ബാ​ബ​രി മ​സ്ജി​ദും മ​സ്ജി​ദു​ൽ അ​ഖ്സ​യും ത​മ്മി​ൽ

ബാ​ബ​രി മ​സ്ജി​ദും ജ​റൂ​സ​ല​മി​ലെ മ​സ്ജി​ദു​ൽ അ​ഖ്സ​യും ത​മ്മി​ലെ​ന്താ​ണ്? പ​ല​തു​മു​ണ്ടെ​ന്ന​താ​ണ് യാ​ഥാ​ർ​ഥ്യം. അ​പ​ഹൃ​ത ബാ​ബ​രി​യു​മാ​യും ജ​റൂ​സ​ല​മി​ലെ മു​സ്‍ലിം​ക​ളു​ടെ മൂ​ന്നാ​മ​ത്തെ പു​ണ്യ​ഗേ​ഹ​മാ​യ മ​സ്ജി​ദു​ൽ അ​ഖ്സ​യു​മാ​യും ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട സം​ഭ​വ​വി​കാ​സ​ങ്ങ​ൾ പി​ന്തു​ട​ർ​ന്നാ​ൽ ര​ണ്ടും​ത​മ്മി​ൽ അ​മ്പ​ര​പ്പി​ക്കു​ന്ന സാ​ദൃ​ശ്യ​ങ്ങ​ൾ ക​ണ്ടെ​ത്താ​നാ​കും. ര​ണ്ടി​ലും അ​വ​കാ​ശ​വാ​ദ​ങ്ങ​ളും ത​ർ​ക്ക​ങ്ങ​ളു​മു​ണ്ട്. ത​ർ​ക്ക​പ​രി​ഹാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ പേ​രി​ൽ കേ​സു​കെ​ട്ടു​​ക​ളു​മു​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ട്.

രാ​മ​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​നു മു​ക​ളി​ലാ​ണ് ബാ​ബ​രി മ​സ്ജി​ദ് നി​ർ​മി​ച്ച​തെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ഹി​ന്ദു​ത്വ​വാ​ദി​ക​ളു​ടെ അ​വ​കാ​ശ​വാ​ദം. ഇ​രു​ട്ടി​ന്റെ മ​റ​വി​ൽ ആ​ദ്യം അ​വി​ടെ രാ​മ​വി​ഗ്ര​ഹ​പ്ര​തി​ഷ്ഠ ന​ട​ന്നു; സ്വ​യം​ഭൂ ദൈ​വം: ക​ണ്ട​ൻ​ക​ള​ത്തി​ൽ ക​രു​ണാ​ക​ര​ൻ നാ​യ​ർ എ​ന്ന ഫൈ​സാ​ബാ​ദി​ലെ മ​ല​യാ​ളി​യാ​യ മ​ജി​സ്ട്രേ​റ്റ് അ​തി​ന് സം​ര​ക്ഷ​ണം ന​ൽ​കി (പ്ര​തി​ഫ​ല​മാ​യി പി​ന്നീ​ട​ദ്ദേ​ഹം ജ​ന​സം​ഘം ടി​ക്ക​റ്റി​ൽ പാ​ർ​ല​മെ​ന്റി​ലെ​ത്തി). അ​ന്ന​ത്തെ യു.​പി മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രി ഗോ​വി​ന്ദ വ​ല്ല​ഭാ​യ് പ​ന്ത് പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി നെ​ഹ്റു​വി​ന്റെ നി​ർ​ദേ​ശ​മു​ണ്ടാ​യി​ട്ടും വി​ഗ്ര​ഹം മ​സ്ജി​ദി​ൽ​നി​ന്ന് എ​ടു​ത്തു​മാ​റ്റാ​ൻ ന​ട​പ​ടി​യൊ​ന്നു​മെ​ടു​ത്തി​ല്ല. രാ​ജീ​വ് ഗാ​ന്ധി ആ​രാ​ധ​ന​ക്കാ​യി മ​സ്ജി​ദ് ഹി​ന്ദു​ക്ക​ൾ​ക്ക് തു​റ​ന്നു​കൊ​ടു​ത്തു.

