15 മണിക്കൂർ, മൂന്ന്​ രാജ്യങ്ങൾ

ജനാലകൾക്കിടയിലൂടെ അരിച്ചിറങ്ങിയ വെള്ളിവെളിച്ചം മുഖത്ത്​ തട്ടു​േമ്പാഴാണ്​​ ഉണരുന്നത്​. സമയം ആറ്​ മണിയേ ആയിട്ടുള്ളൂ. വെസ്​റ്റ്​ ബംഗാളി​െൻറ വടക്ക്​ ഭാഗത്ത്​ നാഗാർകാട്ട എന്ന സ്​ഥലത്താണുള്ളത്​​. ഇന്ത്യയുടെ വടക്ക്​ കിഴക്ക്​ ഭാഗമായതിനാൽ വളരെ നേരത്തെതന്നെ സൂര്യൻ ഉദിച്ചിട്ടുണ്ട്​. റൂമിൽനിന്ന്​ പുറത്തിറങ്ങി. നല്ല തണുപ്പാണ്​​. കഴിഞ്ഞദിവസം രാത്രിയാണ്​ ഇവിടെയെത്തിയത്​.

അതുകൊണ്ട്​ തന്നെ റിസോർട്ടും സമീപ പ്രദേശങ്ങളൊന്നും കാണാൻ സാധിച്ചിരുന്നില്ല. ശാന്തി ബോൺ എന്നാണ്​ റിസോർട്ടി​െൻറ പേര്​. ഏതാനും കോ​േട്ടജുകളാണ്​ ഇതിനകത്തുള്ളത്​. പിന്നെ ടെൻറടിച്ച്​ താമസിക്കാൻ സൗകര്യവുമുണ്ട്​. ചുറ്റും വിശാലമായ നെൽപ്പാടങ്ങൾ​.

കൊയ്​ത്ത്​ കഴിഞ്ഞ പാടത്ത്​ കുട്ടികൾ കളിക്കുന്നു​. തീറ്റ ​നൽകാൻ പശുക്കളെയും കൊണ്ട്​ കർഷകർ വരുന്നു. ചെറിയ വീടുകളാണ് ഗ്രാമത്തിൽ​ എവിടെയും. അകലെ ജൽദാക നദിയിലൂടെ കുത്തിയൊഴുകുന്ന വെള്ളത്തി​െൻറ ശബ്​ദവും കാതിൽ മുഴങ്ങുന്നുണ്ട്​​. രാത്രി വന്നപ്പോൾ റിസോർട്ടിൽ​ കെ.എൽ രജിസ്​ട്രേഷനിലുള്ള കാർ ഉണ്ടായിരുന്നു. മലയാളികൾ ആരെങ്കിലുമാകുമെന്ന്​ കരുതി രാവിലെ ആളെ അന്വേഷിച്ചു.

കേരളത്തിൽനിന്ന്​ ഭൂട്ടാനിലേക്ക്​ കാറിൽ നടത്തിയ അവിസ്​മരണീയ യാത്ര - റോഡ്​ ടു ഭൂട്ടാൻ: ഭാഗം നാല്​

ജയ്​ എന്നയാളാണ്​ ആ വണ്ടിയിൽ വന്നിരുന്നത്​. അദ്ദേഹം ഇന്നാട്ടുകാരനാണ്​. മലയാള സിനിമയിൽ സ്​റ്റണ്ട്​ അസിസ്​റ്റൻറ്​ ആയി ജോലി ചെയ്യുന്നുണ്ട്​. അങ്ങനെയാണ്​ സുഹൃത്തി​െൻറ കാറുമായി ഇവിടേക്ക്​ എത്തിയത്​.മലയാളികളും യാത്രക്കാരുമാണെന്ന്​ അറിഞ്ഞപ്പോൾ​ ഞങ്ങളോട്​ വലിയ മതിപ്പായി. അദ്ദേഹത്തി​െൻറ സുഹൃത്തി​െൻറ റിസോർട്ടാണിത്​. അതുകൊണ്ട്​ തന്നെ റൂമി​െൻറ വാടകയിനത്തിൽ നല്ലൊരു ഇളവ്​ കിട്ടി.

എട്ട്​​ മണിയോടെ വണ്ടിയുമെടുത്ത്​ പുറത്തിറങ്ങി. വയലിനോട്​ ചേർന്നുള്ള ടാറിടാത്ത റോഡാണ്​. രണ്ട്​ കിലോമീറ്റർ കഴിഞ്ഞപ്പോഴേക്കും ദേശീയപാതയിലെത്തി. സിലിഗുരിക്ക്​ സമീപത്തെ സെവോകിൽനിന്ന്​ തുടങ്ങി അസമി​െൻറ തലസ്​ഥാനമായ ഗുവാഹത്തി വരെയുള്ള എൻ.എച്ച്​ 17ലൂടെയാണ്​ യാത്ര. ലക്ഷ്യസ്​ഥാനമായ ഭൂട്ടാ​െൻറ അതിർത്തി കടക്കാൻ ഇനി 80 കിലോമീറ്റർ കൂടിയുള്ളൂ.

കഴിഞ്ഞദിവസങ്ങളിൽനിന്ന്​ കണ്ടതിൽനിന്നും വ്യത്യസ്​തമായ ഭൂപ്രകൃതിയാണുള്ളത്​. അതിന്​ പ്രധാന കാരണം കൃഷിയിലെ മാറ്റമാണ്​. തേയിലയാണ്​ റോഡിന്​ ഇരുവശത്തുമുള്ളത്​. നമ്മുടെ നാടുകളിൽ കുന്നിൻചെരുവുകളിലാണ്​ തേയിലയെങ്കിൽ ഇവിടെ സമതല പ്രദേശത്താണ്​. ഏക്കർ കണക്കിന്​ തേയില തോട്ടങ്ങളാണുള്ളത്​​.

പിന്നെ വാഴയും തേക്കുമെല്ലാം കാണാം. പക്ഷെ, പച്ചപ്പിന്​ ലേശം​ കുറവുള്ളത്​ പോലെ. അത്യാവശ്യം വീടുകളും നഗരങ്ങളുമെല്ലാം ഇടക്കിടക്ക്​ കടന്നുവരുന്നുണ്ട്​. യാത്രക്കിടെ​ രണ്ട്​ പുഴകളും മുറിച്ചുകടന്നു. പുഴയിലെല്ലാം മണൽ വാരൽ തകൃതിയായി നടക്കുന്നുണ്ട്​.

