ദീപാവലി ദിനത്തിൽ മോദിയെത്തിയത്​ ലോ​േങ്കവാലയിൽ; ഈ മണലാരണ്യത്തിന്​​ പറയാനുണ്ട്​ ഒരു ഐതിഹാസിക വിജയത്തി​ൻ കഥ

പ്രധാനമന്ത്രി ​നരേന്ദ്ര മോദിയുടെ ഇത്തവണത്തെ ദീപാവലി ആഘോഷം ജൈസാൽമീരിലെ ലോ​േങ്കവാലയിൽ ഇന്ത്യൻ സൈന്യത്തിനൊപ്പമായിരുന്നു. ശനിയാഴ​്​ച രാവിലെയാണ്​ വ്യോമസേനയുടെ പ്ര​േത്യക വിമാനത്തിൽ പാക്കിസ്​താൻ അതിർത്തിയിലുള്ള ഇൗ പ്രദേശത്ത്​ എത്തിയത്​.

തുടർന്ന്​ അദ്ദേഹം സൈന്യത്തി​െൻറ യുദ്ധടാങ്കറിൽ ഥാർ മരുഭൂമിയിലൂടെ സഞ്ചരിക്കുകയും സൈനിക​െര അഭിസംബോധന ചെയ്യുകയും ചെയ്​തു. പട്ടാള വേഷത്തിലായിരുന്നു മോദി ഇവരോടൊപ്പം ചെലവഴിച്ചത്​.

ഇന്ത്യയുടെ ചരിത്രത്തിൽ വളരെ നിർണായകമായ ഒരു യുദ്ധത്തിന്​ സാക്ഷിയായ മണ്ണാണ്​ ലോ​േങ്കവാലയിലേത്​​. 1971 ഡിസംബറിലെ മഞ്ഞുകാലം. ഇന്നത്തെ ബംഗ്ലാദേശ്​ എന്നറിയപ്പെടുന്ന കിഴക്കൻ പാക്കിസ്​താനെ സ്വതന്ത്രരാജ്യമാക്കാനുള്ള യുദ്ധം കൊടുമ്പിരികൊള്ളുകയാണ്​.

ഇൗ സമയം ഇന്ത്യയെ പടിഞ്ഞാറ്​ ഭാഗത്തുകൂടെ ആക്രമിക്കാൻ പാക്കിസ്​താൻ തീരുമാനിക്കുന്നു. അങ്ങനെ ഡിസംബർ നാലിന്​ അർധരാത്രി രണ്ടായിരത്തോളം പട്ടാളക്കാരും 45 യുദ്ധടാങ്കുകളുമായി പാക്കിസ്​താൻ സൈന്യം അതിർത്തി ഭേദിച്ചെത്തി. വിവരമറിഞ്ഞ ഇന്ത്യൻ സൈന്യം മേജർ കുൽദീപ്​ സിങ്ങ്​ ചന്ദ്രപുരിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ യുദ്ധത്തിനിറങ്ങി.

മണിക്കൂറുകൾ നീണ്ടുനിന്ന പോരാട്ടത്തിനൊടുവിൽ 120 ഇന്ത്യൻ പട്ടാളക്കാർ വ്യോമസേനയുടെ സഹായത്തോടെ ശത്രുസൈന്യത്തെ ചെറുത്തുതോൽപ്പിച്ച്​ ​െഎതിഹാസിക വിജയം നേടി. യുദ്ധത്തിൽ പാക്കിസ്​താ​​​െൻറ 200ഒാളം പട്ടാളക്കാർ കൊല്ലപ്പെടുകയും 43 ടാങ്കുകൾ തകർക്കുകയും ചെയ്​തു. രണ്ട്​ ഇന്ത്യൻ ഭടൻമാരും ഇൗ മണ്ണിൽ വീരമൃത്യു പ്രാപിച്ചു. ഇൗ സംഭവത്തെ ആസ്​പദമാക്കിയാണ്​ 1997ൽ ജെ.പി. ദത്ത സംവിധാനം ചെയ്​ത 'ബോർഡർ' എന്ന ഹിന്ദി ചിത്രം.

തകരാതെ കിടന്ന പാക്​ യുദ്ധടാങ്കുകളും ശത്രുസൈന്യം ഉപയോഗിച്ച വാഹനങ്ങളും ആയുധങ്ങളും ലോ​േങ്കവാലയിൽ ഇന്നും പ്രദർശിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്​. ഇതിന്​ സമീപത്തായി യുദ്ധസ്​മാരകവും ഡോക്യുമെൻറി പ്രദർശന ഹാളുമുണ്ട്​. 1971ൽ നടന്ന യുദ്ധത്തെക്കുറിച്ച്​ സ്​ക്രീനിൽ ഇവിടെ കാണാനാകും. 'ബോർഡർ' സിനിമയിലെ രംഗങ്ങളാണ്​ കൂടുതലും ഇതിലുള്ളത്​​. അന്ന്​ യുദ്ധത്തിൽ പ​െങ്കടുത്തവരുടെ സംഭാഷണങ്ങളും മറ്റു ചരിത്രരേഖകളും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്​.

