കോ​ട​തി​മു​റി​യി​ലെ  വി​ഷ​പാ​നം

1993 മേ​യ് 25ന് ​ഐ​ക്യ​രാ​ഷ്​​ട്ര​സ​ഭ​യു​ടെ 827ാമ​ത് പ്ര​മേ​യ​ത്തെ തു​ട​ർ​ന്ന് രൂ​പം കൊ​ണ്ട ഇ​ൻ​റ​ർ​നാ​ഷ​ന​ൽ ക്രി​മി​ന​ൽ ട്രൈ​ബ്യൂ​ണ​ൽ ഫോ​ർ ദ ​ഫോ​ർ​മ​ർ യു​ഗോ​സ്​​ലാ​വ്യ (ഐ.​സി.​ടി.​വൈ), ര​ണ്ടാം ലോ​ക​യു​ദ്ധ​ത്തി​ന് ശേ​ഷം ലോ​കം ക​ണ്ട ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ മ​നു​ഷ്യ​ക്കു​രു​തി​ക്ക് സാ​ക്ഷ്യം വ​ഹി​ച്ച ബോ​സ്​​നി​യ​ൻ യു​ദ്ധ​ത്തി​ലെ (1992-95) കു​റ്റ​വാ​ളി​ക​ളെ വി​ചാ​ര​ണ​ചെ​യ്യാ​ൻ രൂ​പ​വ​ത്​​കൃ​ത​മാ​യ​താ​ണ്. നാ​സി കൂ​ട്ട​ക്കൊ​ല​യി​ലെ കു​റ്റ​വാ​ളി​ക​ളെ വി​ചാ​ര​ണ​ചെ​യ്ത 1945-46 കാ​ല​ത്തെ ന്യൂ​റം​ബ​ർ​ഗ് വി​ചാ​ര​ണ​ക്ക് ശേ​ഷം ലോ​ക​ത്തു​ണ്ടാ​യ സ​മാ​ന​മാ​യ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ വി​ചാ​ര​ണ സ്​​ഥാ​പ​ന​മാ​ണ​ത്. നെ​ത​ർ​ലാ​ൻ​ഡി​ലെ ഹേ​ഗി​ൽ പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ക്കു​ന്ന കോ​ട​തി ഇ​തി​ന​കം 161 പേ​ർ​ക്ക് കു​റ്റം ചു​മ​ത്തി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു. ഐ.​സി.​ടി.​വൈ ഇ​പ്പോ​ൾ വാ​ർ​ത്ത​ക​ളി​ൽ നി​റ​യു​ന്ന​ത് ന​വം​ബ​ർ 29ന് ​കോ​ട​തി​മു​റി​യി​ൽ ന​ട​ന്ന അ​സാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യ ഒ​രു സം​ഭ​വ​ത്തി​െൻറ പേ​രി​ലാ​ണ്. ബോ​സ്​​നി​യ​ൻ മു​സ്​​ലിം​ക​ളെ കൂ​ട്ട​ക്കൊ​ല ചെ​യ്ത​തി​െൻറ പേ​രി​ൽ കു​റ്റം ചു​മ​ത്ത​പ്പെ​ട്ട്, 2013ൽ 20 ​വ​ർ​ഷ​ത്തെ ത​ട​വി​ന് ശ​ക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​യാ​ളാ​ണ് െക്രാ​യേ​ഷ്യ​ൻ സൈ​നി​ക മേ​ധാ​വി​യാ​യ ​​െസ്ലാ​േ​ബാ​ദാ​ൻ പ്ര​യാ​ക്. ത​​െൻറ ത​ട​വു​ശി​ക്ഷ റ​ദ്ദു​ചെ​യ്യ​ണ​മെ​ന്ന്​ ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു​ള്ള പ്ര​യാ​കി​െൻറ അ​പ്പീ​ലി​ൽ വി​ധി പ​റ​യു​ന്ന ദി​വ​സ​മാ​യി​രു​ന്നു ന​വം​ബ​ർ 29. അ​പ്പീ​ൽ കോ​ട​തി ത​ള്ളി. വി​ധി​കേ​ട്ട് കോ​ട​തി​മു​റി​യി​ൽ എ​ഴു​ന്നേ​റ്റു​നി​ന്ന പ്ര​യാ​ക്, താ​ൻ യു​ദ്ധ​ക്കു​റ്റ​വാ​ളി​യ​ല്ലെ​ന്ന് പ​റ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ട് പോ​ക്ക​റ്റി​ൽ ക​രു​തി​യ കു​പ്പി​യി​ലെ വി​ഷം ഒ​റ്റ വ​ലി​ക്ക് കു​ടി​ച്ചു​തീ​ർ​ത്തു. കോ​ട​തി​മു​റി​യാ​കെ സ്​​തം​ഭി​ച്ചു​പോ​യ നി​മി​ഷം. 71കാ​ര​നാ​യ പ്ര​യാ​കി​നെ ഉ​ട​ൻ ആ​ശു​പ​ത്രി​യി​ൽ എ​ത്തി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും  മ​രി​ച്ചു. ലോ​ക​ത്തു​ത​ന്നെ അ​ത്യ​പൂ​ർ​വ​മാ​യ സം​ഭ​വം. പ്ര​യാ​കി​െൻറ മ​ര​ണം ബോ​സ്​​നി​യ​ൻ യു​ദ്ധ​ത്തെ വീ​ണ്ടും വാ​ർ​ത്ത​ക​ളി​ലേ​ക്ക് കൊ​ണ്ടു​വ​രു​ക​യാ​ണ്. 