ലോറികൾ പുഴയിലിറക്കിയാണ് മണൽ​ കൊണ്ടുപോകുന്നത്​. ഹാസിമാര എന്ന സ്​ഥലത്തുവെച്ച്​ ഭക്ഷണത്തിനായി വണ്ടി നിർത്തി. പൂരിയും കടലക്കറിയും ഒാർഡൾ ചെയ്​തു. ​മുറ്റത്ത്​ തയാറാക്കിയ സീറ്റിലിരുന്നാണ്​ ഭക്ഷണം കഴിച്ചത്​. ഹോട്ടലി​െൻറ ഒരുഭാഗത്ത്​ ആരുടെയോ ജന്മദിനം ആഘോഷിക്കാനുള്ള ഒരുക്കമെല്ലാം നടക്കുന്നു​.

കാത്തിരുന്ന സ്വപ്​നം അരികിലെത്തു​േമ്പാൾ

വീണ്ടും യാത്ര തുടരു​േമ്പാൾ മുന്നിൽ വലിയ മലനിരകൾ പ്രത്യക്ഷപ്പെടാൻ തുടങ്ങി. ഭൂട്ടാനാണ്​ ആ കാണുന്നത്​. അതെ, ഞങ്ങൾ സ്വപ്​നം കണ്ട നാട്​ അടുത്തെത്തിയിരിക്കുന്നു. 11 മണിയോടെ ജയ്​ഗാഒാൻ എന്ന ഇന്ത്യൻ നഗരത്തിലെത്തി. അവിടെനിന്ന്​ വലത്തോട്ട്​ തിരിഞ്ഞതോടെ ഭൂട്ടാനി​െൻറ കവാടത്തിന്​ മുന്നിലേക്ക്​. ചൈനയിൽ മാത്രം കൊറോണ വ്യാപിച്ച സമയമാണ്​. ഇന്നത്തെ ​േപാലെ മറ്റുരാജ്യങ്ങളിൽ പ്രശ്​നം രൂക്ഷമായിട്ടില്ല.

കവാടത്തിന്​ മുന്നിൽ താപനില പരിശോധിക്കുന്നുണ്ട്​. വണ്ടികളെല്ലാം കാത്തുനിൽക്കുകയാണ്​​. പരിശോധനയും കഴിഞ്ഞ്​ മന്ദം മന്ദം ഞങ്ങൾ ഭൂട്ടാനിലേക്ക്​ പ്രവേശിച്ചു. വലിയൊരു ആഗ്രഹം പൂവണിഞ്ഞ നിമിഷമായിരുന്നു അത്​. ആ സ​ന്തോഷം എങ്ങനെ പറഞ്ഞറിയിക്കയണമെന്ന്​ അറിയില്ല. കേരളത്തിൽനിന്ന്​ തുടങ്ങി മറ്റൊരു രാജ്യത്തേക്ക്​ വണ്ടിയോടിച്ച്​ പോവുക. ഒരുപാട്​ നാളെത്തെ ആഗ്രഹമായിരുന്നു. ബംബർ ലോട്ടറിയടിച്ച ഫീൽ​. കഴിഞ്ഞദിവസം രാത്രി നേപ്പാൾ കടന്നു. ഇന്ന് ഉച്ചയാകു​േമ്പാഴേക്കും​ ഭൂട്ടാനും.

ഫുൻഷോലിങ്​ എന്ന നഗരത്തിലേക്കാണ്​​ പ്രവേശിച്ചിരിക്കുന്നത്​. 100 മീറ്റർ അപ്പുറത്തുള്ള ഇന്ത്യയേക്കാൾ എത്ര മനോഹരമാണ് ആ​ നഗരം. ഒറ്റനോട്ടത്തിൽ തന്നെ ആർക്കും ഇഷ്​​ടപ്പെടും. രൂപകൽപന കൊണ്ട്​ ​വൈവിധ്യം തീർക്കുന്ന കെട്ടിടങ്ങൾ, ബഹളങ്ങളില്ലാത്ത തെരുവുകൾ... സമാധാനാവും സൗന്ദര്യവും ഒരുമിച്ച്​ ചേർന്ന നാട്​.

വണ്ടി പാർക്കിങിൽ ഏരിയയിൽ നിർത്തി. അപ്പോഴേക്കും എവിടെനി​ന്നോ ഒരു ട്രാവൽ ഏജൻറ്​ ഞങ്ങളുടെ മു​ന്നിലേക്ക്​ ഒാടിയെത്തി. യാത്രക്കാർക്കും വാഹനത്തിനും പെർമിറ്റ്​​ റെഡിയാക്കിത്തരാമെന്ന്​ അയാൾ പറഞ്ഞു. ഒാഫിസുകളിലെ നൂലാമാലകൾ ഒഴിവാക്കാൻ അങ്ങനെത്തന്നെ ആയിക്കോ​െട്ട എന്ന്​ ഞങ്ങളും വിചാരിച്ചു. ആദ്യം അവരുടെ ഒാഫിസിൽ പോയി.

എന്നിട്ട്​ പെർമിറ്റിനുള്ള അപേക്ഷയിൽ പൂരിപ്പിക്കാൻ വ്യക്​തിഗത വിവരങ്ങൾ നൽകി. പാസ്​പോർട്ട്​ ഉണ്ടായിരുന്നത്​ കൊണ്ട്​ അതി​െൻറ കോപ്പി എടുത്തു. പിന്നെ പാസ്​പോർട്ട്​ സൈസ്​ ഫോ​േട്ടായും വേണം​. അതുകൂടാതെ ഭൂട്ടാനിലെ ഹോട്ടലി​െൻറ ബുക്കിങ് കൂടി ആവശ്യമുണ്ട്​ പെർമിറ്റ്​ കിട്ടാൻ​. തലസ്​ഥാനമായ തിംഫുവിലുള്ള ഹോട്ടലി​െൻറ ബുക്കിങ്ങും ഏജൻറ്​ എടുത്ത്​ തന്നു. ഇതോടൊപ്പം ​ഭൂട്ടാനിലൂടെയുള്ള ഞങ്ങളുടെ യാത്രാപ്ലാനും വെള്ളപേപ്പറിൽ എഴുതികൊടുക്കണം.

ഇതെല്ലാം തയാറാക്കി ഇമിഗ്രേഷൻ ഒാഫിസിൽ പോയി. നല്ല തിരക്കുണ്ട്​. കാത്തുനിന്നപ്പോഴേക്കും സമയം ഒരു മണിയായി. ഇനി രണ്ട്​ മണിക്കേ കൗണ്ടറുകൾ തുറക്കൂ. പുറത്തിറങ്ങി നഗരത്തിലൂടെ നടന്നു. വിശപ്പില്ലാത്തതിനാൽ​ ജ്യൂസിലൊതുക്കി ലഞ്ച്​. ട്രാവൽ ഏജൻസി ഒാഫിസി​െൻറ അടുത്ത്​ തന്നെ സിം കാർഡ്​ ലഭിക്കുന്ന സ്​ഥലമുണ്ട്​. അവിടെനിന്ന്​ 350 രൂപ കൊടുത്ത്​​ ഭൂട്ടാൻ ടെലികോമി​െൻറ സിം എടുത്തു.

ഇന്ത്യയിലെ ഒരു സിമ്മും ഇവിടെ പ്രവർത്തിക്കില്ല. 350 രൂപക്ക്​ ഒരു മാസത്തേക്ക്​ രണ്ട്​ ജി.ബി നെറ്റും അൺലിമിറ്റഡ്​ കാളുമാണ്​ ലഭിച്ചത്​. ഭൂട്ടാനിലെ കറൻസി 'ങൾട്രം' ആണ്​. അതും ഇന്ത്യൻ രൂപയും ഒരേമൂല്യം​. ഭൂട്ടാനിലെ ഒട്ടുമിക്ക സ്​ഥലങ്ങളിലും രണ്ട്​ കറൻസിയും സ്വീകരിക്കും. സിം ഫോണിലിട്ടതോ​െട സമയം മാറി. ഇന്ത്യൻ സമയത്തേക്കാൾ 30 മിനുറ്റ്​ മുമ്പിലാണ്​ ഭൂട്ടാൻ.

രണ്ട്​ മണി​ ആയതോടെ വീണ്ടും ഏജൻറിനോടൊപ്പം ഇമിഗ്രേഷൻ ഒാഫിസിൽ പോയി. കൗണ്ടറിൽ കണ്ണും വിരലടായളവുമെല്ലാം പതിച്ചുനൽകി. തുടർന്ന്​ പാസ്​പോർട്ടിൽ ഒരാഴ്​ചത്തേക്ക്​ എൻട്രി പെർമിറ്റ്​ അടിച്ചുത​ന്നു. ഇന്ത്യയിൽനിന്ന്​ വരുന്നവർക്ക്​ ആധാർ ഒഴിച്ചുള്ള ​െഎ.ഡി കാർഡുകൾ ഉണ്ടെങ്കിലും പെർമിറ്റ്​ കിട്ടും. വിസക്ക്​ സമാനമാണ്​ ഇൗ പെർമിറ്റ്​. ശനിയും ഞായറും പൊതുഅവധി ദിവസങ്ങളിലും ഇമിഗ്രേഷൻ ഒാഫിസ്​ തുറക്കില്ല​​. തിംഫു, പാറോ എന്നിവിടങ്ങളിലേക്കുള്ള പെർമിറ്റ്​ മാത്രമാണ്​ ഫുൻഷോലിങ്ങിൽനിന്ന്​ ലഭിക്കുക.

ഇമിഗ്രേഷൻ ഒാഫിസിൽനിന്ന്​​ വണ്ടിയിൽ കയറി വാഹനത്തി​െൻറ പെർമിറ്റ്​ ശരിയാക്കാൻ ആർ.എസ്​.ടി.എ ഒാഫിസിലേക്കാണ്​ പോയത്​. ഒരു കിലോമീറ്റർ ദൂരമുണ്ട്​ അവിടേക്ക്​. ഒാഫിസിനുള്ളിലേക്ക്​​ ഞങ്ങൾ പോയില്ല. ഏജൻറ്​ വണ്ടിയുടെ രേഖകളും ഞങ്ങളുടെ പെർമിറ്റുമായി അകത്തേക്ക്​​ പോയി. നേപ്പാളും ഭൂട്ടാനും സന്ദർശിക്കാൻ ഇന്ത്യക്കാർക്ക്​ പാസ്​പോർട്ട്​ ആവശ്യമില്ലാത്തത്​​ പോലെത്തന്നെ ഇൗ രാജ്യങ്ങളിലൂടെ വാഹനവുമായി വലിയ ചെലവില്ലാതെ സഞ്ചരിക്കാനും സാധിക്കും. മറ്റു രാജ്യങ്ങളിലേക്ക് ഇന്ത്യയിൽനിന്ന്​​ വാഹനവുമായി പോകണമെങ്കിൽ കാർനെറ്റ്​ എന്നൊരു പെർമിറ്റി​െൻറ ആവശ്യമുണ്ട്​. ഇതിന്​ ഏകദേശം ഒരു ലക്ഷം രൂപയുടെ മുകളിൽ ചെലവ്​ വരും.

അര മണിക്കൂർ കൊണ്ട്​ ഏജൻറ്​ പെർമിറ്റ്​ എടുത്ത്​ തിരിച്ചുവന്നു. ഏഴ്​ ദിവസത്തേക്ക്​ വാഹനത്തി​െൻറ പെർമിറ്റിന്​ 1400 'ങൾട്രാ'മാണ്​​ ചെലവ്​ വന്നത്​. ഇമിഗ്രേഷൻ ഒാഫിസിൽ പെർമിറ്റ്​ ലഭിക്കാൻ പൈസയൊന്നും ആവശ്യം വന്നിട്ടില്ല. എന്നാൽ, ഏജൻറിന്​ 1300 രൂപ കമീഷനായി​ നൽകി​. പെർമിറ്റെല്ലാം ലഭിച്ചതോടെ തിംഫു ലക്ഷ്യമാക്കി ഞങ്ങൾ യാത്ര തിരിച്ചു. ഡീസലടിക്കാൻ വഴിയിൽ കണ്ട പമ്പിൽ കയറി. ഇന്ത്യൻ ഒായിലി​െൻറ പമ്പാണ്​. അതിർത്തിക്കപ്പുറത്തുനിന്നാണ്​ ഇവിടേക്ക്​ ഡീസലും പെട്രോളും വരുന്നത്​. പക്ഷെ, നികുതി കുറവായതിനാൽ നമ്മുടെ നാട്ടിലേക്കാൾ ഏകദേശം പത്ത്​ രൂപ കുറവാണ്​. ആ സ​ന്തോഷത്തിൽ ഫുൾ ടാങ്ക്​ തന്നെയടിച്ചു. ഫോർച്യൂണർ ഹിമാലയത്തിലെ മലനിരകൾ കയറാൻ തുടങ്ങി. 150 കിലോമീറ്റർ ദൂരമുണ്ട്​ തലസ്​ഥാന നഗരിയിലേക്ക്​.

