നി​ല​നി​ർ​ത്തേ​ണ്ട സ്​​മൃ​തി 

‘‘അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ​പ്പോ​ലെ നി​ർ​ഭ​യ​നും ലാ​ളി​ത്യ​ദീ​ക്ഷ​യു​മു​ള്ള മ​റ്റൊ​രാ​ളെ ഞാ​ൻ ക​ണ്ടി​ട്ടി​ല്ല’’ -ഇ​ന്ത്യ ക​ണ്ട ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ സ​മ​ത്വ​ദാ​ർ​ശ​നി​ക​നാ​യ ഡോ. ​രാം​മ​നോ​ഹ​ർ ലോ​ഹ്യ​യെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ച്​ രാ​ഷ്​​ട്ര​പി​താ​വ്​ മ​ഹാ​ത്​​മ ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ നി​രീ​ക്ഷ​ണ​മാ​ണി​ത്. ഗാ​ന്ധി​വ​ധ​ത്തെ തു​ട​ർ​ന്ന്​ കോ​ൺ​ഗ്ര​സി​ൽ തു​ട​രാ​ൻ സാ​ധ്യ​മ​ല്ലെ​ന്ന്​ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച സോ​ഷ്യ​ലി​സ്​​റ്റു​ക​ളു​ടെ മു​ൻ​നി​ര​യി​ൽ ലോ​ഹ്യ ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അ​വ​ർ ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ ആ​ദ്യ സോ​ഷ്യ​ലി​സ്​​റ്റ്​ പാ​ർ​ട്ടി​ക്ക്​ രൂ​പം​ന​ൽ​കി. വി​ദ്യാ​ർ​ഥി​യാ​യി​രി​ക്കെ​ത​ന്നെ ഗാ​ന്ധി​ജി, ജ​വ​ഹ​ർ​ലാ​ൽ നെ​ഹ്​​റു, ജ​യ​പ്ര​കാ​ശ്​ നാ​രാ​യ​ൺ, ഖാ​ൻ അ​ബ്​​ദു​ൽ ഗ​ഫാ​ർ ഖാ​ൻ തു​ട​ങ്ങി​യ പ്ര​മു​ഖ​ർ​ക്കൊ​പ്പം സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​സ​മ​ര പോ​രാ​ട്ട​ങ്ങ​ളു​ടെ ത​ല​പ്പ​ത്ത്​ നി​ല​യു​റ​പ്പി​ക്കാ​ൻ സാ​ധി​ച്ച​ത്​ ലോ​ഹ്യ​യു​ടെ രാ​ഷ്​​ട്രീ​യ ചി​ന്ത​ക​ൾ​ക്കും അ​നു​ഭ​വ​പാ​ഠ​ങ്ങ​ൾ​ക്കും ആ​ഴം​പ​ക​ർ​ന്നു.

1910 മാ​ർ​ച്ച്​ 23ന്​ ​ജ​നി​ച്ച്​ 57ാം വ​യ​സ്സി​ൽ 1967 ഒ​ക്​​ടോ​ബ​ർ 12ന്​ ​അ​ന്ത​രി​ച്ച ലോ​ഹ്യ 10​ വ​ർ​ഷം​കൂ​ടി ജീ​വി​ച്ചി​രു​െ​ന്ന​ങ്കി​ൽ ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ ച​രി​ത്രം മ​റ്റൊ​ന്നാ​കു​മാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്ന്​ പ്ര​മു​ഖ രാ​ഷ്​​ട്രീ​യ നി​രീ​ക്ഷ​ക​ർ വി​ല​യി​രു​ത്തു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. 1930 മാ​ർ​ച്ച്​ 23ന്​ ​ധീ​ര​ദേ​ശാ​ഭി​മാ​ന​ത്തി​​െൻറ പ്ര​തീ​ക​മാ​യ ഭ​ഗ​ത്​ സി​ങ്ങി​​നെ ബ്രി​ട്ട​ൻ തൂ​ക്കി​ലേ​റ്റി​യ​ത്​ ലോ​ഹ്യ​യു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ൽ ബ്രി​ട്ട​നെ​തി​രെ സ​ന്ധി​യി​ല്ലാ​സ​മ​ര​ത്തി​​െൻറ വീ​ര്യം പ​ക​രു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഒ​ഴു​ക്കി​നെ​തി​രെ നീ​ന്താ​നും അ​നീ​തി എ​വി​ടെ ക​ണ്ടാ​ലും ചോ​ദ്യം​ചെ​യ്യാ​നും പോ​രാ​ടാ​നു​മു​ള്ള നി​ശ്ച​യ​ദാ​ർ​ഢ്യം അ​ദ്ദേ​ഹം ജീ​വി​താ​ന്ത്യം​വ​രെ പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ച്ചു. ജാ​തി​ന​ശീ​ക​ര​ണം, സാ​മൂ​ഹി​ക സ​മ​ത്വം എ​ന്നീ വി​ഷ​യ​ങ്ങ​ളി​ൽ ലോ​ഹ്യ സു​വ്യ​ക്​​ത​മാ​യ നി​ല​പാ​ട്​ സ്വീ​ക​രി​ച്ചു. പ്ര​ശ്​​നം പ​രി​ഹ​രി​ക്കാ​ൻ ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ അ​നു​താ​പം മാ​ത്രം പോ​രാ. അ​തി​ൽ അം​ബേ​ദ്​​ക​റു​ടെ രോ​ഷ​വും ഉ​ൾ​ച്ചേ​ർ​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന്​ അ​ദ്ദേ​ഹം പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു. 