മ​ര​ണം​പോ​ലെ വി​ചി​ത്ര​മാ​ണ് പ്ര​യാ​കി​െൻറ ജീ​വി​ത​വും. ഇ​ല​ക്ട്രി​ക് എ​ൻ​ജി​നീ​യ​റി​ങ്ങി​ലും ഫി​ലോ​സ​ഫി​യി​ലും സോ​ഷ്യോ​ള​ജി​യി​ലും നാ​ട​ക​ത്തി​ലും ബി​രു​ദ​മെ​ടു​ത്ത​യാ​ളാ​ണ് പ്ര​യാ​ക്. കോ​ള​ജി​ൽ ഫി​ലോ​സ​ഫി​യും സോ​ഷ്യോ​ള​ജി​യും പ​ഠി​പ്പി​ച്ചു അ​ദ്ദേ​ഹം. നാ​ട​ക​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​നാ​യി ജീ​വി​ച്ചു. ധാ​രാ​ളം ഡോ​ക്യു​മ​െൻറ​റി​ക​ളും ടി.​വി ഷോ​ക​ളും സം​വി​ധാ​നം ചെ​യ്തു. അ​ങ്ങ​നെ​യൊ​രാ​ൾ, ബോ​സ്​​നി​യ​ൻ യു​ദ്ധ​ത്തി​െൻറ സ​മ​യ​ത്താ​ണ് േക്രാ​ട്ട് വം​ശ​ജ​രു​ടെ സൈ​ന്യ​മാ​യ ​െക്രാ​യേ​ഷ്യ​ൻ ഡി​ഫ​ൻ​സ്​ ആ​ർ​മി​യി​ൽ ചേ​രു​ന്ന​തും പി​ന്നീ​ട് അ​തി​െൻറ മേ​ധാ​വി​യാ​യി ഉ​യ​രു​ന്ന​തും. 1990ൽ ​ക​മ്യൂ​ണി​സ്​​റ്റ്​ യു​ഗോ​സ്​​ലാ​വ്യ ത​ക​രു​ക​യും വി​വി​ധ റി​പ്പ​ബ്ലി​ക്കു​ക​ൾ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്ത സ​ന്ദ​ർ​ഭം. സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം തേ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഹി​ത​പ​രി​ശോ​ധ​ന​യെ ഭൂ​രി​പ​ക്ഷം ജ​ന​ങ്ങ​ളും പി​ന്തു​ണ​ച്ച​തി​നെ തു​ട​ർ​ന്നാ​ണ് ലോ​ക പ്ര​ശ​സ്​​ത മു​സ്​​ലിം ദാ​ർ​ശ​നി​ക​നാ​യ അ​ലി ഇ​സ്സ​ത് ബെ​ഗോ​വി​ച്ചി​െൻറ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ലു​ള്ള ബോ​സ്​​നി​യ​യും സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കു​ന്ന​ത്. എ​ന്നാ​ൽ, ബോ​സ്​​നി​യ​യു​ടെ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തെ അം​ഗീ​ക​രി​ക്കാ​ൻ അ​യ​ൽ റി​പ്പ​ബ്ലി​ക്കു​ക​ളാ​യ െക്രാ​യേ​ഷ്യ​യും സെ​ർ​ബി​യ​യും ത​യാ​റാ​യി​ല്ല. ബോ​സ്​​നി​യ​ക്ക​ക​ത്തെ സെ​ർ​ബ്, േക്രാ​ട്ട് വം​ശ​ജ​രെ ഇ​ള​ക്കി​വി​ട്ടു​കൊ​ണ്ടാ​ണ് ബോ​സ്​​നി​യ​ൻ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തെ മു​ള​യി​ലേ നു​ള്ളി​ക്ക​ള​യാ​ൻ ഇ​രു​കൂ​ട്ട​രും ശ്ര​മി​ച്ച​ത്. അ​താ​ണ് കു​പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​യ ബോ​സ്​​നി​യ​ൻ യു​ദ്ധ​ത്തി​ലേ​ക്ക് ന​യി​ച്ച​ത്. പി​ന്നീ​ട് സം​ഭ​വി​ച്ച കൊ​ടി​യ ദു​ര​ന്ത​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം ച​രി​ത്ര​ത്തി​െൻറ ഭാ​ഗം.

മാ​ർ​ഷ​ൽ ടി​റ്റോ​വി​െൻറ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ രൂ​പ​വ​ത്​​കൃ​ത​മാ​യ ക​മ്യൂ​ണി​സ്​​റ്റ്​ യു​ഗോ​സ്​​ലാ​വ്യ​യു​ടെ പ​ത​ന​ത്തെ തു​ട​ർ​ന്നാ​ണ​ല്ലോ ബോ​സ്​​നി​യ അ​ട​ക്ക​മു​ള്ള സ്വ​ത​ന്ത്ര രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ൾ രൂ​പം കൊ​ള്ളു​ന്ന​ത്. വി​ചി​ത്ര​മാ​യ കാ​ര്യം, മ​നു​ഷ്യ​ത്വ​ത്തോ​ടു​ള്ള കു​റ്റ​കൃ​ത്യം, വം​ശ​ഹ​ത്യ, കൂ​ട്ട ബ​ലാ​ത്സം​ഗം തു​ട​ങ്ങി​യ വ​ൻ കു​റ്റ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് വേ​ദി​യാ​യി എ​ന്ന് അ​ന്താ​രാ​ഷ്​​ട്ര ട്രൈ​ബ്യൂ​ണ​ൽ ക​ണ്ടെ​ത്തി​യ ബോ​സ്​​നി​യ​ൻ യു​ദ്ധ​ത്തി​ൽ ഈ ​നെ​റി​കേ​ടു​ക​ൾ​ക്ക് നേ​തൃ​ത്വം ന​ൽ​കി​യ​വ​രി​ൽ ഭൂ​രി​പ​ക്ഷം പേ​രും ക​മ്യൂ​ണി​സ്​​റ്റ്​ പാ​ർ​ട്ടി​യു​ടെ നേ​താ​ക്ക​ളാ​യി​രു​ന്നു എ​ന്ന​താ​ണ്. ക​മ്യൂ​ണി​സ്​​റ്റ്​ പാ​ർ​ട്ടി​യു​ടെ​യും രാ​ഷ്​​ട്ര​ത്തി​െൻറ​യും ഘ​ട​ന ത​ക​രു​ന്ന അ​ടു​ത്ത നി​മി​ഷം ഈ ​വ​ലി​യ നേ​താ​ക്ക​ളെ​ല്ലാം കൊ​ടി​യ വം​ശീ​യ​വാ​ദി​ക​ളും യു​ദ്ധോ​ത്സു​ക​രു​മാ​കു​ന്ന സ്​​ഥി​തി​യാ​ണ് നാം ​ബോ​സ്​​നി​യ​യി​ൽ ക​ണ്ട​ത്.
ലോ​ക​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​െൻറ തി​ക​ഞ്ഞ നി​സ്സം​ഗ​ത​ക്കി​ട​യി​ലും ഇ​സ്സ​ത് ബെ​ഗോ​വി​ച്ചി​െൻറ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ലു​ള്ള ബോ​സ്​​നി​യ​ൻ ജ​ന​ത​യു​ടെ ഐ​തി​ഹാ​സി​ക​മാ​യ ചെ​റു​ത്തു​നി​ൽ​പാ​ണ് ആ ​ജ​ന​ത​യെ ഭൂ​മു​ഖ​ത്തു​നി​ന്ന് തു​ട​ച്ചു​നീ​ക്ക​പ്പെ​ടാ​തെ അ​തി​ജീ​വി​ക്കാ​ൻ പ്രാ​പ്ത​മാ​ക്കി​യ​ത്. 1995 ഡി​സം​ബ​റി​ൽ യു​ദ്ധം അ​വ​സാ​നി​ച്ച ശേ​ഷം നീ​തി​ക്കു​വേ​ണ്ടി​യു​ള്ള മു​റ​വി​ളി​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു ആ ​ജ​ന​ത. അ​വ​രു​ടെ പ​രി​ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളു​ടെ​കൂ​ടി ഫ​ല​മാ​യാ​ണ് അ​ന്താ​രാ​ഷ്​​ട്ര ട്രൈ​ബ്യൂ​ണ​ൽ സ്​​ഥാ​പി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്. മ​നു​ഷ്യ​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലെ ക​റു​ത്ത പാ​ടാ​യ ആ ​സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് കാ​ര​ണ​മാ​യ​വ​രെ നി​യ​മ​ത്തി​നു​മു​മ്പി​ൽ കൊ​ണ്ടു​വ​രു​ന്ന​തി​ൽ ​ൈട്ര​ബ്യൂ​ണ​ൽ ഒ​രു പ​രി​ധി​വ​രെ വി​ജ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. 