ഇന്ത്യയിലിൽനിന്ന്​ ചരക്കുമായി വരുന്ന ലോറികൾ വഴിയിലുടനീളം കാണാം. ഭൂട്ടാ​െൻറ പ്രധാന ആശ്രയം ഇന്ത്യയാണ്​. റോഡ്​ വഴി ഇന്ത്യയിലേക്ക്​ മാത്രമാണ്​ കടക്കാൻ കഴിയുക. വടക്ക്​ ഭാഗം ചൈനയുടെ അതിർത്തിയാണെങ്കിലും അങ്ങോട്ട്​ റോഡില്ല. പിന്നെ രണ്ട്​ രാജ്യങ്ങളും തമ്മിൽ അത്രക്ക്​ സ്വരചേർച്ചയുമില്ല. ടൂറിസ്​റ്റ്​ സീസൺ അല്ലാത്തതിനാൽ റോഡിൽ സഞ്ചാരികൾ കുറവാണ്​. സീസണുകളിൽ ഇൗ റോഡിൽ യാത്രക്കാരുടെ ഒഴുക്കായിരിക്കും.

അതേസമയം, പൊതുവെ സമാധാന പ്രിയരായ ഭൂട്ടാനികൾ ടൂറിസ്​റ്റുകളെ കൊണ്ട്​ വലഞ്ഞിട്ടുണ്ട്​​. പ്രത്യേകിച്ച്​ ഇന്ത്യക്കാരെക്കൊണ്ട്​. 2019ൽ മഹാരാഷ്​ട്രയിൽനിന്ന്​ വന്ന റൈഡർമാർ ബുദ്ധസ്​തൂപത്തിന്​ മുകളിൽ കയറി ഫോ​േട്ടായെടുത്തത്​ ഏറെ വിവാദമായിരുന്നു. അതിനു​േ​ശഷം ബൈക്കിൽ വരുന്നവർക്ക്​ ഒരുപാട്​ നിയന്ത്രണങ്ങൾ​ കൊണ്ടുവന്നു.

ബൈക്കിൽ പോകുന്നവർ ഭൂട്ടാനിൽനിന്ന്​ ഒരു ടാക്​സി കാർ വാടകക്കെടുത്ത്​ അതിൽ ഗൈഡിനെയും കൂട്ടണമെന്നാണ്​ നിയമം. കൂടാതെ ഇനി ഇന്ത്യക്കാർക്ക്​ ഒരുദിവസത്തിന്​ 1200 രൂപ ഫീസും ഇൗടാക്കുമെന്നാണ്​ കേൾക്കുന്നത്​. വാഹനങ്ങൾക്കും ഉയർന്ന ഫീസ്​ ഇൗടാക്കാൻ പദ്ധതിയുണ്ട്​. ഇക്കാരണങ്ങൾ കൊണ്ട്​ ഭൂട്ടാൻ ഇനി ഇന്ത്യക്കാരുടെ പ്രിയപ്പെട്ട ഡെസ്​റ്റിനേഷൻ ആകുമോ എന്ന കാര്യം സംശയമാണ്​​.

20 കിലോമീറ്റർ കഴിഞ്ഞപ്പോൾ ചെക്ക്​പോസ്​റ്റിൽ പെർമിറ്റെല്ലാം കാണിച്ച്​ യാത്ര തുടർന്നു. വർണവൈവിധ്യങ്ങളുടെ കാൻവാസിൽ തീർത്ത ഹിമാലയത്തി​െൻറ മടിത്തട്ടിലൂടെയുള്ള റോഡ്​ മുകളിലേക്കും താഴേക്കുമായി ഒഴുകിനീങ്ങുന്നു​. ബുദ്ധമത ആചാരപ്രകാരമുള്ള കൊടിതോരണങ്ങളും സ്​തൂപങ്ങളുമെല്ലാം വഴിയിലുടനീളം കാണാം.

രാജ്യത്തെ 99 ശതമാനം ജനങ്ങളും ബുദ്ധമത വിശ്വാസികളാണ്​. ​ൈവകീട്ട്​ അഞ്ച്​ മണിയാകു​േമ്പാൾ മലഞ്ചെരുവിൽ കണ്ട ഹോട്ടലിന്​ മുന്നിൽ വണ്ടിനിർത്തി. കോടമഞ്ഞ്​ വന്ന്​ ശരീരമാകെ പൊതിയുന്നു​. ഐസ്​ പോലെയായിരിക്കുന്നു ഹോട്ടലിലെ വെള്ളം. കാര്യമായ ഭക്ഷണവിഭവങ്ങളൊന്നുമില്ല അവിടെ. ന്യൂഡിൽസും ചായയും കഴിച്ച്​ വീണ്ടും യാത്ര തന്നെ.

ഇരുട്ട്​ വീണ്​ തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്​. ഒരു ചെക്ക്​പോസ്​റ്റിൽ കൂടി പെർമിറ്റെല്ലാം കാണിക്കേണ്ടി വന്നു. റോഡിൽ തിരക്ക്​ ഒട്ടുമില്ല. പക്ഷെ, മലനിരകളിലൂടെ ചുറ്റിപ്പോകുന്ന വഴിയാതിനാൽ പതുക്കെയാണ്​ യാത്ര. തിംഫുവിൽ ബുക്ക്​ ചെയ്​ത ഹോട്ടലിന്​ മുന്നിൽ എത്തു​േമ്പാൾ ര​ാത്രി എട്ട്​ മണി.

ബാഗെല്ലാം റൂമിൽ വെച്ച്​ ഭക്ഷണത്തിനായി പുറത്തിറങ്ങി. ഹോട്ടലിൽ തന്നെ റെസ്​റ്റോറൻറ്​ ഉണ്ടെങ്കിലും സമയം വൈകിയതിനാൽ അടച്ചിരുന്നു. നല്ല തണുപ്പുണ്ട്​. പത്ത്​ ഡിഗ്രിക്ക്​​ താഴെയാണ്​ താപനില. നഗരത്തിലെ ഹോട്ടലി​ൽ കയറി ഫ്രൈഡ്​ റൈസും മോമോയുമെല്ലാം കഴിച്ച്​ ശരീരമൊന്ന്​ ചൂടക്കി.

വി​ശ്രമത്തിനൊരു ദിനം

ഭൂട്ടാനിലെ രണ്ടാമത്തെ ദിനമാണ്​. ഇന്ന്​ ഉച്ചവരെ കാര്യമായ പ്ലാനി​ങ്ങൊന്നും ഇല്ല. പതിവിൽനിന്ന്​ വ്യത്യസ്​തമായി രാവിലെ കുറച്ച്​ വൈകിയാണ്​ എണീറ്റത്​. ഒരാഴ്​ചയായി നിർത്താതെയുള്ള ഒാട്ടമായിരുന്നു. മൂവായിരത്തിലേറെ കിലോമീറ്റർ പിന്നിട്ടിരിക്കുന്നു. അൽപ്പം വിശ്രമിക്കാമെന്ന്​ കരുതി. രാവിലെ ഹോട്ടലിലെ റെസ്​റ്റോറൻറിൽ പോയി ഭക്ഷണം കഴിച്ചു. ഇന്ത്യൻ ഭക്ഷണമാണ്​​ കാര്യമായിട്ടും അവിടെയുള്ളത്​. വനിതകളാണ്​ ഹോട്ടലി​െൻറ ചുമതലക്കാരെല്ലാം.

