ഓർമകൾക്കെന്തൊരു മുഴക്കം

ഓ​പ​റേ​ഷ​ൻ കാ​ക്​​റ്റസ്​ ലി​ലി എ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ബം​ഗ്ലാ​ദേ​ശ്​ യു​ദ്ധ​ത്തി​ന്​ 50 വ​ർ​ഷം തി​ക​യു​ന്ന വേ​ള​യി​ൽ 1966 മു​ത​ൽ 1973 വ​രെ ഇ​ന്ത്യ​ൻ ആ​ർ​മി​യു​ടെ ആ​ർ​ട്ടി​ല​റി വി​ഭാ​ഗ​ത്തി​ൽ സേ​വ​ന​മ​നു​ഷ്ഠി​ച്ച മു​ൻ സൈ​നി​ക​​െൻറ ഓ​ർ​മ​ക​ൾ

പ​ശ്ചി​മ പാ​കി​സ്​​താ​ൻ അ​തി​ർ​ത്തി​യി​ലു​ള്ള കാ​ബ്​​കി​ര​ൺ സെ​ക്​​ട​റി​ന​ടു​ത്ത 300ൽ​പ​രം വീ​ടു​ക​ളു​ള്ള ഒ​രു ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലെ ഗു​രു​ദ്വാ​ര​യി​ലാ​ണ്​ 1971 ഒ​ക്ടോ​ബ​ർ ഏ​ഴു മു​ത​ൽ ര​ണ്ടു​മാ​സ​ക്കാ​ലം ഞ​ങ്ങ​ൾ താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്. 174 ഫീ​ൽ​ഡ് റെ​ജി​മെൻറി​െൻറ ഭാ​ഗ​മാ​യി ക്യാ​പ്റ്റ​ൻ ഗ​ജ​രാ​ജി​െൻറ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ എ​ട്ടു പേ​രെ​യാ​ണ്​ ഒ​ബ്​​സ​ർ​വേ​ഷ​ൻ പോ​സ്​​റ്റ്​ ഡ്യൂ​ട്ടി​ക്കാ​യി നി​യോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്. അ​തി​ൽ ഹ​വി​ൽ​ദാ​ർ കൃ​ഷ്ണ​ൻ, ടി.​ടി. വ​ർ​ഗീ​സ്, ഋ​ഷി​കേ​ശ​ൻ നാ​യ​ർ എ​ന്നീ മ​ല​യാ​ളി​ക​ളു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

പ്ര​ദേ​ശ​ത്തെ ഗ്രാ​മീ​ണ​ർ പേ​രു​ചൊ​ല്ലി വി​ളി​ക്കു​ന്ന വി​ധ​ത്തി​ൽ ഞ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി അ​ടു​ത്തു. മ​റ്റു​ള്ള​വ​ർ പ​റ​യു​ന്ന​തു കേ​ട്ട് ഗു​രു​ദ്വാ​ര​യി​ലെ പു​രോ​ഹി​ത​ൻ 'ഇ​ക്കാ'​എ​ന്നാ​ണ്​ എ​ന്നെ വി​ളി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്. ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തി​ലെ വോ​ളി​​ബാ​ൾ ക​ളി​ക്കാ​ര​നാ​യ ഋ​ഷി​കേ​ശ​ൻ നാ​യ​രു​ടെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ വൈ​കു​ന്നേ​ര​ങ്ങ​ളി​ൽ എ​ന്തെ​ങ്കി​ലും കാ​യി​ക വി​നോ​ദ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​വും. ഡി​സം​ബ​ർ മൂന്നിന്​ വൈ​കീ​ട്ട് വോ​ളി​ബാ​ൾ ക​ളി​ച്ചു​നി​ൽ​ക്കെ ഗ്രാ​മ​ത്തി​െൻറ പ​ടി​ഞ്ഞാ​റു ഭാ​ഗ​ത്തെ വാ​ട്ട​ർ ടാ​ങ്കി​ന​ടു​ത്താ​യി പാ​കി​സ്​​താ​െൻറ ആ​ദ്യ ​െഷ​ൽ വ​ർ​ഷ​മു​ണ്ടാ​യി. വി​വ​ര​മ​റി​ഞ്ഞ​തും ഗ്രാ​മ​മാ​കെ ഉ​ണ​ർ​ന്നു. കാ​ള​വ​ണ്ടി​ക​ൾ കി​ലു​കി​ലാ മ​ണി​കി​ലു​ക്കി ഓ​ടി​യെ​ത്തി വീ​ട്ടു​സാ​ധ​ന​ങ്ങ​ൾ വ​ണ്ടി​ക​ളി​ൽ നി​റ​ച്ച്​ ഏ​താ​നും സ​മ​യം​കൊ​ണ്ട് എ​ല്ലാ​വ​രും ഗ്രാ​മം​വി​ടാ​ൻ ത​യാ​റാ​യി. പ​ല​രും വ​ന്നു കെ​ട്ടി​പ്പി​ടി​ച്ചു ദുഃ​ഖം പ​ങ്കു​വെ​ച്ച് യാ​ത്ര​പ​റ​ഞ്ഞു.

നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഗ്രാ​മം ഇ​തേ​പ​ടി സം​ര​ക്ഷി​ച്ചു​നി​ർ​ത്തു​മെ​ന്ന്​ ഉ​റ​പ്പു​കൊ​ടു​ത്ത് അ​വ​രെ യാ​ത്ര​യാ​ക്കി. ഗു​രു​ദ്വാ​ര​യി​ലെ വ​യോ​ധി​ക​നാ​യ പു​രോ​ഹി​ത​‍െൻറ ക​വി​ളി​ൽ ക​ണ്ണു​നീ​ർ ചാ​ലി​ട്ടൊ​ഴു​കി. മ​ട​ങ്ങി​വ​ന്ന്​ ബാ​ബ​യെ കാ​ണു​മെ​ന്ന് ആ​ശ്വ​സി​പ്പി​ച്ചു അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ.

അ​തി​നി​ടെ പാ​കി​സ്​​താ​നു​മാ​യി യു​ദ്ധം പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച സ​ന്ദേ​ശം വ​ന്നു​. മൂ​ന്നാം തീ​യ​തി അ​ർ​ധ​രാ​ത്രി​യോ​ടെ പ​ശ്ചി​മ ബോ​ർ​ഡ​റി​ലെ ചി​ല മേ​ഖ​ല​ക​ളി​ൽ പാ​കി​സ്​​താ​ൻ ക​ട​ന്നാ​ക്ര​മ​ണം ന​ട​ത്തി​യി​രു​ന്നു. മ​റ്റൊ​രു നി​രീ​ക്ഷ​ണ പോ​സ്​​റ്റി​ൽ​നി​ന്ന്​ ക്യാ​പ്റ്റ​ൻ പി.​ആ​ർ. നാ​യ​രു​ടെ അ​തീ​വ ഗൗ​ര​വ​ത​ര​മാ​യ സ​ന്ദേ​ശം വ​യ​ർ​ലെ​സ് സെ​റ്റി​ലെ​ത്തി. സൈ​ന്യം 700 മീ​റ്റ​ർ അ​ക​ലെ​നി​ന്ന്​ ഇ​ന്ത്യ​ൻ ഭാ​ഗ​ത്തേ​ക്ക് നീ​ങ്ങു​ന്ന​താ​യി കാ​ണു​ന്നു​വെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്. പി​ന്നെ ദൂ​രം കു​റ​ഞ്ഞു കു​റ​ഞ്ഞു വ​ന്നു. അ​വി​ടേ​ക്ക് ഷെ​ൽ വ​ർ​ഷം ന​ട​ത്തി​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ൽ ഒ.​പി. ഓ​ഫി​സ​ർ അ​ട​ക്ക​മു​ള്ള​വ​ർ അ​പ​ക​ട​ത്തി​ലാ​വും. അ​ടു​ത്ത നി​മി​ഷം​ത​ന്നെ ക​മാ​ൻ​ഡി​ങ്​ ഓ​ഫി​സ​റു​ടെ സ​ന്ദേ​ശം മു​ഴ​ങ്ങി. 'ഐ ​ആം ലെ​ഫ്റ്റ​ന​ൻ​റ്​ കേ​ണ​ൽ ആ​ർ.​കെ. ഭ​ര​ദ്വാ​ജ്. മൈ ​ഓ​ൺ റി​സ്ക് ഫ​യ​ർ... കാ​മോ​ഫ്ലാ​ഗ്​ വ​ല​ക്ക​ക​ത്തു​നി​ന്ന്​ ആ​ർ​ട്ടി​ല​റി ഗ​ണു​ക​ൾ പൊ​ങ്ങി​ത്താ​ണു. റ​ഷ്യ​ൻ നി​ർ​മി​ത 100 എം.​എം. ഗ​ണി​ൽ നി​ന്ന്​ വെ​ടി​യു​ണ്ട​ക​ൾ കു​തി​ച്ചു. ഷെ​ൽ വ​ർ​ഷ​ത്തി​ൽ പാ​ക് സൈ​ന്യം ഛിന്ന​ഭി​ന്ന​മാ​യി. ക്യാ​പ്റ്റ​ൻ നാ​യ​ർ​ക്ക് പ​രി​േ​ക്ക​റ്റു, ​പ​ക്ഷേ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ പി​ടി​ക്കാ​നാ​യി​ല്ല.