അ​ദ്വാ​നി​യു​ടെ ര​ഥ​യാ​ത്ര​യെ തു​ട​ർ​ന്ന് അ​ന്ന​ത്തെ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി ന​ര​സിം​ഹ റാ​വു​വി​ന്റെ മൗ​നാ​നു​വാ​ദ​ത്തോ​ടെ മ​സ്ജി​ദ് ത​ക​ർ​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. മ​സ്ജി​ദി​ന്ന​ടി​യി​ൽ ക്ഷേ​ത്രം ക​ണ്ടെ​ത്താ​ൻ പു​രാ​വ​സ്തു വ​കു​പ്പി​ന്റെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ ഖ​ന​നം ന​ട​ന്ന​തും അ​വ​സാ​നം സു​പ്രീം​കോ​ട​തി ത​ക​ർ​ക്ക​പ്പെ​ട്ട മ​സ്ജി​ദി​ന്റെ സ്ഥാ​ന​ത്ത് രാ​മ​ക്ഷേ​ത്രം നി​ർ​മി​ക്കാ​ൻ വി​ധി പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ച്ച​തും പി​ൽ​ക്കാ​ല സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ൾ. വി​ധി ന​ട​ത്തി​യ ബെ​ഞ്ചി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​വ​ർ​ക്കും കി​ട്ടി ത​ക്ക​താ​യ സ​മ്മാ​ന​ങ്ങ​ൾ. ചീ​ഫ് ജ​സ്റ്റി​സ് ഗോ​ഗോ​യ് രാ​ജ്യ​സ​ഭാ മെം​ബ​റാ​യ​പ്പോ​ൾ ജ​സ്റ്റി​സ് അ​ബ്ദു​ന്ന​സീ​റി​ന് ഗ​വ​ർ​ണ​ർ പ​ദ​വി ല​ഭി​ച്ചു.

മ​സ്ജി​ദു​ൽ അ​ഖ്സ ഇ​തേ​വ​രെ ത​ക​ർ​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടി​ല്ല എ​ന്ന​തൊ​ഴി​ച്ചു​നി​ർ​ത്തി​യാ​ൽ ബാ​ബ​രി മ​സ്ജി​ദി​ന്റെ ത​ക​ർ​ച്ച​യി​ലേ​ക്ക് ന​യി​ച്ച അ​തേ സം​ഭ​വ​ഗ​തി​ക​ളും അ​ൽ അ​ഖ്സ വി​ഷ​യ​ത്തി​ലും കാ​ണാം. 1969 ആ​ഗ​സ്റ്റ് 21ന് ​അ​ൽ അ​ഖ്സ മ​സ്ജി​ദ് അ​ഗ്നി​ക്കി​ര​യാ​ക്കാ​നു​ള്ള ശ്ര​മ​വും ന​ട​ന്നി​രു​ന്നു. ആ ​വ​ൻ അ​ഗ്നി​ബാ​ധ​യെ തു​ട​ർ​ന്ന് മു​സ്‍ലിം​ലോ​കം ഇ​ള​കി​മ​റി​ഞ്ഞ​തും മൊ​റോ​ക്കോ ത​ല​സ്ഥാ​ന​മാ​യ റ​ബാ​ത്തി​ൽ മു​സ്‍ലിം രാ​ഷ്ട്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഉ​ച്ച​കോ​ടി സ​മ്മേ​ളി​ച്ച​തും ച​രി​ത്ര​മാ​ണ്. ഈ ​സ​മ്മേ​ള​ന​ത്തി​ലാ​ണ് ഓ​ർ​ഗ​നൈ​സേ​ഷ​ൻ ഓ​ഫ് ഇ​സ്‍ലാ​മി​ക് കോ​ൺ​ഫ​റ​ൻ​സ് (ഇ​പ്പോ​ൾ കോ​ഓ​​പ​റേ​ഷ​ൻ) രൂ​പ​വ​ത്ക​രി​ക്കാ​ൻ തീ​രു​മാ​നി​ച്ച​ത്.