റിസപ്​ഷനിൽ രാജാവി​െൻറയും രാജ്​ഞിയുടെയും ഫോ​േട്ടായുണ്ട്​. ഭൂട്ടാനിൽ രാജഭരണമാണ്​. എവിടെപ്പോയാലും രാജാവി​െൻറ ഫോ​ട്ടോയെല്ലാം കാണാം. ഭൂട്ടാനിലെ അഞ്ചാമത്തെയും ഇപ്പോൾ അധികാരത്തിലിരിക്കുന്നതുമായ രാജാവായ ജിഗ്മെ ഖേസർ നാംഗ്യെൽ വാങ്ചുകി​െൻറയും പത്​നിയുടെയും ഫോ​േട്ടായാണ് അവിടെയുള്ളത്​​. മുൻ രാജാവ് ജിഗ്മേ സിംഗ്യേ വാങ്​ചുകി​െൻറ പുത്രനാണ് ഇദ്ദേഹം.

2006 ഡിസംബർ ഒമ്പതിനാണ് അധികാരത്തിലേറിയത്. ഭൂട്ടാൻ രാജഭരണ പ്രദേശമാണെങ്കിലും തെരഞ്ഞെടുത്ത ഭരണകൂടം ഇവിടെ നിലവിലുണ്ട്​. 2005 ഡിസംബറിലാണ്​ ആദ്യത്തെ ദേശീയ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് നടന്നത്​. അതിനുശേഷം പുതിയ ഭരണഘടന നിലവിൽ വന്നു.

റിസപ്​ഷനിൽ ഭൂട്ടാ​െൻറ വലിയ ഒരു മാപ്പും ഉണ്ട്​. അതിൽനിന്ന്​ അടുത്തദിവസങ്ങളിൽ പോകേണ്ട സ്​ഥലങ്ങളുടെ റൂട്ട്​മാപ്പ്​ മനസ്സിലാക്കി. വീണ്ടും​ റൂമിൽ തിരിച്ചെത്തി. ഒരാഴ്​ചത്തെ വസ്​ത്രമല്ലൊം അലക്കാനുണ്ട്​. വിശാലമായ റൂമാണ്​​. മൂന്ന്​ ദിവസത്തിനാണ്​​ റൂം എടുത്തിരിക്കുന്നത്​. നാട്ടിൽനിന്ന്​ വരു​േമ്പാൾ തന്നെ പ്ലാസ്​റ്റിക്​ കയർ വണ്ടിയിൽ എടുത്തുവെച്ചിരുന്നു.

അത്​ റൂമി​െൻറ നാല്​ ഭാഗത്തുമായി കെട്ടി. എന്നിട്ട്​ അലക്കിയ വസ്​ത്രമെല്ലാം അതിനു​മേൽ കൊണ്ടുവന്നിട്ടു. തുടർന്ന്​ ഞങ്ങളുടെ പെർമിറ്റ്​ നീട്ടിലഭിക്കാൻ തിംഫുവിലുള്ള ട്രാവൽ ഏജൻറിനെ വിളിച്ചു. ഫോബ്​ജിക, പുനാക്ക പോലുള്ള സ്​ഥലങ്ങൾ​ കൂടി പോകാൻ ഉദ്ദേശിക്കുന്നുണ്ട്​. രേഖകളെല്ലാം ഏജൻറിനെ ഏൽപ്പിച്ചു.

മറ്റുള്ളവർ അലക്കുന്നതി​നിടെ ഞാൻ കാമറയുമെടുത്ത്​ പുറത്തിറങ്ങി. നാലുഭാഗത്തും മലനിരകളാണ്​. മഞ്ഞുകാലം കഴിഞ്ഞി​േട്ടയുള്ളൂ. അതുകൊണ്ട്​ തന്നെ ഇലപൊഴിഞ്ഞ്​ വരണ്ട അവസ്​ഥയാണ്​ മലകൾക്ക്​. മഴക്കാലമാകു​േമ്പാൾ ഇൗ മലനിരകളെല്ലാം പച്ച​െപാതിയും. അപ്പോൾ തിംഫുവിനും ഭൂട്ടാനും​ ഒന്നുകൂടി ഭംഗി വരും. മലഞ്ചെരുവിൽ​ ഒരുപാട്​ കെട്ടിടങ്ങളുണ്ട്​. ​എല്ലാറ്റിനും ഒരേ നിർമാണ രീതി​. അങ്ങനെയാണ്​ ഇവിടത്തെ നിയമം.

നടന്ന്​ ഒരു പുഴയുടെ അടുത്തെത്തി. തിംഫു നദിയെന്നാണ്​ അതി​െൻറ പേര്​. നല്ല തെളിനീര്​ പോലെ ഹിമാലയത്തിൽനിന്ന്​ വരുന്ന വെള്ളം. പുഴയുടെ അക്കരെ പച്ചവിരിച്ച രണ്ട്​ ഗ്രൗണ്ടുകളുണ്ട്​. ധാരാളം കുട്ടികൾ അവിടെ ഫുട്​ബാൾ കളിക്കുന്നു​. വഴിയരികിൽവെച്ച്​ ഒരു സ്വദേശി വയോധികനെ പരിചയ​പ്പെട്ടു.

കേരളത്തിൽനിന്നാണ്​ വരുന്നതെന്ന്​ അറിഞ്ഞ​പ്പോൾ സന്തോഷം. സർക്കാർ ജോലിക്കാരനായിരുന്നു അദ്ദേഹം. ഇപ്പോൾ വിരമിച്ചു. അദ്ദേഹത്തെ സ്​കൂളിൽ മലയാളി അധ്യാപകർ പഠിപ്പിച്ചിരുന്നുവത്രെ. ഇപ്പോഴും ധാരാളം മലയാളികൾ ഇവിടെ സ്​കൂളുകളിൽ ജേലി ചെയ്യുന്നുണ്ടെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

താഴേക്കുള്ള വഴിയിലൂടെ മുന്നോട്ടുനടന്നു. കളികഴിഞ്ഞ്​ കുട്ടികൾ പുഴയിൽ വന്ന്​ ​നീരാടുന്നു​. മുന്നോട്ടുനടന്നപ്പോൾ​ കുറെപേർ ഭൂട്ടാനീസ്​ വസ്​ത്രമെല്ലാം അണിഞ്ഞ്​ കൂടിനിൽക്കുന്നത്​ കണ്ടു. അവർ എന്തോ കളിയിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുകയാണ്​. അടുത്തേക്ക്​ ചെന്നപ്പോഴാണ്​ മനസ്സിലായത്​ അ​െമ്പയ്​ത്ത്​ മത്സരമാണെന്ന്​​​. ഖുരു എന്നാണ്​ അതി​െൻറ പേര്​. 10 പേരടങ്ങുന്ന ടീമായിട്ടാണ്​​ മത്സരം.