ബോ​സ്​​നി​യ​ൻ യു​ദ്ധ​ക്കു​റ്റ​ത്തി​ൽ ശി​ക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വ​രി​ൽ ആ​ത്മ​ഹ​ത്യ ചെ​യ്യു​ന്ന ആ​ദ്യ​ത്തെ​യാ​ള​ല്ല പ്ര​യാ​ക്. സ്​​ലാ​വ്കോ ഡോ​ക്മാ​നോ​വി​ക്, മി​ലാ​ന​ൻ ബാ​ബി​ക് എ​ന്നീ ര​ണ്ട് സെ​ർ​ബ് നേ​താ​ക്ക​ൾ ഹേ​ഗി​ലെ ത​ട​ങ്ക​ൽ കാ​ല​യ​ള​വി​ൽ ആ​ത്മ​ഹ​ത്യ ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ട്. ട്രൈ​ബ്യൂ​ണ​ൽ യു​ദ്ധ​ക്കു​റ്റ​വാ​ളി​ക​ളാ​യി ക​ണ്ടെ​ത്തു​ക​യും ശി​ക്ഷി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്ത​വ​രി​ൽ പ്ര​മു​ഖ​നാ​യി​രു​ന്നു ദീ​ർ​ഘ​കാ​ലം സെ​ർ​ബി​യ​ൻ പ്ര​സി​ഡ​ൻ​റാ​യി​രു​ന്ന ​െസ്ലാ​േ​ബാ​ദാ​ൻ മി​ലോ​െ​സ​വി​ച്ച്. ഹേ​ഗി​ലെ ജ​യി​ലി​ൽ കി​ട​ന്നാ​ണ് മി​ലോ​െ​സ​വി​ച്ച് മ​രി​ക്കു​ന്ന​ത് (2006 മാ​ർ​ച്ച് 11).
പ്ര​യാ​കി​െൻറ മ​ര​ണം ത​ങ്ങ​ളോ​ട് അ​ദ്ദേ​ഹം ചെ​യ്ത കു​റ്റ​ങ്ങ​ളെ മാ​യ്ക്കു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നാ​ണ് ബോ​സ്​​നി​യ​ൻ ജ​ന​ത പ്ര​തി​ക​രി​ച്ച​ത്. നീ​തി​യു​ടെ സ​ഞ്ചാ​ര​വ​ഴി​ക​ളെ കു​റി​ച്ച വി​സ്​​മ​യാ​വ​ഹ​മാ​യ സ​ന്ദേ​ശ​ങ്ങ​ളാ​ണ് ഹേ​ഗി​ലെ അ​ന്താ​രാ​ഷ്​​ട്ര ട്രൈ​ബ്യൂ​ണ​ലി​ൽ​നി​ന്നു​ള്ള വാ​ർ​ത്ത​ക​ൾ ന​ൽ​കു​ന്ന​ത്. ജീ​വി​ത​ത്തി​ൽ വ​ലി​യ ഉ​ത്ത​ര​വാ​ദി​ത്ത​ങ്ങ​ൾ വ​ഹി​ച്ച​വ​രും മ​ഹ​ത്താ​യ ആ​ശ​യ​ങ്ങ​ൾ ലോ​ക​ത്തോ​ട് പ​റ​ഞ്ഞ പ്ര​സ്​​ഥാ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ നേ​താ​ക്ക​ളും പൊ​ടു​ന്ന​നെ വം​ശീ​യ​വാ​ദി​ക​ളും ക്രൂ​ര​രു​മാ​യി മാ​റു​ന്ന​തി​െൻറ ക​ഥ​യാ​ണ് ബോ​സ്​​നി​യ ന​മ്മോ​ട് പ​റ​യു​ന്ന​ത്. ഒ​രി​ക്ക​ലും പൊ​റു​ക്കാ​ൻ ക​ഴി​യാ​ത്ത പാ​പ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് കാ​ര​ണ​മാ​യ​വ​ർ ച​രി​ത്ര​ത്തി​െൻറ പി​രി​യ​ൻ ഗോ​വ​ണി​യി​ൽ നീ​തി​യോ​ട് മു​ഖാ​മു​ഖം നി​ൽ​ക്കേ​ണ്ടി വ​രു​ന്ന​തി​െൻറ ചി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ.