ എ​ന്ന്. തെ​രു​വി​ലും വി​രു​ന്നി​ലും കാ​ഴ്ച​ബം​ഗ്ലാ​വി​ലും ഒ​ക്കെ കു​ഞ്ഞി​ക്ക​യു​ടെ അ​പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​ക​ൽ അ​ര​ങ്ങേ​റി.

തീ​രു​മാ​നി​ച്ചു​റ​പ്പി​ച്ച പ​ല സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്ക് പോ​കു​ന്ന​തും ഈ ​അ​പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​ക​ൽ കാ​ര​ണം മു​ട​ങ്ങി​പ്പോ​യി​ട്ടു​ണ്ട്. വ​ണ്ടി വ​ന്ന് കാ​ത്തുനി​ൽ​ക്കു​മ്പോ​ൾ കു​ഞ്ഞി​ക്ക​യെ കാ​ണി​ല്ല. “ഇ​ങ്ങനെ​യാ​ണെ​ങ്കി​ൽ ന​മു​ക്ക് നാ​ട്ടി​ൽത​ന്നെ ഹോ​ട്ട​ലി​ൽ മു​റി​യെ​ടു​ത്തി​രു​ന്നാ​ൽ മ​തി​യ​ല്ലോ’’ എ​ന്ന് രാ​ജ​ഗോ​പാ​ലേ​ട്ട​ൻ ഒ​രുത​വ​ണ കോ​പി​ച്ചു. ഒ​രു ചി​രി മ​തി കു​ഞ്ഞി​ക്ക​ക്ക് ആ ​ചൂ​ട് ത​ണു​പ്പി​ക്കാ​ൻ: “നി​ങ്ങ​ള് വാ, ​ഞാ​ൻ ന​ല്ല മ​സാ​ല​ദോ​ശ കി​ട്ടു​ന്ന ഒ​രു സ്ഥ​ലം ക​ണ്ടുപി​ടി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്: ഹോ​ട്ട​ൽ ക​മ​ല​വി​ലാ​സം! ഈ ​ചൈ​നീ​സ് തി​ന്നു മ​ടു​ത്തു.’’ ക​മ​ല​വി​ലാ​സ​ത്തി​ലെ മ​സാ​ല​ദോ​ശ എ​ല്ലാ പ​രി​ഭ​വ​ങ്ങ​ളും അ​ലി​യി​ച്ചു. ക​ണ്ടു​പി​ടിത്ത​ങ്ങ​ളു​ടെ ഒ​രു ‘ക്രി​സ്റ്റ​ഫ​ർ കൊ​ളം​ബ​സ്’ ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു പു​ന​ത്തി​ൽ.

പി​ടി​ച്ചു​കെ​ട്ടാ​നാ​കാ​ത്ത ഒ​രു കു​തി​ര​യെ​പ്പോ​ലെ മേ​ഞ്ഞു​ന​ട​ന്ന് സി​ംഗപ്പൂ​രി​ലും മ​ലേ​ഷ്യ​യി​ലും ഞ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് വ​ഴി​കാ​ട്ടി​യ കു​ഞ്ഞി​ക്ക വേ​റൊ​രു മ​നു​ഷ്യ​നാ​യി​രു​ന്നു. ക​ഥ​ക​ൾ തേ​ടി ന​ട​ന്ന പി​ടി​കി​ട്ടാ​പ്പു​ള്ളി. കു​ഞ്ഞി​ക്ക​യു​ടെ ഭാ​ര്യ ഹലീ​മ ഒ​രു നി​ശ്ശബ്ദജീ​വി​യാ​യി​രു​ന്നു. “എ​ങ്ങനെ സ​ഹി​ക്കു​ന്നു ഇ​യാ​ളെ’’ എ​ന്ന് ചോ​ദി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു രാ​ജ​ഗോ​പാ​ലേ​ട്ട​ൻ. അ​വ​രൊ​ന്നും മി​ണ്ടി​ല്ല. പ​ണ്ടേ ഇ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ് എ​ന്ന മ​ട്ടി​ൽ. ഒ​രാ​ഴ്ച നീ​ണ്ടുനി​ന്ന യാ​ത്ര​യാ​യി​രു​ന്നു അ​തെ​ങ്കി​ലും ഒ​രാ​യു​സ്സി​ന്റെ ഓ​ർ​മക​ൾ അ​ത് പ​ക​ർ​ന്നുത​ന്നു.