20 മീറ്റർ അകലെനിന്നാണ്​​ അ​െമ്പയ്യുക. വനിതകൾക്കും പുരുഷൻമാർക്കും വെവ്വേറെയാണ്​ മത്സരം. പുരുഷൻമാർ ഭൂട്ടാ​െൻറ ദേശീയ വസ്​ത്രമായ ​'ഖോ'യും വനിതകൾ 'കിര'യുമാണ്​ ധരിച്ചിരിക്കുന്നത്​. അതെല്ലാം കണ്ട്​ റൂമിലേക്ക്​ തിരിച്ചുനടന്നു. ഇതിനിടെ ഏജൻറ്​ പുതിയ സ്​ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള പെർമിറ്റുമായി വന്നിരുന്നു.

കണ്ടുപഠിക്കണം, ഈ ട്രാഫിക്​ മര്യാദ

ഫൈസലും സഹീറുമെല്ലാം അലക്കിക്കഴിഞ്ഞ്​ റെഡിയായിട്ടുണ്ട്​. തിംഫു നഗരം കാണാൻ വണ്ടിയെടുത്ത്​ പുറത്തിറങ്ങി. നല്ല വീതിയുള്ള റോഡ്​. യൂറോപ്യൻ നഗരങ്ങളിലൂടെ യാത്ര ചെയ്യുന്ന പ്രതീതി. ട്രാഫിക്​ സംസ്​കാരവും അടിപൊളി. ആരും ഹോണടിക്കുന്നില്ല. ഒാവർടേക്ക്​ ചെയ്യു​േമ്പാഴെല്ലാം എ​ന്തൊരു മര്യാദ. അന്താരാഷ്​ട്ര ട്രാഫിക്​ നിയമങ്ങൾ അനുസരിച്ചാണ്​ ഡ്രൈവിങ്​. ഓവർടേക്ക്​ ചെയ്യാൻ സമ്മതമാണെന്ന്​ അറിയിച്ച്​ മുന്നിലെ വാഹനം ഇടത്തോട്ട്​ ഇൻഡിക്കേറ്ററിട്ട്​ കാണിച്ചുതരും. എന്നിട്ട്​ അവർ വേഗത കുറച്ച്​ ചെറുതായി ഒതുക്കിത്തരും.

ഒാവർടേക്ക്​ ചെയ്യരുത്​ എന്ന്​ കാണിക്കാൻ വലത്തോട്ട്​ ഇൻഡിക്കേറ്ററിടും. അതുപോലെ ഗതാഗതക്കുരുക്കുള്ള സ്​ഥലങ്ങളിൽ ആരും കുത്തിത്തിരക്കി മുന്നോട്ടുപോകാതെ വരിവരിയായി ശാന്തമായി കാത്തുനിൽക്കും. സീബ്ര ലൈനിലൂടെ മാത്രമേ ആളുകൾ​ റോഡ്​ ക്രോസ്​​ ചെയ്യാൻ പാടുള്ളൂ. അല്ലെങ്കിൽ പൊലീസ്​ പിഴ ഇൗടാക്കും. പിന്നെ ജംഗ്​ഷനുകളിൽ ട്രാഫിക്​ സിഗ്​നലുകൾ കാണാനാവില്ല. അതിന്‍റെ ആവശ്യമില്ലെന്നതാണ്​ സത്യം. അത്രക്ക്​ മര്യാദയാണ്​ ഇവർക്ക്​.

നല്ല വാഹനങ്ങളുമാണ്​ റോഡിലുള്ളത്​. കൂടുതലും ​ടൊയോട്ടയുടെയും കിയയുടെയും വാഹനങ്ങൾ​. ഇന്ത്യയിലില്ലാത്ത ഒരുപാട്​ ആഡംബര വാഹനങ്ങൾ ഇവിടെ കാണാം. പ്രത്യേകിച്ചും എസ്​.യു.വികൾ. ടാക്​സ്​ കുറവായതാണ്​ ഇത്തരം വാഹനങ്ങൾ ഇവിടെ ധാരാളം കാണാൻ കാരണം. ടൊയോട്ടയാണ്​ ​െഞട്ടിക്കുന്നത്​. 2017ലെ കണക്കുപ്രകാരം എട്ട്​ ലക്ഷമാണ്​ ഇൗ രാജ്യത്തി​െൻറ ജനംസഖ്യ. അതായത്​ കേരളത്തി​െൻറ അ​ത്ര വലിയ രാജ്യമായിട്ടും നമ്മുടെ ഒരു ജില്ലയിലെ അത്രകൂടി ആളുകൾ ഇല്ല.

130 കോടി ജനങ്ങളു​ള്ള ഇന്ത്യയിൽ പോലും ടൊയോട്ട കൊണ്ടുവരാത്ത ഒരുപാട്​ വാഹനങ്ങളാണ്​ ഭൂട്ടാനിലുള്ളത്​. അത്​ കൂടാതെ മാരുതിയും ​ഹ്യുണ്ടായിയുമെല്ലാം നിരത്തുകളിൽ ധാരാളം കാണാം. വാഗൺആർ ആണ്​ ടാക്​സിയായി കൂടുതലും ഉപയോഗിക്കുന്നത്​. വാഹനങ്ങളെല്ലാം അതിർത്തികടന്നാണ്​ ഇവിടെ എത്തുന്നത്​. അതുകൊണ്ടാണ്​ ഇന്ത്യയിലില്ലാത്ത പലവാഹനങ്ങളും ഇവിടെ കാണാൻ കഴിയുന്നത്​. അതേസമയം, വാഹനങ്ങളുടെ ഉപയോഗം വർധിച്ചതോടെ 2014 മുതൽ സർക്കാർ ഉയർന്ന നികുതി​ ഇൗടാക്കുന്നുണ്ട്​.