ലോ​േങ്കവാലയിൽനിന്ന്​ 50 കിലോമീറ്റർ അകലെയാണ്​ മറ്റൊരു യുദ്ധത്തിന്​ സാക്ഷിയായ താനോട്ടുള്ളത്​. ബോർഡർ സെക്യൂരിറ്റി ഫോഴ്​സി​​​​​െൻറ (ബി.എസ്​.എഫ്​) നിയന്ത്രണത്തിലാണ്​ ഇൗ മരുഭൂപ്രദേശം​. താനോട്ട്​ മാതയെ പ്രതിഷ്​ഠിച്ചിരിക്കുന്ന ക്ഷേത്രമാണ് ഇവിട​ത്തെ​ മുഖ്യആകർഷണം. രാജസ്​ഥാനിലെ അതിർത്തിയിലേക്ക്​ വരുന്ന ഒാരോ പട്ടാളക്കാരനും ഇൗ ക്ഷേ​ത്രം സന്ദർശിക്കാറുണ്ട്​​.

1965ൽ പാക്കിസ്​താനുമായുണ്ടായ യുദ്ധത്തിൽ താനോട്ട്​ മാതയാണ്​ ഇൗ അതിർത്തി പ്രദേശത്തെ രക്ഷിച്ചതെന്ന്​ അവർ വിശ്വസിക്കുന്നു. ക്ഷേത്രം ലക്ഷ്യമാക്കി പാക്കിസ്​താൻ നിക്ഷേപിച്ച മൂവായിരത്തോളം ഗ്രനേഡുകളും ഷെല്ലുകളുമൊന്നും പൊട്ടിയില്ലത്രെ. ആ ഷെല്ലുക​ളിൽ ചിലതെല്ലാം ഇന്നും ക്ഷേത്രത്തിനകത്ത്​ സൂക്ഷിച്ചുവെച്ചിട്ടുണ്ട്​. ഏകദേശം 1200​ വർഷം പഴക്കമുണ്ട്​ ഇൗ ക്ഷേത്രത്തിന്​.

ഇതി​​​​​െൻറ അടുത്തായി ബി.എസ്​.എഫ്​ ഒാഫിസും യുദ്ധസ്​മാരകവും മറ്റു​ കെട്ടിടങ്ങളുമുണ്ട്​. കടകളിൽ താനോട്ട്​ മാതക്ക്​ സമർപ്പിക്കാനുള്ള നിവേദ്യങ്ങൾ വിൽക്കാൻവെച്ചിരിക്കുന്നത്​ കാണാം.

സഞ്ചാരികൾക്കും ചരിത്ര കുതുകികൾക്കുമെല്ലാം ഏറെ അനുഭവങ്ങൾ സമ്മാനിക്കുന്ന ഇടമാണ്​ ലോ​േങ്കവാലയും താനോട്ടുമെന്നതിൽ സംശയമില്ല.

ട്രാവൽ ഇൻഫോ

രാജസ്​ഥാനിലെ പ്രധാന ടൂറിസ്​റ്റ്​ കേന്ദ്രമാണ്​ ജൈസാൽമീർ. ഗോൾഡൻ സിറ്റി എന്നാണ്​ ഥാർ മരുഭൂമിയിലെ ഇൗ മരീചികയുടെ വിളിപ്പേര്​. ഡൽഹി, ജയ്​പുർ, ജോധ്​പുർ, ബിക്കാനീർ എന്നിവിടങ്ങളിൽനിന്നെല്ലാം ട്രെയിൻ സർവിസുണ്ട്​. 275 കിലോമീറ്റർ അകലെയുള്ള ജോധ്​പുരാണ്​ അടുത്തുള്ള എയർപോർട്ട്​. തലസ്​ഥാനമായ ജയ്​പുർ​ 560 കിലോമീറ്റർ ദൂരെയാണ്​​.

നവംബർ മുതൽ മാർച്ച്​ വരെയാണ്​ സന്ദർശിക്കാൻ അനുയോജ്യമായ സമയം. നഗരത്തിൽനിന്ന്​ 40 കിലോമീറ്റർ അകലെയുള്ള സമ്മിലെ മണൽക്കൂനകൾക്കിടയിലെ (Sam sand dunes) താമസവും ജീപ്പ്​ സഫാരിയുമെല്ലാമാണ്​​ സഞ്ചാരികളെ ഇങ്ങോട്ട്​ ആകർഷിപ്പിക്കുന്ന പ്രധാന ഘടകം.

ലോ​േങ്കവാലയിൽനിന്ന്​ താനോട്ടിലേക്കുള്ള പാത

മരുഭൂമിയിലെ ​ഗ്രാമീണ ജീവിതവും നഗരത്തിലെ ജനവാസമുള്ള കോട്ടയുമെല്ലാം വേറിട്ട അനുഭവമാണ്​ പകർന്നേകുക. ഇന്ത്യയിലെ മൂന്നാമത്തെ വലിയ ജില്ലയായ ജൈസാൽമീരി​​​െൻറ പടിഞ്ഞാറെ അതിർത്തി പാക്കിസ്​താനാണ്​.

ഇൗ ഭാഗത്താണ്​ യുദ്ധങ്ങൾക്ക്​ സാക്ഷിയായ ലോ​േങ്കവാലയും താനോട്ടും (​Longewala, Tanot) സ്​ഥിതിചെയ്യുന്നത്​. ജൈസാൽമീരിൽനിന്ന്​ 120 കിലോമീറ്റർ ദൂരമുണ്ട്​ ലോ​േങ്കവാലയിലേക്ക്​.

ഥാർ മരുഭൂമിയിലെ മൺകുടിലുകൾ