പു​ന​ത്തി​ലി​ന്റെ ‘ക​ന്യാ​വ​ന​ങ്ങ​ൾ’ ടാ​ഗോ​ർ ലേ​ഖ​ന​ത്തി​ന്റെ ഒ​രു ഭാ​ഗം പേ​റി​യ​തി​ന്റെ കു​റ്റ​പ​ത്ര​വു​മാ​യി സു​ഹൃ​ത്ത് ഒ.​കെ. ജോ​ണി രം​ഗ​ത്തു വ​ന്ന​ത് മ​ല​യാ​ള സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ലെ മോ​ഷ​ണ ച​രി​ത്ര​ത്തെ പു​റ​ത്തെ​ടു​ത്തി​ട്ടി​രു​ന്നു – “ടാ​ഗോ​റി​ന്റെ ലേ​ഖ​നം മ​ല​യാ​ള നോ​വ​ലാ​യി മാ​റു​ന്ന അ​ത്ഭു​ത​വി​ദ്യ’’ എ​ന്ന ല​ഘു​രേ​ഖ കെ​ട്ട​ഴി​ച്ചുവി​ട്ട​ത് ‘പ​​േണ്ടാ​റ​യു​ടെ പെ​ട്ടി’യി​ലെ ഭൂ​ത​ഗ​ണ​ങ്ങ​ളെ​യാ​യി​രു​ന്നു. അ​ത് ക​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ച് പ​ട​രും മു​മ്പ് ജോ​ണി​ച്ചാ​യ​ൻ ത​ന്നെ അ​തി​ന് വി​രാ​മ​മി​ട്ടു. കോ​ഴി​ക്കോ​ട് അ​ള​കാ​പു​രി​യി​ൽവെച്ച് സാഷ്ടാം​ഗം ന​മ​സ്ക​രി​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു വെ​ടി​നി​ർ​ത്ത​ൽ.

സിംഗപ്പൂർ യാത്രയുടെ ഒാർമ

പ​ണ്ട് മൈ​ത്രേ​യ​ൻ പ​റ​ഞ്ഞുത​ന്ന ഒ​രു സെ​ൻ ബു​ദ്ധി​സ്റ്റ് ക​ഥ ഓ​ർ​മവ​ന്നു. ഒ​രു പെ​രുംക​ള്ള​നെ പി​ടി​കൂ​ടാ​ൻ ഒ​രാ​ൾ​ക്കൂ​ട്ടം പി​ന്തു​ട​ർ​ന്നോ​ടു​ക​യാ​ണ്. ക​ള്ള​ൻ എ​ത്തി​ച്ചേ​രു​ന്ന​ത് ഒ​രു ധ്യാ​ന​ഗു​രു മ​റ്റൊ​രു ആ​ൾ​ക്കൂ​ട്ട​ത്തെ ആ​ധ്യാ​ത്മി​ക പ്ര​ഭാ​ഷ​ണംകൊ​ണ്ട് ഉ​ന്ന​ത ചി​ന്ത​യി​ലേ​ക്ക് ന​യി​ക്കു​ന്ന ഒ​രാ​ൽ​ത്ത​റ​യി​ലേ​ക്കാ​ണ്. പെ​രുംക​ള്ള​നും ധ്യാ​ന​ഗു​രു​വും പ​ര​സ്പ​രം ക​ണ്ട​പ്പോ​ൾ, അ​വ​ർ​ക്ക് മു​ഖ​ത്തോ​ട് മു​ഖംനോ​ക്കി ചി​രി നി​ർ​ത്താ​നാ​യി​ല്ല. ര​ണ്ട് ആ​ൾ​ക്കൂ​ട്ടം ആ ​കാ​ഴ്ച ക​ണ്ട് ത​രു​ത്തുനി​ന്നു: ധ്യാ​ന​ഗു​രു മൊ​ഴി​ഞ്ഞു: ‘‘ഇ​താ മ​ഹാ​ഗു​രു’’ എ​ന്ന്. ഓ​രോ​രു​ത്ത​രും ഓ​രോ വേ​ഷ​ത്തി​ൽ അ​ഭി​ന​യി​ക്കു​ന്നു എ​ന്ന ക​ഥാ​സാ​രം ര​ണ്ട് ആ​ൾ​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങ​ളെ​യും ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന​ത്രെ ആ ​ഗു​രു​ക്ക​ന്മാ​ർ. പു​ന​ത്തി​ൽ കു​ഞ്ഞ​ബ്ദു​ള്ള ത​ന്റെ വേ​ഷ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം അ​റി​ഞ്ഞുകൊ​ണ്ട് കെ​ട്ടി​യ നാ​ട​ക​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നോ? ആ​വാം. 2001ൽ ​ബേ​പ്പൂ​രി​ൽ ബി.​ജെ.​പി സ്ഥാ​നാ​ർ​ഥി​യാ​യി വേ​ഷം കെ​ട്ടി​യ​ത​ട​ക്കം എ​ല്ലാം ഒ​രു കു​ഞ്ഞ​ബ്ദു​ള്ള​യു​ടെ വി​കൃ​തി​ക​ളാ​യും കാ​ണാം.