ഫ്രൈഡ്​ ചിക്കനും ബർഗറുമെല്ലാം കിട്ടുന്ന ഹോട്ടലിലാണ്​ ഉച്ചഭക്ഷണത്തിന്​ കയറിയത്​. ദിവസങ്ങളായി ​റൊട്ടിയും ദാലുമെല്ലാമായിരുന്നു ഭക്ഷണം. അതിൽനിന്ന്​ ഒരുമാറ്റം ആയിക്കോ​െട്ട എന്നുകരുതി. കൂടാതെ ഭൂട്ടാ​െൻറ തനത്​ വിഭവങ്ങൾ കഴിക്കാൻ ഇനിയും ദിവസങ്ങൾ ബാക്കിയുണ്ടല്ലോ. അതേസമയം, ഭൂട്ടാനിൽ കെ.എഫ്​.സി പോലുള്ള കുത്തക ഭക്ഷണകമ്പനികളും വസ്​ത്രമേഖലയിലെ ആഗോള ഭീമന്മാരെയും കാണാനാകില്ല.

പ്രാദേശികമായ ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതി​െൻറ ഭാഗമായാണ്​ ഇൗ നടപടി. ഇതുവഴി ജനങ്ങളുടെ സന്തോഷം വർധിപ്പിക്കാമെന്നാണ്​ രാജാവി​െൻറ കണക്കുകൂട്ടൽ. ഇതുകൂടാതെ വിദേശികൾക്ക്​ ഇവിടെ സ്​ഥലങ്ങളും വസ്​തുക്കളും സ്വന്തമാക്കാൻ കഴിയില്ല.

ഭക്ഷണം കഴിച്ച്​ ബുദ്ധ ദോർദൻമ എന്ന സ്​ഥലത്തേക്കാണ്​ യാത്ര. പോകുന്ന വഴിയിലാണ് നാഷനൽ മെമോറിയൽ ചോർട്ടൻ ഉള്ളത്​.​ വിദേശരാജ്യത്ത്​ മരിച്ച രാജാവി​െൻറ ഒാർമക്കായി 1974ലാണ്​ ഇൗ സ്​തൂപം സ്​ഥാപിക്കുന്നത്​. നാട്ടുകാരും വിദേശികളുമായ ധാരാളം പേർ സ്​മാരകം കാണാൻ വന്നിട്ടുണ്ട്​​. വണ്ടി നഗരം പിന്നിട്ട്​ മലകയറാൻ തുടങ്ങി. ​

രണ്ട്​ ഭാഗത്തും പൈൻ മരങ്ങൾ ഉയർന്നുനിൽപ്പുണ്ട്​​. കുൻസെൽ ഫോഡ്രാങ് എന്ന നാച്വറൽ പാർക്കിലൂടെയാണ്​ റോഡ്​ നീളുന്നത്​. കാഴ്​ചകൾ പിന്നിലേക്ക്​ ഒാടിമറയുന്നു. അഞ്ച്​ കിലോമീറ്റർ ഒടിയപ്പോഴേക്കും ലക്ഷ്യസ്​ഥാനമെത്തി.

പ്രവേശന കവാടത്തിലൂടെ അകത്തേക്ക്​ കയറി. വൈകുന്നേരമായതിനാൽ ആളുകൾ കുറവാണ്​. ഏതാനും ബുദ്ധ ഭിക്ഷുക്കളും സഞ്ചാരികളും മാത്രമേ അവിടെയുള്ളൂ. ഭൂട്ടാനിലെ ഏറ്റവും വലിയ ബുദ്ധപ്രതിമയാണ്​ ഇവിടെയുള്ളത്​. ഗ്രേറ്റ് ബുദ്ധ ഡോർഡെന്മ എന്നാണ്​ ഇതി​െൻറ പേര്​. ഭൂട്ടാനിലെ രാജാവായിരുന്ന ജിഗ്മെ സിൻഗ്യെ വാങ്ചുകി​െൻറ 60ാം പിറന്നാളിനോടനുബന്ധിച്ച് നിർമിച്ചതാണിത്​. 2015ലാണ് ഇതി​െൻറ നിർമാണം പൂർത്തിയായത്. വെങ്കലത്തിൽ നിർമിച്ച്​ സ്വർണം പൂ​ശിയ ഇൗ പ്രതിമയുടെ ഉയരം 169 അടിയാണ്​ (51.5 മീറ്റർ).

കുന്നിൻചെരുവിലെ വിശാലമായ നിരന്ന സ്​ഥലത്താണ്​ പ്രതിമയുള്ളത്​. വർഷങ്ങൾക്ക്​ മുമ്പ്​ ഇവിടെ കൊട്ടാരമുണ്ടായിരുന്നുവത്രെ. അതി​െൻറ അവശിഷ്​ടങ്ങൾ മാറ്റിയാണ്​ പ്രതിമ സ്​ഥാപിച്ചത്​. മുന്നിലെ വിശാലമായ ഗ്രൗണ്ടിലൂടെ ഞങ്ങൾ നടന്നു. കാമറയുടെ ഒരു ഫ്രെയിമിലൊന്നും ഒതുങ്ങുന്നില്ല ആ പ്രതിമ. മലമുകളിലായതിനാൽ നല്ല തണുത്ത കാറ്റ്​ വീശുന്നുണ്ട്​. താഴെ തിംഫു നഗരം കാണാം. പ്രതിമ സ്ഥാപിച്ച പീഠത്തിനുള്ളിലേക്കുള്ള പടികൾ​ കയറിച്ചെന്നു. അതിനകത്ത്​ വെങ്കലത്തിൽ നിർമിച്ച് സ്വർണത്തിൽ പൊതിഞ്ഞ 1.25 ലക്ഷം ചെറിയ ബുദ്ധപ്രതിമകളുണ്ട്​. അത്​ കൂടാതെ ​​​​ഗ്രൗണ്ടിന്​ ചുറ്റും ധാരാളം വെങ്കല പ്രതിമകളും കാണാം.

അൽപനേരം അവിടെ ചെലവഴിച്ചശേഷം മലയിറങ്ങി. തിരക്ക്​ കുറഞ്ഞ പാതയായതിനാൽ നടക്കാനിറങ്ങിയവരും സൈക്കളിൽ വരുന്നവരെയെല്ലാം കാണാം. നഗരത്തിലെത്തു​േമ്പാൾ വൈകീട്ട്​​ ആറ്​​ മണിയായിട്ടുണ്ട്​. തിംഫുവിൽ ഇനിയും ഒരുപാട്​ ചരിത്ര സ്​മാരകങ്ങളും വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളുമുണ്ട്​.