പി​റ്റേ​ദി​വ​സം പ്ര​ത്യാ​ക്ര​മ​ണം ഉ​ണ്ടാ​കു​മെ​ന്ന് ക​രു​തി​യെ​ങ്കി​ലും അ​ഞ്ചാം തീ​യ​തി​യാ​ണ് തി​രി​ച്ച​ടി​യു​ടെ ദി​വ​സ​മാ​യി തീ​രു​മാ​നി​ച്ച​ത്. അ​തി​നു മു​ന്നോ​ടി​യാ​യി ഫൈ​റ്റി​ങ്​ ഗ്രൂ​പ്പി​ലെ​യും സ​പ്പോ​ർ​ട്ടി​ങ്​ ഗ്രൂ​പ്പി​ലെ​യും അം​ഗ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് യു​ദ്ധ​പ​ദ്ധ​തി വി​ശ​ദീ​ക​രി​ച്ചു ത​ന്നു. ഫൈ​വ് ഗൂ​ർ​ഖാ റൈ​ഫി​ൾ​സി​നാ​യി​രു​ന്നു ഞ​ങ്ങ​ൾ ഗ​ൺ ഫ​യ​ർ പി​ന്തു​ണ ന​ൽ​കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്ന​ത്. അ​റ്റാ​ക്ക് ചെ​യ്യാ​ൻ​പോ​കു​ന്ന സ്ഥ​ല​ത്തി​െൻറ കി​ട​പ്പ് മാ​പ്പ് വെ​ച്ച് വി​ശ​ദ​മാ​യി വി​വ​രി​ച്ചു. അ​തി​ർ​ത്തി​യി​ൽ​നി​ന്ന്​ ര​ണ്ടു കി​ലോ​മീ​റ്റ​ർ ദൂ​ര​ത്തി​ലു​ള്ള ​സ​ജ​റ എ​ന്ന ഗ്രാ​മ​മാ​യി​രു​ന്നു പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്ന​ത്. 500ഓ​ളം വീ​ടു​ക​ളും അ​നു​ബ​ന്ധ സ്ഥാ​പ​ന​ങ്ങ​ളും പ​ള്ളി​ക​ളു​മൊ​ക്കെ​യു​ള്ള അ​ൽ​പം ഉ​യ​ർ​ന്ന പ്ര​ദേ​ശ​മാ​ണ് സ​ജ​റ.