ഒ​രുനാ​ൾ പ​ഴ​യ സി​ംഗപ്പൂ​ർ-മ​ലേ​ഷ്യ യാ​ത്ര​യു​ടെ ചി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ തി​ര​ക്കി കു​ഞ്ഞി​ക്ക ‘മാ​തൃ​ഭൂ​മി’​യി​ലെ​ത്തി​യി​രു​ന്നു. ഒ​രു യാ​ത്രാവി​വ​ര​ണം എ​ഴു​തു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു അ​ദ്ദേ​ഹ​മ​പ്പോ​ൾ. അ​തി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ജീ​വി​ത​പ​ങ്കാ​ളി ഹലീ​മ​യു​മൊ​ത്തു​ള്ള ചി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ കി​ട്ടാ​ൻ അ​ദ്ദേ​ഹം അ​ഗാ​ധ​മാ​യി ആ​ഗ്ര​ഹി​ച്ചി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കി​ലും അ​ത് ന​ട​ത്തി​ക്കൊ​ടു​ക്കാ​ൻ ലോ​കം ഒ​രു ഗൂ​ഢാ​ലോ​ച​ന​യും ന​ട​ത്തി​യി​ല്ല. ആ​രു​ടെ ശേ​ഖ​ര​ത്തി​ൽനി​ന്നും ആ ​ചി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ കി​ട്ടി​യി​ല്ല. ഒ​ടു​വി​ൽ അ​തി​ല്ലാ​തെ ത​ന്നെ അ​ദ്ദേ​ഹം എ​ഴു​ത്ത് പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കി. സ​ഞ്ചാ​രി​യാ​യ കു​ഞ്ഞ​ബ്ദു​ള്ള മ​റ്റൊ​രാ​ളാ​യി​രു​ന്നു. ഉ​ല്ലാ​സംകൊ​ണ്ട് സൗ​ഹൃ​ദ​ങ്ങ​ളി​ൽ നി​റ​ഞ്ഞൊ​ഴു​കു​ന്ന പി​ടി​ച്ചുനി​ർ​ത്താ​നാ​കാ​ത്ത ഒ​രു പു​ഴ. ആ ​പു​ഴ പി​ന്നെ മ​റ​വി​യി​ലേ​ക്ക് വ​റ്റി.

പുനത്തിൽ കുഞ്ഞബ്​ദുള്ളയും ഹലീമയും

 ഓ​ർ​മ മാ​യും വ​രെ​യും കാ​ണു​മ്പോ​ഴൊ​ക്കെ “ആ ​ചി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ നി​ങ്ങ​ളെ​നി​ക്ക് ത​ന്നി​ല്ലല്ലേ’’ ​എ​ന്നൊ​രു പ​രി​ഭ​വം ആ ​മു​ഖ​ത്തു​ള്ള​താ​യി തോ​ന്നി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. പി​ന്നെ​പ്പി​ന്നെ ഛായാ​പ​ട​ങ്ങ​ൾ മാ​യു​ന്ന​ത​ുപോ​ലെ വാ​ക്കു​ക​ൾ മാ​ഞ്ഞുതു​ട​ങ്ങി​യ​പ്പോ​ൾ കു​ഞ്ഞി​ക്ക ഒ​ന്നും ആ​ഗ്ര​ഹി​ക്കാ​താ​യി. അ​തി​നി​ട​യി​ലെ​പ്പോ​ഴോ കു​ഞ്ഞി​ക്ക​യും ഹലീ​മ​യും പി​രി​ഞ്ഞ​താ​യി കേ​ട്ടു. സ്വ​ന്തം ഏ​കാ​ന്ത​ത​യി​ൽ ഉ​രു​കി 2015 ജൂ​ലൈ 7ന് ​രാ​ജ​ഗോ​പാ​ലേ​ട്ട​ൻ ആ​ദ്യം യാ​ത്രപ​റ​ഞ്ഞു. മ​റ​വി​യു​ടെ നീ​ണ്ട ക​ട​ൽ താ​ണ്ടി 2017 ഒ​ക്ടോ​ബ​ർ 27ന് ​കു​ഞ്ഞി​ക്ക​യും.

ര​ണ്ടു മ​ര​ണ​ങ്ങളും ക​ട​ന്ന് കോ​വി​ഡി​ന്റെ അ​ട​ച്ചു​പൂ​ട്ട​ൽ കാ​ല​ത്തെ ഒ​രു ശൂ​ന്യ​വേ​ള​യി​ൽ ഒ​രു വാ​ട്സ്ആ​പ് സ​ന്ദേ​ശ​ത്തി​ൽ ആ ​പു​ന​ത്തി​ൽ യാ​ത്ര​യു​ടെ ബാ​ക്കി​യാ​യ ചി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ പു​റ​ത്തു​വ​ന്നു. ബി.​ ജ​യ​ച​ന്ദ്ര​ന്റെ സ്വ​കാ​ര്യ​ശേ​ഖ​ര​ത്തി​ൽ ‘ഭ​ദ്ര’മാ​ക്കി വെച്ച​വ​യാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്. മ​റ​വി​യി​ൽനി​ന്നും ‘ഭ​ദ്രം’ ക​ണ്ടെ​ത്ത​പ്പെ​ട്ട​പ്പോ​ൾ ചി​ത്രം പു​റ​ത്തു​ചാ​ടി. ഓ​ർ​മയു​ടെ ‘സ്മാ​ര​ക​ശി​ല​ക​ൾ’ പാ​താ​ള​ങ്ങ​ളി​ൽനി​ന്നും പൊ​ന്തിവ​ന്ന​തുപോ​ലെ. അ​ത് കാ​ണാ​ൻ പു​ന​ത്തി​ൽ ഓ​ർ​മയാ​യി​രു​ന്നു.

പി​ന്നെ​യൊ​രി​ക്ക​ൽ കോ​ഴി​ക്കോ​ട്ടെ പാ​ര​ഗ​ൺ റ​സ്റ്റാ​റ​ന്റി​ൽ പു​ന​ത്തി​ലി​ന്റെ ജീ​വി​തപ​ങ്കാ​ളി​യാ​യി​രു​ന്ന ഹലീ​മ​യെ​യും മ​ക്ക​ളെ​യും ക​ണ്ടു. വ​ർ​ഷം എ​ത്ര പി​ന്നി​ട്ടി​രു​ന്നു എ​ന്നു മ​റ​ന്നു. അ​ടു​ത്തു ചെ​ന്ന് ‘‘ഓ​ർ​മ​യു​ണ്ടോ’’ എ​ന്ന് ചോ​ദി​ച്ചു. ഓ​ർ​മ​ക്കും മ​റ​വി​ക്കു​മി​ട​യി​ൽ നീ​ണ്ട നി​മി​ഷ​ങ്ങ​ൾ അ​വ​ർ നി​ശ്ശബ്ദ​മാ​യി നോ​ക്കിനി​ന്നു. പി​ന്നെ പ​റ​ഞ്ഞു: എ​ല്ലാം ഓ​ർ​മ​യു​ണ്ട്, ഒ​ന്നും മ​റ​ന്നി​ട്ടി​ല്ല’’ എ​ന്ന്. ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ ഛായാ​പ​ട​ങ്ങ​ളി​ലെ ചി​ല അ​ധ്യാ​യ​ങ്ങ​ളി​ൽ മ​റ​വി​യാ​യി​രി​ക്കും ഓ​ർ​മയേ​ക്കാ​ൾ ആ​ഹ്ലാ​ദ​ക​രം. മ​റ​വി​യു​ടെ കു​ഞ്ഞ​ബ്ദു​ള്ള ഒ​രു സ്മാ​ര​ക​ശി​ല​യാ​യി ആ ​നി​ശ്ശബ്ദ​ത​യി​ൽ സ്പ​ന്ദി​ച്ചു.

(തു​ട​രും)