വരുന്ന ദിവസങ്ങളിൽ സമയം കിട്ടു​കയാണെങ്കിൽ അവയെല്ലാം കാണണം. ഇന്ന്​ ഇനി ഒന്നും കാണാൻ സമയമില്ല. അതുകൊണ്ട്​ തന്നെ വണ്ടി ടൗണിൽ നിർത്തി ഷോപ്പിങ്ങിനിറങ്ങി. തെരുവിൽ നല്ല തിരക്കുണ്ട്​. കച്ചവടക്കാരുടെ മക്കൾ ഫുട്​പാത്തിൽ​ ഷട്ടിൽ കളിക്കുന്നു​​.

ഞങ്ങൾ പ്രതീക്ഷിച്ചതിനേക്കാൾ നല്ല തണുപ്പുണ്ട്​. കൂടാതെ അടുത്തദിവസങ്ങളിൽ മഞ്ഞുമലയെല്ലാം താണ്ടാനുള്ളതാണ്​. കൈയിൽ കരുതിയ ജാക്കറ്റൊന്നും മതിയാവില്ല. നല്ല ജാക്കറ്റുകളാണ്​ ആദ്യം തപ്പിയത്​. അത്​ കൂടാതെ നാട്ടിലേക്ക്​ കൊണ്ടുപോകാൻ ഭൂട്ടാൻ സ്​പെഷൽ മധുരവിഭവങ്ങൾ വലതുമുണ്ടോ എന്ന്​ അ​േന്വഷിച്ചു. പക്ഷെ, അവിടെ അധികവും​ ഇന്ത്യയിൽനിന്ന്​ വരുന്ന മധുരവിഭവങ്ങളാണ്​ കാണാൻ കഴിഞ്ഞത്​. പിന്നെയുള്ള എരുവുള്ള വിഭവങ്ങളാണ്​. അത്​ നാട്ടിലേക്ക്​ എത്തു​േമ്പാഴേക്കും ചീത്തയായി പോകും.

ഒരു കടയിൽനിന്ന്​ കുറഞ്ഞവിലക്ക് നല്ല​ ജാക്കെറ്റുകൾ ലഭിച്ചു​. നമ്മുടെ നാടുകളേത്​ പോലെ സഞ്ചാരികളെ കണ്ടാൽ കഴുത്തറക്കുന്ന പരിപാടിയൊന്നും ഇവിടെയില്ല. എല്ലാം മിതമായ വിലക്കാണ്​ വിൽപ്പന. ഭൂട്ടാനി​െൻറ പൊതുവായ സ്വഭാവമാണിത്​. തികച്ചും മാന്യമായാണ്​ അവരുടെ പെരുമാറ്റം. തട്ടിപ്പും വെട്ടിപ്പുമൊന്നുമില്ലാത്ത സത്യസന്ധമായ ജനങ്ങൾ. തിംഫുവിലുള്ളവർക്കെല്ലാം ഹിന്ദിയറിയാം. അതുകൊണ്ട് തന്നെ കച്ചവട കേന്ദ്രങ്ങളിൽ​ ആശയവിനിമയവും ബുദ്ധിമുട്ടായില്ല.

നോർഡ്​സിൻ ലാം എന്ന​ തെരുവിലൂടെ ഞങ്ങൾ നടത്തം തുടർന്നു. ഇൗ ഭാഗത്ത്​ തന്നെയാണ്​ നാഷനൽ ഹാൻറിക്രാഫ്​റ്റ്​ എംപോറിയം, നെഹ്​റു-വാങ്​ചുക്​ കൾചറൽ സെൻറർ, തിംഫു ഹാൻ​ഡിക്രാഫ്​റ്റ്​ മാർക്കറ്റ്​, ഭൂട്ടാൻ ഡെവലപ്​മെൻറ്​ ബാങ്കി​െൻറ ആസ്​ഥാനം, ടെക്​സ്​റ്റൈൽ മ്യൂസിയം തുടങ്ങിയവയുള്ളത്​. ഇന്ത്യൻ സർക്കാറി​െൻറ സഹകരണത്തോടെ 2010ലാണ്​ കൾചറൽ സെൻറർ തിംഫുവിൽ ആരംഭിക്കുന്നത്​.

യോഗ, സംഗീത ക്ലാസുകൾ, ലൈബ്രറി, പ്രദർശന ഹാൾ തുടങ്ങിയവയെല്ലാമാണ്​ ഇതിനകത്തുള്ളത്​. വഴിയോരത്തുനിന്ന്​ കണ്ട ബുക്ക്​സ്​റ്റാളിൽനിന്ന്​ ഭൂട്ടാനിലെ പത്രങ്ങളും എന്‍റെ ശേഖരത്തിൽ സൂക്ഷിക്കാനായി വാങ്ങി. ദേശീയ ഭാഷയായ 'സോങ്ക'യിലും ഇംഗ്ലീഷിലുമായി പത്തിലധികം പത്രങ്ങൾ ഇവിടെയുണ്ട്​. ഞായറാഴ്​ച ഇൗ പത്രങ്ങൾക്കെല്ലാം അവധിയാണെന്നതാണ്​ രസകരമായ വസ്​തുത. ഷോപ്പിങ് കഴിഞ്ഞപ്പോഴേക്കും രാത്രിയായിട്ടുണ്ട്​.

തിംഫുവിലെ നിശാകാഴ്​ചകൾക്കും നല്ല ഭംഗി. കെട്ടിടങ്ങളെല്ലാം പ്രകാശത്തിൽ കുളിച്ചുനിൽക്കുന്നു. ഒട്ടും ബഹളങ്ങളില്ല എന്നതാണ്​ മറ്റൊരു പ്രത്യേകത. ഭൂട്ടാ​െൻറ ബാക്കിഭാഗങ്ങളിലും ഇതുപോലെ തന്നെ​. ആ നാടി​െൻറ കൂടുതൽ കാഴ്​ചകൾ തേടിയുള്ള യാത്രയാണ്​ അടുത്ത ദിവസങ്ങളിൽ ഉദ്ദേശിച്ചിരിക്കുന്നത്​. തണുപ്പായത്​ കൊണ്ട്​ കടകളെല്ലാം എട്ട്​ മണിയോടെ തന്നെ അടച്ച്​ ആളുകൾ മടങ്ങാൻ തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്​. നടത്തം മതിയാക്കി ഞങ്ങളും റൂമിലേക്ക്​ മടങ്ങി.

(തുടരും)
vkshameem@gmail.com

Itinerary
Day 7:
Nagarkata to Thimphu (Bhutan) - 228 KM
Route: Hasimara, Jaigaon, Phuentsholing.
Journey Time: 8.00 AM - 8.00 PM (12 hrs)

Day 8:
Thimphu Sightseeing