ലാ​ഹോ​ർ ജി​ല്ല​യി​ൽ​പെ​ട്ട ഈ ​സ്ഥ​ല​ത്തി​ന​ടു​ത്താ​യി ച​ന്നാ​സി​ങ്​ വാ​ല, മ​ബു​ക്കെ തു​ട​ങ്ങി​യ ഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ളു​മു​ണ്ട്. ദൂ​ര​പ​രി​ധി കു​റ​വു​ള്ള പീ​ര​ങ്കി​ക​ൾ മു​മ്പി​ലും കൂ​ടി​യ​വ ആ​നു​പാ​തി​ക​മാ​യി പി​ന്നാ​ലെ​യു​മാ​ണ് ഉ​ണ്ടാ​വു​ക. ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഗ​ൺ 20 കി​ലോ​മീ​റ്റ​ർ ദൂ​ര​പ​രി​ധി​യു​ള്ള​തി​നാ​ൽ അ​തി​ർ​ത്തി​യി​ൽ​നി​ന്ന്​ ഏ​താ​ണ്ട് എ​ട്ടു കി.​മീ​റ്റ​ർ പി​ന്നി​ലാ​യി​രു​ന്നു. മു​ന്നേ​റു​ന്ന​തി​ന​നു​സ​രി​ച്ച് പീ​ര​ങ്കി യൂ​നി​റ്റു​ക​ളും മു​ന്നേ​റി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കും. കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളും മ​റ്റു ത​ട​സ്സ​ങ്ങ​ളു​മൊ​ക്കെ ഷെ​ൽ വ​ർ​ഷ​ത്തി​ലോ ബോം​ബി​ങ്ങി​ലോ ത​ക​ർ​ത്തെ​ങ്കി​ലേ കാ​ലാ​ൾ​പ്പ​ട​ക്ക് മു​ന്നേ​റാ​ൻ ക​ഴി​യൂ.

പ​ത്തു മ​ണി​യോ​ടെ സ​ജ​റ ല​ക്ഷ്യ​മാ​ക്കി മാ​ർ​ച്ച്​ തുടങ്ങി. ഗൂ​ർ​ഖ​ക​ൾ അ​വ​രു​ടെ വീ​ര​ഗാ​ഥ ധ്വ​നി​പ്പി​ക്കു​ന്ന നേ​പ്പാ​ളി ഭാ​ഷ​യി​ലു​ള്ള 'നേ​പ്പാ​ളി സി​ർ ഇ​ൻ​ചാ​ലി സം​സ​ർ ലം ​കു​ഞ്ചാ' എ​ന്ന ഗാ​ന​മാ​ല​പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​ണ് യാ​ത്ര​യാ​രം​ഭി​ച്ച​ത്. വ​ള​ഞ്ഞും തി​രി​ഞ്ഞും മൈ​ൻ ഫീ​ൽ​ഡു​ക​ൾ മ​റി​ക​ട​ന്നു​ം സ​ജ​റ​ക്ക​ടു​ത്തെ​ത്തി​. കൃ​ത്യം 12 മ​ണി​ക്കു​ത​ന്നെ ഇ​ന്ത്യ​ൻ ഭാ​ഗ​ത്തു​നി​ന്നു​ള്ള ഷെ​ൽ​വ​ർ​ഷം ആ​രം​ഭി​ച്ചു. അ​തി​ശ​ക്ത​മാ​യ ആ​ർ​ട്ടി​ല​റി അ​റ്റാ​ക്കി​ൽ കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ൾ പ​ല​തും നി​ലം​പൊ​ത്തി, ഗ്രാ​മം ഉ​ഴു​തു​മ​റി​ച്ചു. ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യം മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യ പാ​ക് പ​ട്ടാ​ളം തോ​ക്കു​ക​ളും മെ​ഷീ​ൻ ഗ​ണു​ക​ളു​മൊ​ക്കെ ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചു​ള്ള വെ​ടി​വെ​പ്പാ​രം​ഭി​ച്ചു. ഉ​ട​നെ ഗ​ൺ ഫ​യ​ർ നി​ർ​ത്താ​ൻ ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട്​ നാ​ലു ഭാ​ഗ​ത്തു​നി​ന്നു​മാ​യി ഗൂ​ർ​ഖ റൈ​ഫി​ൾ​സ് ഇ​ര​ച്ചു​ക​യ​റി.