ഹി​ന്ദു​ത്വ​ർ രാ​മ​ക്ഷേ​ത്ര അ​വ​കാ​ശ​വാ​ദം ഉ​ന്ന​യി​ച്ച​പോ​ലെ മ​സ്ജി​ദു​ൽ അ​ഖ്സ​യെ കു​റി​ച്ച് സ​യ​ണി​സ്റ്റു​ക​ൾ​ക്കു​മു​ണ്ട് ഒ​ര​വ​കാ​ശ​വാ​ദം. സോ​ള​മ​ൻ ക്ഷേ​ത്രം ത​ക​ർ​ത്ത​ശേ​ഷം അ​വി​ടെ നി​ർ​മി​ച്ച​താ​ണ് മ​സ്ജി​ദു​ൽ അ​ഖ്സ എ​ന്നാ​ണ് ഇ​സ്രാ​യേ​ൽ അ​വ​കാ​ശ​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്. സോ​ള​മ​ൻ ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ അ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങ​ൾ ക​ണ്ടെ​ത്താ​നു​ള്ള ഖ​ന​ന​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ളും അ​ഖ്സ മ​സ്ജി​ദി​ന് ചു​റ്റും വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ളാ​യി ന​ട​ന്നു​വ​രു​ന്നു​ണ്ട്. ഈ ​ഖ​ന​ന​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ൾ ത​ന്നെ മ​സ്ജി​ദി​ന്റെ നി​ല​നി​ൽ​പി​ന് ഭീ​ഷ​ണി​യാ​ണ്. അ​തി​ലൂ​ടെ മ​സ്ജി​ദ് ത​ക​ർ​ന്നു​വീ​ണാ​ൽ സോ​ള​മ​ൻ ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ പു​ന​ർ​നി​ർ​മാ​ണം എ​ളു​പ്പ​മാ​കു​മെ​ന്നാ​ണ് ഇ​സ്രാ​യേ​ലി​ന്റെ ക​ണ​ക്കു​കൂ​ട്ട​ൽ.

‘ത​ർ​ക്ക മ​തി​ൽ’

അ​യോ​ധ്യ​യി​ൽ ഹി​ന്ദു​ത്വ ഫാ​ഷി​സ്റ്റു​ക​ൾ ‘ത​ർ​ക്ക മ​ന്ദി​ർ’ സൃ​ഷ്ടി​ച്ച​പോ​ലെ സോ​ള​മ​ൻ ക്ഷേ​ത്ര സാ​ക്ഷാ​ത്കാ​ര​ത്തി​ന് സ​യ​ണി​സ്റ്റു​ക​ൾ ഇ​സ്രാ​യേ​ൽ സ്ഥാ​പി​ത​മാ​കു​ന്ന​തി​നു മു​മ്പേ ത​ർ​ക്ക​മു​ന്ന​യി​ച്ച​ത് ഒ​രു മ​തി​ലി​ന്റെ മേ​ലാ​യി​രു​ന്നു. അ​ക്കാ​ലം​വ​രെ അ​ത​റി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന​ത് ‘ബു​റാ​ഖ് മ​തി​ൽ’ എ​ന്ന​പേ​രി​ലാ​ണ്. മു​ഹ​മ്മ​ദ് ന​ബി ആ​കാ​ശാ​രോ​ഹ​ണ​ത്തി​ന് ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ച​താ​യി വി​ശ്വ​സി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ബു​റാ​ഖ് വാ​ഹ​നം ഇ​വി​ടെ താ​വ​ള​മ​ടി​ച്ച​തി​ന്റെ അ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ലാ​ണ് ഈ ​മ​തി​ലി​ന് ആ ​പേ​ര് സി​ദ്ധി​ച്ച​ത്. ഈ ​മ​തി​ൽ സോ​ള​മ​ൻ ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ അ​വ​ശി​ഷ്ട​മാ​ണെ​ന്നാ​ണ് ജൂ​ത അ​വ​കാ​ശ​വാ​ദം. 1929ലാ​ണ് സ​യ​ണി​സ്റ്റു​ക​ൾ ഈ ​സ്ഥ​ലം കൈ​യേ​റു​ന്ന​ത്.