എ​തി​ർ​ക്കേ​ണ്ട കാ​ര്യ​ങ്ങ​ൾ മ​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​പ്പ​റ​യു​ക എ​ന്ന പ്ര​മാ​ണം ലോ​ഹ്യ​ക്ക്​ സ്വീ​കാ​ര്യ​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ച​രി​ത്രം, രാ​ഷ്​​ട്രീ​യം, മ​തം, സം​സ്​​കാ​രം തു​ട​ങ്ങി വി​ഷ​യം ഏ​തു​മാ​ക​െ​ട്ട സ്വാ​​ഭി​പ്രാ​യം സ്വ​​കീ​യ ​ൈശ​ലി​യി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹം ശ​ക്​​ത​മാ​യി അ​വ​ത​രി​പ്പി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു- സോ​ക്ര​ട്ടീ​സ്, വോ​ൾ​ട്ട​യ​ർ, കാ​ൾ മാ​ർ​ക്​​സ്​ തു​ട​ങ്ങി​യ ഉ​ന്ന​ത വ്യ​ക്​​തി​ക​ളു​ടെ മാ​തൃ​ക അ​താ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നും അ​ദ്ദേ​ഹം ഒാ​ർ​മി​പ്പി​ച്ചു. മു​ത​ലാ​ളി​ത്ത​വും ക​മ്യൂ​ണി​സ​വും ആ​ധു​നി​ക നാ​ഗ​രി​ക​ത​യു​ടെ വ്യ​ത്യ​സ്​​ത മു​ഖ​ങ്ങ​ളാ​ണെ​ന്നും ഏ​ഷ്യ​ൻ, ആ​ഫ്രി​ക്ക​ൻ, ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​ൻ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക്​​ ഇൗ ​മാ​തൃ​ക​യി​ൽ വി​ക​സി​ക്കാ​നാ​കി​ല്ലെ​ന്നും അ​േ​ദ്ദ​ഹം നി​രീ​ക്ഷി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. 

ത​ർ​ക്ക​ങ്ങ​ൾ മാ​റ്റി​വെ​ച്ച്​ ഇ​ന്ത്യ​യും പാ​കി​സ്​​താ​നും ഒ​രു കോ​ൺ​ഫെ​ഡ​റേ​ഷ​ൻ രൂ​പ​വ​ത്​​ക​രി​ക്കു​ന്ന​ത്​ ഉ​ചി​ത​മാ​കു​മെ​ന്ന്​ അ​ദ്ദേ​ഹം നി​ർ​ദേ​ശി​ച്ചു. ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, ലോ​ക​മെ​മ്പാ​ടു​മു​ള്ള മ​നു​ഷ്യ​രു​ടെ സ​മ​ത്വ​മാ​യി​രു​ന്നു ലോ​ഹ്യ സ്വ​പ്​​നം​ക​ണ്ട​ത്. സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്വ​ത്തെ​യും ഫാ​ഷി​സ​ത്തെ​യും ശ​ക്​​ത​മാ​യി എ​തി​ർ​ത്ത ലോ​ഹ്യ​യു​ടെ ദ​ർ​ശ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്ക്​ വ​ർ​ത്ത​മാ​ന​കാ​ല ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ പ്ര​സ​ക്​​തി വ​ർ​ധി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.