വ​ലി​യ ചെ​റു​ത്തു​നി​ൽ​പ്പൊ​ന്നും മ​റു​ഭാ​ഗ​ത്തു​നി​ന്നു​ണ്ടാ​യി​ല്ല. അ​മേ​രി​ക്ക​ൻ നി​ർ​മി​ത ആ​റ് സി​ക്സ് പൗ​ണ്ട​ർ ഗ​ണു​ക​ളും ചൈ​ന നി​ർ​മി​ത​മാ​യ ഭാ​രം​കു​റ​ഞ്ഞ വ​ലി​യ​തോ​തി​ലു​ള്ള ഓ​ട്ടോ​മാ​റ്റി​ക് റൈ​ഫി​ൾ ശേ​ഖ​ര​വും ഏ​താ​നും പി​സ്​​റ്റ​ളു​ക​ളും ഉ​പേ​ക്ഷി​ച്ചാ​ണ് അ​വ​ർ ര​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ട​ത്. ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഒ.​പി യൂ​നി​റ്റി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ടെ​ക്നി​ക്ക​ൽ അ​സി​സ്​​റ്റ​ൻ​റ്​ മ​നോ​ഹ​ര​ന് കാ​ലി​ൽ വെ​ടി​യേ​റ്റ്​ കൊ​ടും​ത​ണു​പ്പി​ൽ കൃ​ഷി​യി​ട​ത്തി​ലെ ച​ളി​വെ​ള്ള​ത്തി​ൽ വീ​ണു​​കി​ട​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ക​ണ്ട​യു​ട​ൻ അ​വ​ൻ ആ​ദ്യം ചോ​ദി​ച്ച​ത്​ 'ഒ​രു സി​ഗ​ര​റ്റ് കൊ​ടു​ങ്കോ'​എ​ന്നാ​ണ്. മ​ര​വി​ച്ച​തി​നാ​ൽ വെ​ടി​യേ​റ്റ മു​റി​വി​ൽ നി​ന്നു​ള്ള വേ​ദ​ന അ​വ​ന​റി​ഞ്ഞി​രു​ന്നി​ല്ല. പു​ല​ർ​ച്ച മൂ​ന്നു മ​ണി​യോ​ടെ ആ ​പ്ര​ദേ​ശം പൂ​ർ​ണ​മാ​യി ഇ​ന്ത്യ​ൻ നി​യ​ന്ത്ര​ണ​ത്തി​ലാ​യി.

വീ​ടു​ക​ൾ​ക്ക് കാ​വ​ലി​രു​ന്ന കു​റെ സി​വി​ലി​യ​ന്മാ​രെ​യും ഏ​താ​നും പ​ട്ടാ​ള​ക്കാ​രെ​യും മാ​ത്ര​മാ​ണ്​ ത​ട​വു​കാ​രാ​യി പി​ടി​ക്കാ​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​ത്. ആ​റാം തീ​യ​തി പ്ര​ത്യാ​ക്ര​മ​ണം ഉ​ണ്ടാ​യേ​ക്കു​മെ​ന്ന്​ ക​രു​തി ഞ​ങ്ങ​ൾ ജാ​ഗ​രൂ​ക​രാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ഒ​ന്നു​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല. നെ​യ്യും മ​സാ​ല​ക​ളും ജീ​ര​ക​ശാ​ല അ​രി​യു​മൊ​ക്കെ പാ​ക്​ പ​ട്ടാ​ള സ്​​റ്റോ​റു​ക​ളി​ൽ യ​ഥേ​ഷ്​​ട​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാ​ൽ അ​ന്നത്തിനും മു​ട്ടുണ്ടായി​ല്ല. ഷെ​ൽ വ​ർ​ഷ​ത്തി​ൽ മി​ക്ക കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളും ത​ക​ർ​ന്ന​ടി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. ഒരു പ​ള്ളി​ക്കുള്ളിൽ ചി​ത​റി​ക്കി​ട​ന്ന വ​ലി​യ അ​ക്ഷ​ര​മുള്ള ഖുർആൻ ഞാ​ൻ എ​ടു​ത്തു. ബാ​ലു​ശ്ശേ​രി​ക്ക​ടു​ത്തു​ള്ള അ​റ​പ്പീ​ടി​ക ജു​മാ​മ​സ്ജി​ദി​ൽ ഇ​ന്നും അ​ത് ഉ​ണ്ട്. ഗ്രാ​മ​ത്തി​ൽ നി​ന്ന്​ ക​ണ്ടെ​ടു​ത്ത വാ​ൾ ഗു​രു​ദ്വാ​ര​യി​ലെ പു​രോ​ഹി​ത​നു സ​മ്മാ​നി​ച്ചു. അ​ദ്ദേ​ഹ​മ​തു വ​ള​രെ സ​ന്തോ​ഷ​ത്തോ​ടെ സ്വീ​ക​രി​ച്ചു.

അ​ടു​ത്ത ദി​വ​സം ഗ​ൺ ഏ​രി​യ​യി​ലേ​ക്ക് പോ​യ​പ്പോ​ൾ ഓ​ടി​വ​ന്നു കെ​ട്ടി​പ്പി​ടി​ച്ച് ആ​ന​ന്ദാ​ശ്രു പൊ​ഴി​ച്ച സു​ബേ​ദാ​ർ മാ​രി​മു​ത്തു​വി​നെ ഇ​ന്നു​മോ​ർ​ക്കു​ന്നു. യു​ദ്ധ​മു​ഖ​ത്തു​നി​ന്ന്​ തി​രി​ച്ചു വ​രുമോ എന്നത്​ ഉറപ്പില്ലാത്തതു ​കൊ​ണ്ടാ​ണ്​ അവർ അത്രമാത്രം വി​കാ​രാ​ധീ​ന​രാ​വു​ന്ന​ത്. കി​ഴ​ക്ക​ൻ പാ​കി​സ്താ​നി​ൽ പൊ​രി​ഞ്ഞ യു​ദ്ധം ന​ട​ക്കു​മ്പോ​ൾ ഇ​ന്ത്യ​ൻ ശ്ര​ദ്ധ പ​ടി​ഞ്ഞാ​റെ അ​തി​ർ​ത്തി​യി​ലേ​ക്ക് തി​രി​ക്കാ​നാ​ണ്​ അവർ ​ശ്രമിച്ചത്​​. പാക്​ ബോം​ബ​ർ വി​മാ​ന​ങ്ങ​ൾ അ​തി​ർ​ത്തി​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ൽ ബോം​ബി​ട്ടു​വെ​ങ്കി​ലും പ​ല​തും പൊ​ട്ടി​യി​രു​ന്നി​ല്ല. കാ​ലാ​വ​ധി ക​ഴി​ഞ്ഞ അ​മേ​രി​ക്ക​ൻ ബോം​ബു​ക​ൾ ആ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്ക​ണം അ​വ​ർ പ്ര​യോ​ഗി​ച്ച​ത്.

ഡി​സം​ബ​ർ 15ാം തീ​യ​തി ആ​കു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും കി​ഴ​ക്ക​ൻ പാ​കി​സ്​​താ​ൻ ഇ​ന്ത്യ​ൻ സേ​ന​ക​ളാ​ൽ വ​ള​യ​പ്പെ​ട്ടു. ഗ​തി​മു​ട്ടി പാ​ക് സേ​ന​യു​ടെ ഈ​സ്​​റ്റേ​ൺ ക​മാ​ൻ​ഡ​ൻ​റ്​ ജി.​ഒ.​സി. (ജ​ന​റ​ൽ ഓ​ഫി​സ​ർ ക​മാ​ൻ​ഡ് എ.​എ. നി​യാ​സി വെ​ടി​നി​ർ​ത്താൻ ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു. എ​ന്നാ​ൽ ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ ഈ​സ്​​റ്റേ​ൺ ക​മാ​ൻ​ഡ് ജി.​ഒ.​സി ലെ​ഫ്. ജ​ന​റ​ൽ ജഗ്​ജിത്​ സിങ്​ അ​റോ​റ അ​ത് നി​ര​സി​ച്ച്​ കീ​ഴ​ട​ങ്ങാ​ൻ ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