അ​തി​നി​ഗൂ​ഢ​മാ​യി വി​ള​ക്കു​ക​ളും പീ​ഠ​ങ്ങ​ളും തി​ര​ശ്ശീ​ല​ക​ളും സ്ഥാ​പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​ണ് സ​യ​ണി​സ്റ്റു​ക​ൾ ഈ ​മ​തി​ലി​ൽ അ​വ​കാ​ശം സ്ഥാ​പി​ക്കാ​ൻ ശ്ര​മി​ച്ച​ത്. 1949 ഡി​സം​ബ​റി​ൽ അ​ഭി​രാം ദാ​സ് സാ​ധു ബാ​ബ​രി മ​സ്ജി​ദി​ന​ക​ത്ത് രാം​ല​ല്ലാ വി​ഗ്ര​ഹം ഒ​ളി​ച്ചു​ക​ട​ത്തി​യ​പ്പോ​ൾ ഈ ​സ​യ​ണി​സ്റ്റ് ത​ന്ത്രം പ​ക​ർ​ത്തു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു​വോ എ​ന്ന് സം​ശ​യി​ച്ചു​പോ​കും. ‘ബു​റാ​ഖ് മ​തി​ലി’​നെ ‘വി​ലാ​പ മ​തി​ൽ’ (Wailing wall) എ​ന്ന് പു​ന​ർ​നാ​മ​ക​ര​ണം ചെ​യ്ത് അ​വി​ടെ അ​വ​കാ​ശം സ്ഥാ​പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​ണ് സ​യ​ണി​സ്റ്റു​ക​ൾ സോ​ള​മ​ൻക്ഷേ​ത്ര പ്ര​ശ്നം ആ​ദ്യ​മാ​യി കു​ത്തി​പ്പൊ​ക്കു​ന്ന​ത്. വി​ഗ്ര​ഹ​പ്ര​തി​ഷ്ഠ​യി​ലൂ​ടെ രാ​മ​ക്ഷേ​​ത്ര പ്ര​ശ്നം കു​ത്തി​പ്പൊ​ക്കി​യ​തു​പോ​ലെ​ത്ത​ന്നെ.

‘ബു​റാ​ഖ് മ​തി​ൽ’ കൈ​യ​ട​ക്കി​യ അ​ന്നു​മു​ത​ൽ അ​തി​ന​രി​കി​ൽ​നി​ന്ന് സോ​ള​മ​ൻ ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ വീ​ണ്ടെ​ടു​പ്പി​നാ​യി യ​ഹൂ​ദ​ർ ആ​രം​ഭി​ച്ച വി​ലാ​പ​പ്രാ​ർ​ഥ​ന ഇ​ന്നും തു​ട​രു​ന്നു. ഈ ​സ​യ​ണി​സ്റ്റ് അ​വ​കാ​ശ​വാ​ദ​ത്തി​ന് ഒ​രു ച​രി​ത്ര​പി​ൻ​ബ​ല​വു​മി​ല്ലെ​ന്ന​താ​ണ് വ​സ്തു​ത. ക്രി​സ്തു​വ​ർ​ഷം 70ൽ ​ത​ക​ർ​ന്ന സോ​ള​മ​ൻ ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ ഒ​ര​വ​ശി​ഷ്ട​വും ഇ​ന്നെ​വി​ടെ​യും അ​വ​ശേ​ഷി​ക്കു​ന്നി​ല്ല.

അ​റ​ബ് പ്ര​ക്ഷോ​ഭം

1929ൽ ​ഫ​ല​സ്തീ​ൻ ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് മാ​ൻഡേറ്റ​റി​ലാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോ​ഴാ​ണ് ‘ബു​റാ​ഖ് മ​തി​ൽ’ കൈ​യ​ട​ക്കാ​നു​ള്ള സ​യ​ണി​സ്റ്റ് കു​ത​ന്ത്രം അ​ര​ങ്ങേ​റു​ന്ന​ത്. സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​യും ഇ​ത് ഫ​ല​സ്തീ​നി​ലെ അ​റ​ബ് വം​ശ​ജ​രെ പ്ര​കോ​പി​ത​രാ​ക്കി. വ​മ്പി​ച്ചൊ​രു ജ​ന​കീ​യ പ്ര​ക്ഷോ​ഭം​ത​ന്നെ അ​തി​നെ​തി​രെ രൂ​പം​കൊ​ണ്ടു. പ്ര​ക്ഷോ​ഭം ത​ണു​പ്പി​ക്കാ​നാ​യി ലീ​ഗ് ഓ​ഫ് നാ​ഷ​ൻ​സി (സ​ർ​വ​രാ​ജ്യ സ​ഖ്യ​സ​ഭ)​ന്റെ സ​ഹ​ക​ര​ണ​ത്തോ​ടെ ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് അ​ധി​കാ​രി​ക​ൾ ഒ​രു അ​ന്വേ​ഷ​ണ സ​മി​തി​യെ നി​യ​മി​ച്ചു. സ്വീ​ഡ​ൻ, സ്വി​റ്റ്സ​ർ​ല​ൻ​ഡ്, ഇ​ന്തോ​നേ​ഷ്യ എ​ന്നീ മൂ​ന്നു രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു സ​മി​തി അം​ഗ​ങ്ങ​ൾ.

1930 ജൂ​ൺ 19 മു​ത​ൽ ഒ​രു മാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തി​നി​ട​യി​ൽ സ​മി​തി 33 സി​റ്റി​ങ്ങു​ക​ൾ ന​ട​ത്തി. അ​റ​ബി​ക​ളും സ​യ​ണി​സ്റ്റ് ജൂ​ത​ന്മാ​രും സ​മി​തി മു​മ്പാ​കെ ഹാ​ജ​രാ​യി ത​ങ്ങ​ളു​ടെ വാ​ദ​മു​ഖ​ങ്ങ​ൾ അ​വ​ത​രി​പ്പി​ച്ചു. സ​മി​തി മു​മ്പാ​കെ ഇ​രു​പ​ക്ഷ​ത്തു​നി​ന്നു​മാ​യി 52 സാ​ക്ഷി​മൊ​ഴി​ക​ളും 61 രേ​ഖ​ക​ളും സ​മ​ർ​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. ആ ​വ​ർ​ഷം​ത​ന്നെ സ​മി​തി ത​ങ്ങ​ളു​ടെ ക​ണ്ടെ​ത്ത​ലു​ക​ള​ട​ങ്ങി​യ റി​പ്പോ​ർ​ട്ട് സ​മ​ർ​പ്പി​ച്ചു. ഇം​ഗ്ല​ണ്ടും ലീ​ഗ് ഓ​ഫ് നേ​ഷ​ൻ​സും റി​പ്പോ​ർ​ട്ടി​ന് അം​ഗീ​കാ​ര​വും ന​ൽ​കി.

തീ​രു​മാ​ന​ങ്ങ​ൾ

അ​ന്താ​രാ​ഷ്ട്ര നി​യ​മ​ത്തി​ന്റെ പി​ൻ​ബ​ലം സി​ദ്ധി​ച്ച റി​പ്പോ​ർ​ട്ട് അ​റ​ബി​ക​ൾ​ക്ക​നു​കൂ​ല​മാ​യി​രു​ന്നു. അ​തി​ലെ പ്ര​സ​ക്ത ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളാ​ണ് ചു​വ​ടെ.

1. ഹ​റം ശ​രീ​ഫി​ലെ മ​തി​ലി​ന്റെ പൂ​ർ​ണ അ​വ​കാ​ശം അ​റ​ബി​ക​ൾ​ക്കാ​ണ്. വ​ഖ​ഫ് സ്വ​ത്താ​യ ഹ​റം ശ​രീ​ഫി​ന്റെ അ​വി​ഭാ​ജ്യ ഭാ​ഗ​മാ​ണ് മ​തി​ൽ. മ​തി​ലി​ന്റെ എ​തി​ർ​വ​ശ​ത്തു​ള്ള ‘മൊ​റോ​ക്ക​ൻ കോ​ള​നി’ (ഹാ​റ മ​ഗ് രി​ബ്)​യു​ടെ​യും മ​തി​ലി​ന്റെ​യും മു​ന്നി​ലു​ള്ള ന​ട​പ്പാ​ത​യും മു​സ്‍ലിം​ക​ൾ​ക്ക​വ​കാ​ശ​പ്പെ​ട്ട​താ​ണ്. കാ​ര​ണം വ​ഖ​ഫി​ൽ പെ​ട്ട​താ​ണ​ത്.

2. ജൂ​ത​ന്മാ​ർ​ക്ക് അ​നു​ഷ്ഠാ​ന ഉ​പ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ൾ ഈ ​റി​പ്പോ​ർ​ട്ടി​ന് വി​ധേ​യ​മാ​യോ ഇ​രു​ക​ക്ഷി​ക​ളു​ടെ​യും ഒ​ത്തു​തീ​ർ​പ്പ് പ്ര​കാ​ര​മോ മ​തി​ലി​ന് സ​മീ​പം വെ​ക്കാം. എ​ന്നാ​ൽ, ഒ​രു കാ​ര​ണ​വ​ശാ​ലും മ​തി​ലി​ലോ എ​തി​ർ​വ​ശ​ത്തു​ള്ള ന​ട​പ്പാ​ത​യി​ലോ ഒ​രു നി​ർ​മാ​ണ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​വും ന​ട​ത്താ​ൻ ജൂ​ത​ന്മാ​ർ​ക്ക് അ​വ​കാ​ശ​മു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന​ത​ല്ല.

3. റി​പ്പോ​ർ​ട്ടി​ലെ നി​ബ​ന്ധ​ന​ക​ൾ​ക്ക് വി​ധേ​യ​മാ​യി അ​നു​ഷ്ഠാ​ന നി​ർ​വ​ഹ​ണ​ത്തി​നാ​യി യ​ഹൂ​ദ​ന്മാ​ർ​ക്ക് പ​ടി​ഞ്ഞാ​റേ മ​തി​ലി​ലേ​ക്ക് പ്ര​വേ​ശ​ന സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കും.

4. കൂ​ടാ​ര​ങ്ങ​ളോ തി​ര​ശ്ശീ​ല​ക​ളോ മ​റ്റു വ​സ്തു​ക്ക​ളോ മ​തി​ലി​ന​ക​ത്ത് ക​ട​ത്താ​ൻ പാ​ടു​ള്ള​ത​ല്ല.

5. മ​തി​ലി​ന് സ​മീ​പം വെ​ച്ച് കു​ഴ​ലൂ​ത്ത് ന​ട​ത്താ​ൻ യ​ഹൂ​ദ​ന്മാ​ർ​ക്ക് അ​വ​കാ​ശ​മു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന​ത​ല്ല.

ജ​റൂ​സ​ല​മി​ന്റെ യ​ഥാ​ർ​ഥ അ​വ​കാ​ശി​ക​ളെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം സു​പ്ര​ധാ​ന​മാ​യൊ​രു ച​രി​ത്ര​രേ​ഖ​യാ​ണ് ഈ ​റി​പ്പോ​ർ​ട്ട്. ലീ​ഗ് ഓ​ഫ് നേ​ഷ​ൻ​സി​ന്റെ അം​ഗീ​കാ​ര​മു​ള്ള​തി​നാ​ൽ അ​തി​ന് അ​ന്താ​രാ​ഷ്ട്ര നി​യ​മ​ത്തി​ന്റെ പ്രാ​ബ​ല്യ​വും സി​ദ്ധ​മാ​ണ്. പ​ക്ഷേ, 67ലെ ​ജൂ​ൺ യു​ദ്ധ​ത്തി​ൽ ജ​റൂ​സ​ലം കീ​ഴ​ട​ക്കി​യ​തോ​ടെ ഇ​സ്രാ​യേ​ൽ ആ​സ്ഥാ​നം അ​ങ്ങോ​ട്ട് മാ​റ്റു​ക​യും വി​ദേ​ശ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളോ​ട് ന​യ​ത​ന്ത്ര​കാ​ര്യാ​ല​യ​ങ്ങ​ൾ തെ​ൽ​അ​വീ​വി​ൽ​നി​ന്ന് അ​ങ്ങോ​ട്ടു മാ​റ്റാ​ൻ ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യു​മാ​ണ്. ട്രം​പ് അ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ൽ​വ​ന്ന കാ​ല​ത്താ​ണ് യു.​എ​സ് എം​ബ​സി അ​ങ്ങോ​ട്ടു മാ​റ്റി​യ​ത്.

മ​സ്ജി​ദു​ൽ അ​ഖ്സ നി​ൽ​ക്കു​ന്ന സ്ഥാ​ന​ത്താ​ണ് സോ​ള​മ​ൻ ക്ഷേ​ത്ര​മെ​ന്ന അ​വ​കാ​ശ​വാ​ദം ഇ​സ്രാ​യേ​ൽ ഇ​തു​വ​രെ ഉ​പേ​ക്ഷി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. വി​ലാ​പ മ​തി​ലി​ന​രി​കി​ൽ അ​തി​ന്റെ വീ​ണ്ടെ​ടു​പ്പി​നാ​യി വി​ല​പി​ക്കു​ന്ന ജൂ​ത​ന്മാ​രെ ഇ​പ്പോ​ഴും കാ​ണാം. ബു​റാ​ഖ് മ​തി​ൽ എ​ന്ന അ​തി​ന്റെ യ​ഥാ​ർ​ഥ പേ​ര് മാ​യ്ച്ചു​ക​ള​യു​ന്ന​തി​ൽ ഇ​തി​ന​കം അ​വ​ർ വി​ജ​യി​ച്ചു ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ട്. അ​റ​ബി​ക​ളു​ടെ സ്മൃ​തി​യി​ൽ ഇ​ന്ന് ആ ​പേ​രേ ഇ​ല്ല.

സ്ഥ​ല​നാ​മ​ങ്ങ​ൾ മാ​റ്റു​ന്ന ഈ ​പ്ര​ക്രി​യ ഹി​ന്ദു​ത്വ ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ലും നാം ​ക​ണ്ടു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണ്. അ​ഹ്മ​ദാ​ബാ​ദ് ക​ർ​ണാ​വ​തി​യാ​യി. അ​ല​ഹാ​ബാ​ദ് ഇ​പ്പോ​ൾ പ്ര​യാ​ഗ് രാ​ജാ​ണ്. ഔ​റം​ഗാ​ബാ​ദും ഉ​സ്മാ​നാ​ബാ​ദും യ​ഥാ​ക്ര​മം ഇ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത് ഛത്ര​പ​തി സം​ഭാ​ജി ന​ഗ​ർ, ധാ​രാ​ശി​വ് എ​ന്നീ പേ​രു​ക​ളി​ലാ​ണ്. താ​ജ്മ​ഹ​ൽ തേ​ജോ മ​ഹ​ൽ ആ​കു​ന്ന കാ​ര്യം സ​മ​യ​ത്തി​ന്റെ മാ​ത്രം പ്ര​ശ്ന​മാ​ണ്. ആ​ദി​ത്യ​നാ​ഥ് പ്ര​ഭൃ​തി​ക​ൾ ഈ​യി​ടെ തു​ട​ങ്ങി​വെ​ച്ച ബു​ൾ​ഡോ​സ​ർ രാ​ജി​നും മാ​തൃ​ക ഇ​സ്രാ​യേ​ൽ ത​ന്നെ.

നി​യ​മ​വാ​ഴ്ച​യെ കാ​റ്റി​ൽ​പ​റ​ത്തി അ​റ​ബ് വാ​സ​ഗേ​ഹ​ങ്ങ​ൾ ബു​ൾ​ഡോ​സ​ർ വെ​ച്ച് ത​ക​ർ​ത്ത് ജൂ​ത സെ​റ്റി​ൽ​മെ​ന്റു​ക​ൾ ഉ​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന പ്ര​ക്രി​യ വെ​സ്റ്റ് ബാ​ങ്കി​ൽ നി​ത്യേ​ന​യെ​ന്നോ​ണം ക​ണ്ടു​വ​രു​ന്ന പ്ര​തി​ഭാ​സ​മാ​ണ്. ജ​ന്മ​നാ​ട്ടി​ൽ​നി​ന്ന് ല​ക്ഷ​ക്ക​ണ​ക്കി​ൽ ഫ​ല​സ്തീ​നി​ക​ളെ പു​റ​ത്താ​ക്കി അ​ഭ​യാ​ർ​ഥി​ക​ളാ​ക്കി​യ​തി​ന്റെ ആ​വ​ർ​ത്ത​ന​മ​ല്ലാ​തെ മ​റ്റെ​ന്താ​ണ് അ​മി​ത്ഷാ​യു​ടെ പൗ​ര​ത്വ​ഭേ​ദ​ഗ​തി ബി​ൽ?