ഗ​ത്യ​ന്ത​ര​മി​ല്ലാ​തെ നി​യാ​സി സ​മ്മ​തി​ച്ചു. ഡി​സം​ബ​ർ 16ാം തീ​യ​തി ഒ​രു മേ​ശ​ക്കു പി​റ​കി​ലി​ട്ട ര​ണ്ടു ക​സേ​ര​യി​ൽ ഇ​രു​ന്ന്​ സ​റ​ണ്ട​ർ ഡോ​ക്യു​മെൻറി​ൽ ആ​ദ്യം നി​യാ​സി​യും ശേ​ഷം അ​റോ​റ​യും ഒ​പ്പി​ട്ടു. നി​യാ​സി ത​െൻറ റാ​ങ്ക് ചി​ഹ്ന​ങ്ങ​ളും സ​ർ​വി​സ് റി​വോ​ൾ​വ​റും അ​റോ​റ​ക്ക് കൈ​മാ​റി. 93,000 പേരടങ്ങുന്ന പാ​ക് പ​ട്ടാ​ളം ആ​യു​ധ​ങ്ങ​ൾ താ​ഴെ​വെ​ച്ച് ര​ണ്ട് സ്​​റ്റെ​പ്പ് പി​ന്നാ​ക്കം മാ​റി​നി​ന്നു. ര​ണ്ടാം ലോ​ക യു​ദ്ധ​ ശേ​ഷം ച​രി​ത്രം കണ്ട ഏ​റ്റ​വും നാ​ണം​കെ​ട്ട കീ​ഴ​ട​ങ്ങ​ൽ. ​െല​ഫ്റ്റ​ന​ൻ​റ്​ ജ​ന​റ​ൽ അ​റോ​റ​യെ ബം​ഗാ​ൾ ജ​ന​ത തോ​ളി​ലേ​റ്റി ആ​ന​ന്ദ​നൃ​ത്തം ചെ​യ്തു. ഇ​ന്ത്യ ഉ​പ​ഭൂ​ഖ​ണ്ഡ​ത്തി​ൽ ബം​ഗ്ലാ​ദേ​ശം എ​ന്നൊ​രു രാ​ഷ്​​ട്രം പി​റ​ന്നു.

എ​ഴു​പ​തു​ക​ളി​ൽ ഇ​ന്ന​ത്തേ​തു​പോ​ലെ ആ​യു​ധ സാ​ങ്കേ​തി​ക​വി​ദ്യ​യും വാ​ർ​ത്ത​വി​നി​മ​യ സം​വി​ധാ​ന​വും അ​ത്ര​യൊ​ന്നും വ​ള​ർ​ന്നി​ട്ടി​ല്ല. എ​ന്നി​ട്ടും, ഇ​ന്ത്യ​ൻ സേ​ന​യു​ടെ ആ​ത്മാ​ർ​പ്പ​ണ​വും ക​ഴി​വു​റ്റ ജ​ന​റ​ൽ​മാ​രു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യ​വും കൊ​ണ്ട് പാ​കി​സ്​​താ​െൻറ ഹു​ങ്ക് ബം​ഗാ​ൾ ഉ​ൾ​ക്ക​ട​ലി​ൽ മു​ങ്ങി​ത്താ​ണു.

ലോ​ക​രാ​ഷ്​​ട്ര​ങ്ങ​ളി​ൽ ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ നി​ല​പാ​ട് വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കാ​ൻ ജ​യ​പ്ര​കാ​ശ് നാ​രാ​യ​ണ​നെ നി​യോ​ഗി​ച്ച​തും അ​ട​ൽ ബി​ഹാ​രി വാ​ജ്​​പേ​യി​യെ യു.​എ​ന്നി​ലേ​ക്ക​യ​ച്ച​തു​മൊ​ക്കെ അ​ന്ന​ത്തെ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി ഇ​ന്ദി​ര ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ ച​ടു​ല​മാ​യ ന​യ​ത​ന്ത്ര ചു​വ​ടു​വെ​പ്പു​ക​ൾ ആ​യി​രു​ന്നു. പാ​കി​സ്​​താ​നെ തൊ​ട്ടു​ക​ളി​ച്ചാ​ൽ കൈ​യും കെ​ട്ടി നോ​ക്കി​യി​രി​ക്കി​ല്ലെ​ന്ന് ഭീ​ഷ​ണി​മു​ഴ​ക്കി​യ യു.​എ​സ്. പ്ര​സി​ഡ​ൻ​റ് റി​ച്ചാ​ർ​ഡ് നി​ക്സ​െൻറ മു​ഖ​ത്തു​നോ​ക്കി അ​മേ​രി​ക്ക ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ സു​ഹൃ​ത്താ​ണ്, യ​ജ​മാ​ന​ന​ല്ല, ഏ​തു സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തെ​യും എ​ങ്ങ​നെ നേ​രി​ടാ​മെ​ന്ന്​ ഞ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ന​ന്നാ​യി അ​റി​യാ​മെ​ന്നു പ​റ​ഞ്ഞ്​ വൈ​റ്റ് ഹൗ​സി​െൻറ പ​ടി​യി​റ​ങ്ങി​യ ഇ​ന്ദി​ര ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലെ മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ മു​ഹൂ​ർ​ത്ത​മാ​ണ് രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​ത്.

ഡ​ൽ​ഹി​യി​ലെ​ത്തി​യ യു.​എ​സ് സ്​​റ്റേ​റ്റ്​ സെ​ക്ര​ട്ട​റി ഹെൻറി കി​സ​ിൻ​ജ​റോ​ടാ​യി ഇ​ന്ദി​ര പ​റ​ഞ്ഞു: 'നി​ങ്ങ​ൾ പാ​കി​സ്​​താ​നെ ചേ​ർ​ത്തു​പി​ടി​ക്കു​ക​യും ഇ​ന്ത്യ​യോ​ട് അ​ഴ​കൊ​ഴ​മ്പ​ൻ ന​യം സ്വീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്താ​ൽ (മ​നേ​ക്​​ഷാ​യെ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി) പി​ന്നീ​ടു​ള്ള കാ​ര്യ​ങ്ങ​ൾ ഇ​ദ്ദേ​ഹ​മാ​ണ് തീ​രു​മാ​നി​ക്കു​ക'. ആ ​ദൃ​ഢ​സ്വ​ര​ത്തി​നു മു​ന്നി​ൽ കി​സ​ിൻ​ജ​ർ നി​ശ്ശ​ബ്​​ദ​നാ​യി നി​ന്നു. ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ കൂ​ടെ അ​വ​സാ​നം​വ​രെ നി​ന്ന സോ​വി​യ​റ്റ് റ​ഷ്യ അ​മേ​രി​ക്ക​യു​ടെ എ​ല്ലാ കു​ത​ന്ത്ര​ങ്ങ​ളെ​യും പ​രാ​ജ​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി. ഇ​ന്ത്യ​ക്കു​വേ​ണ്ടി യു.​എ​ന്നി​ൽ ഏ​ഴു പ്രാ​വ​ശ്യം വീ​റ്റോ പ​വ​ർ ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചു. ബം​ഗ്ലാ​ദേ​ശ് എ​ന്ന രാ​ഷ്​​ട്രം പി​റ​ന്നി​ട്ട് 50 വ​ർ​ഷം തി​ക​യു​ന്ന ഈ ​വേ​ള​യി​ൽ ആ​വേ​ശോ​ജ്ജ്വ​ല​മാ​യ ആ ​യു​ദ്ധം ന​യി​ച്ച പ്ര​ഗ​ല്​​ഭ​രെ ഓ​ർ​ക്കു​ന്നു. ഒ​പ്പം ഇ​നി​യു​മൊ​രു യു​ദ്ധ​ത്തി​ന്​ ഇ​ന്ത്യ സാ​ക്ഷി​യോ ക​ക്ഷി​യോ ആ​കാ​തി​രി​ക്ക​​ട്ടെ എ​ന്ന്​ ഹൃ​ദ​യം​തൊ​ട്ട്​ പ്രാ​ർ​ഥി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു.