ത്യാ​ഗ​സ​മ​ര്‍പ്പ​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ  ഓ​ർ​മ​പ്പെ​രു​ന്നാ​ള്‍ 

ഇ​ന്നും ഓ​ർ​മ​യി​ലെ മാ​യാ​ത്ത അ​നു​ഭ​വ​മാ​ണ് 1972ലെ ​ഹ​ജ്ജ് യാ​ത്ര​യും ഹ​റം ശ​രീ​ഫി​ലെ ജീ​വി​ത​വും. മും​ൈ​ബ​യി​ല്‍നി​ന്ന്​ ക​ട​ല്‍മാ​ർ​ഗം 10 ദി​വ​സം​കൊ​ണ്ട് ജി​ദ്ദ​യി​ലെ​ത്തു​ന്ന അ​ന്ന​ത്തെ യാ​ത്ര​ക​ളെ കൂ​ടു​ത​ല്‍ ദു​ര്‍ഘ​ട​മാ​ക്കി​യി​രു​ന്ന​ത് ക​പ്പ​ലി​െ​ൻ​റ കാ​ല​പ്പ​ഴ​ക്ക​മാ​യി​രു​ന്നു. എ​ന്നാ​ല്‍, ഈ ​ഘ​ട്ട​ത്തി​ല്‍ ക​മീ​ഷ​ന്‍ ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ട എം.​വി. അ​ക്ബ​ര്‍ എ​ന്ന വി​ദേ​ശ​നി​ർ​മി​ത ക​പ്പ​ല്‍ ഹ​ജ്ജ് തീ​ര്‍ഥാ​ട​ക​ര്‍ക്കാ​യി അ​നു​വ​ദി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്​ വ​ലി​യ അ​നു​ഗ്ര​ഹ​മാ​യി. ഏ​റെ വെ​ല്ലു​വി​ളി നി​റ​ഞ്ഞ യാ​ത്ര​യു​ടെ ദൈ​ര്‍ഘ്യം ഏ​ഴു​ദി​വ​സ​മാ​ക്കി ചു​രു​ക്കു​ക മാ​ത്ര​മ​ല്ല, കൂ​ടു​ത​ല്‍ മെ​ച്ച​പ്പെ​ട്ട സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ള്‍ സ​ജ്ജീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്ന​തി​നാ​ല്‍ ക​ട​ല്‍ചൊ​രു​ക്കി​ല്‍ ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടി​യി​രു​ന്ന ഹാ​ജി​മാ​ര്‍ക്ക് ‘അ​ക്ബ​ര്‍’ വ​ലി​യൊ​രു ആ​ശ്വാ​സം​കൂ​ടി​യാ​യി​രു​ന്നു. 

മ​ക്ക​യി​ൽ ക​അ്ബ​യു​ടെ നി​ർ​മാ​ണം പൂ​ര്‍ത്തി​യാ​യ​പ്പോ​ള്‍ ഇ​ബ്രാ​ഹീം ന​ബി​യോ​ട് അ​ല്ലാ​ഹു ക​ൽ​പി​ച്ച​ത് ഹ​ജ്ജ് തീ​ര്‍ഥാ​ട​ന​ത്തി​നാ​യി നീ ​ജ​ന​ങ്ങ​ള്‍ക്കി​ട​യി​ല്‍ പൊ​തു വി​ളം​ബ​രം ന​ട​ത്തു​ക. ദൂ​ര​ദി​ക്കു​ക​ളി​ല്‍നി​ന്നു​പോ​ലും ആ​ളു​ക​ള്‍ കാ​ല്‍ന​ട​യാ​യും മെ​ലി​ഞ്ഞ ഒ​ട്ട​ക​ങ്ങ​ളു​ടെ പു​റ​ത്തും നി​െ​ൻ​റ​യ​ടു​ക്ക​ല്‍ എ​ത്തി​ച്ചേ​രും എ​ന്നാ​ണ്​ (അ​ല്‍ ഹ​ജ്ജ്: 27). അ​ങ്ങ​നെ ഇ​ബ്രാ​ഹീം ന​ബി​യി​ലൂ​ടെ​യു​ള്ള ര​ക്ഷി​താ​വി​െ​ൻ​റ വി​ളി​യാ​ള​ത്തി​ന് ‘ല​ബ്ബൈ​ക്ക​ല്ലാ​ഹു​മ്മ ല​ബ്ബൈ​ക്’ എ​ന്ന ഉ​ത്ത​ര​വു​മാ​യി വി​ശ്വാ​സി​ക​ള്‍ ഒ​രേ ല​ക്ഷ്യ​ത്തോ​ടും മ​ന​സ്സോ​ടും ദൈ​വ​ഗേ​ഹ​ത്തി​ലേ​ക്ക് പു​റ​പ്പെ​ടു​ന്നു. അ​വി​ടെ ഹ​ജ്ജ്​ നി​റ​വി​ലെ​ത്തു​േ​മ്പാ​ൾ ലോ​ക​ത്തി​െ​ൻ​റ എ​ട്ടു​ദി​ക്കു​ക​ളും ബ​ലി​പെ​രു​ന്നാ​ൾ ആ​ഘോ​ഷി​ച്ച്​ ​െഎ​ക്യ​ദാ​ർ​ഢ്യം പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. മ​ക​നെ ബ​ലി​ക​ഴി​ക്കാ​ൻ ​മാ​ത്രം ദൈ​വ​ത്തി​നു മു​ന്നി​ലെ സ​മ​ർ​പ്പ​ണ​ത്തി​െ​ൻ​റ പാ​ര​മ്യ​ത കാ​ണി​ച്ച പ്ര​വാ​ച​ക​ൻ ഇ​ബ്രാ​ഹീ​മി​െ​ൻ​റ ത്യാ​ഗോ​ജ്ജ്വ​ല​ത​യു​ടെ അ​നു​സ്​​മ​ര​ണം​ത​ന്നെ അ​തും.  

തീ​രു​മാ​ന​മെ​ടു​ത്ത്​ ഇ​റ​ങ്ങി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞാ​ല്‍  വ​ഴി​യി​ലെ ത​ട​സ്സ​ങ്ങ​ളോ പാ​ഥേ​യ​ങ്ങ​ളു​ടെ പ​രി​മി​തി​യോ ഒ​രു തീ​ര്‍ഥാ​ട​ക​നെ​യും പി​റ​കോ​ട്ട് വ​ലി​ക്കാ​റി​ല്ല. 12ാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലെ പ്ര​മു​ഖ പ​ണ്ഡി​ത​നാ​യ ഉ​മ​ര്‍ അ​ന്ന​സ​ഫി​െ​ൻ​റ വി​വ​ര​ണ​ത്തി​ല്‍ ആ ​കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ലെ ഒ​രു ഹ​ജ്ജ്​ അ​നു​ഭ​വം പ​റ​യു​ന്നു​ണ്ട്. ഹ​റ​മി​ല്‍ ക​ണ്ടു​മു​ട്ടി​യ ഒ​രു വ​യോ​ധി​ക​നോ​ട് സ​ഹ​തീ​ര്‍ഥാ​ട​ക​െ​ൻ​റ ‘നി​ങ്ങ​ള്‍ ഈ ​പു​ണ്യ​ന​ഗ​രി​യി​ലെ​ത്താ​ന്‍ എ​ത്ര നാ​ളെ​ടു​ത്തു’ എ​ന്ന ചോ​ദ്യ​ത്തി​ന് ന​ൽ​കി​യ മ​റു​പ​ടി ഏ​റെ കൗ​തു​ക​ക​ര​മാ​ണ്. ‘മ​ക​നേ, എ​െ​ൻ​റ ത​ല​യി​ല്‍ ക​റു​ത്ത മു​ടി വ​ല്ല​തും നീ ​കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടോ?’ ഇ​ല്ല എ​ന്ന മ​റു​പ​ടി കേ​ട്ട വൃ​ദ്ധ​ന്‍ പ​റ​ഞ്ഞു, ‘ഞാ​ന്‍ എ​െ​ൻ​റ നാ​ട്ടി​ല്‍നി​ന്ന് ഹ​ജ്ജി​ന് പു​റ​പ്പെ​ടു​മ്പോ​ള്‍ ഒ​രു മു​ടി​നാ​രു​പോ​ലും ന​ര​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല, ഇ​പ്പോ​ള്‍ നോ​ക്കൂ, ഈ ​ത​ല​യി​ല്‍ ന​ര ബാ​ധി​ക്കാ​ത്ത ഒ​രു മു​ടി​യെ​ങ്കി​ലു​മു​ണ്ടോ? ഹ​ജ്ജ് ല​ക്ഷ്യം​വെ​ച്ച് കു​ടും​ബ​വും നാ​ടും വി​ട്ടി​റ​ങ്ങി​യ ഞാ​ന്‍ ഓ​രോ ദേ​ശ​ങ്ങ​ള്‍ താ​ണ്ടി അ​വി​ട​ങ്ങ​ളി​ല്‍ സാ​ധ്യ​മാ​യ ജോ​ലി​ക​ള്‍ ചെ​യ്ത് ചി​ല്ലി​ക്കാ​ശു​ക​ള്‍ മി​ച്ചം​പി​ടി​ച്ച സ​മ്പാ​ദ്യ​വു​മാ​യി അ​ല്ലാ​ഹു​വി​െ​ൻ​റ അ​നു​ഗ്ര​ഹ​ത്താ​ല്‍ ഹ​റ​മി​ലെ​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണ്.’ ഹ​ജ്ജ് യാ​ത്ര എ​ത്ര ക്ലേ​ശ​ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നു എ​ന്ന് ഇ​ത്ത​രം അ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ള്‍ പ​റ​ഞ്ഞു​ത​രു​ന്നു​ണ്ട്. എ​െ​ൻ​റ നാ​ട്ടു​കാ​ര​നാ​യ സി.​പി. മു​സ്​​ലി​യാ​ര്‍ നാ​ട് സ്വ​ത​ന്ത്ര​മാ​കു​ന്ന​തി​നു​മു​മ്പ് ഇ​ന്ന​ത്തെ പാ​ക്-​അ​ഫ്ഗാ​ന്‍ അ​തി​രു​ക​ള്‍ താ​ണ്ടി വി​സ​യും പാ​സ്‌​പോ​ര്‍ട്ടു​മി​ല്ലാ​തെ കാ​ല്‍ന​ട​യാ​യി ഹ​ജ്ജി​ന് പോ​യ ക​ഥ പ​റ​ഞ്ഞു​ത​ന്നി​ട്ടു​ണ്ട്. 1940ക​ളി​ല്‍പോ​ലും ഇ​ന്ത്യ​യി​ല്‍നി​ന്ന് വി​ശ്വാ​സി​ക​ള്‍ കാ​ല്‍ന​ട​യാ​യി പു​ണ്യ​ഗേ​ഹ​ത്തി​ലേ​ക്ക് യാ​ത്ര ചെ​യ്തി​രു​ന്നു എ​ന്നാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​െ​ൻ​റ ഒാ​ർ​മ.

ഇ​ന്ന​ത്തെ പോ​ലെ കേ​വ​ലം ഒ​രു മാ​സം മാ​ത്രം നീ​ണ്ടു​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന തീ​ർ​ഥാ​ട​ന​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല മു​ന്‍കാ​ല​ങ്ങ​ളി​ലെ ഹ​ജ്ജ്. റ​മ​ദാ​െ​ൻ​റ ത​ലേ​ന്ന് ഹ​റ​മി​ലെ​ത്തി​യ ഞ​ങ്ങ​ള്‍ക്ക് നാ​ലു​മാ​സ​ത്തോ​ളം അ​വി​ടെ ചെ​ല​വ​ഴി​ക്കാ​നാ​യി. മ​ക്ക​യും മ​ദീ​ന​യും മാ​ത്ര​മ​ല്ല, ഉ​ഹ്ദും ബ​ദ്​​റും ഹി​റാ​യും സൗ​റു​മെ​ല്ലാം ന​ട​ന്നു​കാ​ണാ​നു​ള്ള സാ​വ​കാ​ശം ല​ഭി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഹ​റം ശ​രീ​ഫി​ലെ ഇ​മാ​മു​ക​ളു​ടെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ലു​ള്ള ത​റാ​വീ​ഹു​ക​ള്‍ രാ​വി​നെ പ​ക​ലാ​ക്കു​ന്ന ആ​ത്മീ​യ അ​നു​ഭൂ​തി​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു. പ്ര​വാ​ച​ക​നും അ​നു​ച​ര​ന്മാ​രും ജീ​വി​ച്ച ഭൂ​മി​യി​ല്‍ ഓ​രോ വി​ശ്വാ​സി​യും ച​രി​ത്ര​ത്തെ മു​ഖാ​മു​ഖം കാ​ണു​ക​യ​ല്ല, ഒ​പ്പം സ​ഞ്ച​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ആ ​സ​ഞ്ചാ​ര​ത്തി​ല്‍ ഇ​ബ്രാ​ഹീം ന​ബി​യും പ​ത്​​നി ബീ​വി ഹാ​ജ​റ​യും ഇ​സ്മാ​ഈ​ലു​മെ​ല്ലാം ന​മു​ക്ക് അ​ഭി​മു​ഖ​മാ​യി മി​ന്നി​മ​റ​യു​ന്നു​ണ്ട്. കൊ​ടി​യ പീ​ഡ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ, പ​ലാ​യ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ, വി​ജ​യ​ങ്ങ​ളു​ടെ ക​ഥ പ​റ​യു​ന്ന ആ ​നാ​ട്ടി​ലെ മ​ണ​ല്‍ത​രി​ക​ള്‍പോ​ലും വി​ശ്വാ​സി​ക​ളോ​ട് സം​വ​ദി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്.

ഹ​റ​മി​നോ​ട് ചേ​ർ​ന്ന മ​ക്ക ഹോ​ട്ട​ലി​ന​ടു​ത്തു​ത​ന്നെ ഞ​ങ്ങ​ള്‍ക്ക് താ​മ​സം ത​ര​പ്പെ​ടു​ത്താ​നാ​യ​ത്, ഇ​ന്ന​ത്തേ​തി​ല്‍നി​ന്നു ഭി​ന്ന​മാ​യി ഹാ​ജി​മാ​ര്‍ക്ക് ഇ​ഷ്​​ട​പ്പെ​ട്ട വാ​സ​സ്ഥ​ലം തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കാ​നു​ള്ള സം​വി​ധാ​ന​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു കൊ​ണ്ടാ​ണ്. ഹ​രി​പ്പാ​ട് ആ​നാ​രി ദേ​ശ​ക്കാ​ര​നാ​യ പാ​ണാ​വ​ള്ളി മു​ഹ​മ്മ​ദ് കു​ഞ്ഞ് മൗ​ല​വി ഹ​റ​മി​ല്‍ത​ന്നെ മ​ദ്‌​റ​സ​തു​ല്‍ മ​ല​ബാ​രി എ​ന്ന പേ​രി​ല്‍ ദ​ർ​സ് ന​ട​ത്തി​യി​രു​ന്നു. ഒ​രു സൗ​ദി പൗ​ര​െ​ൻ​റ എ​ല്ലാ അ​വ​കാ​ശ​ങ്ങ​ളും അ​നു​ഭ​വി​ച്ചി​രു​ന്ന അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​െ​ൻ​റ സാ​ന്നി​ധ്യം ഞ​ങ്ങ​ള്‍ക്ക് ഏ​റെ പ്ര​യോ​ജ​ന​പ്പെ​ട്ടു. മ​ല​യാ​ളി ഹാ​ജി മാ​ര്‍ക്കാ​യി ഹ​റ​മി​നു​ള്ളി​ല്‍ സാ​യാ​ഹ്ന പ്രാ​ര്‍ഥ​ന​ക്കു​ശേ​ഷം പാ​ണാ​വ​ള്ളി ന​ട​ത്തി​യി​രു​ന്ന മ​ത​പ​ഠ​ന ക്ലാ​സു​ക​ള്‍ ഏ​റെ പ്ര​ശ​സ്ത​മാ​യി​രു​ന്നു. അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന് സു​ഖ​മി​ല്ലാ​താ​യ ഒ​രാ​ഴ്ച​ക്കാ​ലം ആ ​ക്ലാ​സു​ക​ള്‍ കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്യാ​നു​ള്ള സൗ​ഭാ​ഗ്യം എ​നി​ക്കു​ണ്ടാ​യി. 

ദൂ​ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ല്‍നി​ന്നു കാ​ല്‍ന​ട​യാ​യും ഒ​ട്ട​ക​പ്പു​റ​ത്തും സ​ഞ്ച​രി​ച്ചെ​ത്തി​യ തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​ര്‍ ആ​യി​ര​ങ്ങ​ളി​ല്‍നി​ന്നും ല​ക്ഷ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്ക് വ​ള​ര്‍ന്ന​പ്പോ​ള്‍ യാ​ത്രാ​മാ​ധ്യ​മ​ങ്ങ​ളും മാ​റി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. ഇ​ന്ന് ചി​ല​രു​ടെ യാ​ത്ര​യും വാ​സ​വും ആ​ഡം​ബ​ര​പൂ​ർ​ണ​മാ​യ​പ്പോ​ള്‍ ഹ​ജ്ജി​െ​ൻ​റ ആ​ത്മാ​വു​ത​ന്നെ ന​ഷ്​​ട​പ്പെ​ടു​ന്നു. വ​ര്‍ഷാ​വ​ര്‍ഷം 30 ല​ക്ഷ​ത്തോ​ളം ഹാ​ജി​മാ​ര്‍ സ​മ്മേ​ളി​ച്ചി​രു​ന്ന മ​ക്ക​യും മ​ദീ​ന​യു​മെ​ല്ലാം ഇൗ ​വ​ർ​ഷം ആ ​നാ​ട്ടി​ല്‍ വ​സി​ക്കു​ന്ന​വ​ര്‍ക്കാ​യി പ​രി​മി​ത​പ്പെ​ടു​ത്തി. ആ​രാ​ധ​ന​ക​ളു​ടെ സ്വീ​കാ​ര്യ​ത നി​ശ്ച​യി​ക്കു​ന്ന​ത് അ​തി​െ​ൻ​റ നി​ഷ്‌​ക​ള​ങ്ക​വും സ​മ​ര്‍പ്പി​ത​വു​മാ​യ അ​ര്‍പ്പ​ണ​ങ്ങ​ളി​ലാ​ണ്. പ​ക്ഷേ, ആ​ഡം​ബ​ര​പ്രി​യ​നും പൊ​ങ്ങ​ച്ച​ക്കാ​ര​നു​മാ​യ അ​ഭി​ന​വ വി​ശ്വാ​സി ഇ​ന്ന് ആ​രാ​ധ​ന​ക​ളു​ടെ പ്ര​ക​ട​ന​പ​ര​ത​യി​ലാ​ണ് വി​ശ്വ​സി​ക്കു​ന്ന​ത്. ഈ ​പ്ര​വ​ണ​ത​ക​ളോ​ടു​ള്ള ദൈ​വ​ത്തി​െ​ൻ​റ അ​നി​ഷ്​​ട​വും ഇ​പ്പോ​ൾ നേ​രി​ടു​ന്ന​ത​രം ദീ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ രൂ​പ​ത്തി​ല്‍ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ട​താ​കാം. 

ഒ​രു വി​ശ്വാ​സി​ക്ക് ഒ​രേ മാ​ള​ത്തി​ല്‍നി​ന്ന് ര​ണ്ടു ത​വ​ണ ദം​ശ​ന​മേ​ല്‍ക്കി​ല്ല എ​ന്ന തി​രു​വ​ച​നം പാ​ഠ​മാ​കേ​ണ്ട​താ​ണ്. അ​ത്​ അ​ങ്ങ​നെ ആ​യി​ത്തീ​ർ​ന്നോ എ​ന്ന പ​രി​ശോ​ധ​ന​കൂ​ടി ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ന്നു​ണ്ട്​ ഇ​ബ്രാ​ഹീം ന​ബി​യു​ടെ ത്യാ​ഗ​സ്മ​ര​ണ പു​തു​ക്കു​ന്ന ഇൗ ​​പെ​രു​ന്നാ​ൾ ദി​നം. മ​നു​ഷ്യ​സ​ഹ​ജ​മാ​യ വൈ​ക​ല്യ​ങ്ങ​ള്‍ക്ക് പ്രാ​യ​ശ്ചി​ത്തം ചെ​യ്യാ​നു​ള്ള അ​വ​സ​രം​കൂ​ടി​യാ​ണ് ഇ​സ്​​ലാ​മി​ലെ ആ​ഘോ​ഷ​വേ​ള​ക​ള്‍. അ​തു​കൊ​ണ്ട് പ്ര​തി​സ​ന്ധി​ക​ളെ എ​ങ്ങ​നെ സാ​ധ്യ​ത​ക​ളാ​ക്കാം എ​ന്ന ആ​ലോ​ച​ന​യാ​ണ് ന​മ്മെ ന​യി​ക്കേ​ണ്ട​ത്. സ്വാ​ര്‍ഥ​ത​യും ആ​ര്‍ത്തി​യും കൈ​വെ​ടി​ഞ്ഞ് ത​െ​ൻ​റ സു​ഖ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം അ​പ​ര​െ​ൻ​റ സു​ഖം​കൂ​ടി ല​ക്ഷ്യ​മാ​ക്കി ന​മ്മു​ടെ ജീ​വി​ത​യാ​ത്ര​യെ സ​ജ്ജീ​ക​രി​ക്കാം. ക​അ്​​ബ​യു​ടെ നി​ർ​മാ​ണം പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കി​യ ശേ​ഷം മ​ക​ൻ ഇ​സ്​​മാ​ഇൗ​ലി​നെ​യും ചേ​ർ​ത്തു​നി​ർ​ത്തി ​ഇ​ബ്രാ​ഹീം ന​ബി ന​ട​ത്തി​യ പ്രാ​ർ​ഥ​ന​യു​ടെ ഉ​ള്ള​ട​ക്കം ഒാ​ർ​ത്തു​നോ​ക്കൂ. ഇൗ ​നാ​ട്​ സ​മാ​ധാ​ന​ത്തി​​​േ​ൻ​റ​താ​വ​ണം. എ​ല്ലാ​വ​ർ​ക്കും ഫ​ല​മൂ​ലാ​ദി​ക​ളും സ​മൃ​ദ്ധ​മാ​യ ആ​ഹാ​ര​വും ല​ഭ്യ​മാ​ക​ണം. ഞ​ങ്ങ​ളെ​യെ​ന്ന പോ​ലെ ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ സ​ന്താ​ന പ​ര​മ്പ​ര​യെ​യും ദൈ​വ​സ​മ​ർ​പ്പ​ണ​ത്തി​ൽ നി​ല​നി​ർ​ത്ത​ണം. അ​വ​ർ​ക്ക്​ വ​ഴി​യി​ട​റാ​തി​രി​ക്കാ​ൻ, ജീ​വി​ത​വെ​ളി​ച്ചം പ​ക​രു​ന്ന വ​ഴി​കാ​ട്ടി​യാ​യി പ്ര​വാ​ച​ക​രെ അ​യ​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്ക​ണം... അ​ങ്ങ​നെ ഇ​നി​വ​രു​ന്ന ത​ല​മു​റ​ക​ളു​ടെ ക്ഷേ​മ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി പ​ട​ച്ച ത​മ്പു​രാ​നോ​ട്​ അ​ർ​ഥി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു അ​ദ്ദേ​ഹം. ഹ​ജ്ജ്​​വേ​ള​യി​ല്‍ ഒാ​രോ തീ​ര്‍ഥാ​ട​ക​നും ത​ന്നെ അ​നു​യാ​ത്ര ചെ​യ്യു​ന്ന​വ​രോ​ട് കാ​ട്ടു​ന്ന ക​രു​ത​ല്‍ അ​വി​ടെ മാ​ത്രം പ​രി​മി​ത​പ്പെ​ടു​ത്തേ​ണ്ട​ത​ല്ല. താ​ന്‍ ക്ലേ​ശ​ത്തി​ലും ഞെ​രു​ക്ക​ത്തി​ലും ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടു​മ്പോ​ഴും ത​െ​ൻ​റ കൂ​ടെ​യു​ള്ള​വ​ര്‍ക്ക് അ​തു​ണ്ടാ​വ​രു​ത് എ​ന്ന ആ​ഗ്ര​ഹ​ചി​ന്ത സാ​ര്‍വ​ത്രി​ക​മാ​യി ഓ​രോ ഹാ​ജി​യു​ടെ മ​ന​സ്സി​ലും ഉ​ണ്ടാ​വാ​റു​ണ്ട്. ഈ ​പാ​ഠ​മാ​ണ് ത​െ​ൻ​റ ഇ​ഷ്​​ട​പു​ത്ര​നെ ബ​ലി​യ​ര്‍പ്പി​ക്കാ​നു​ള്ള സ​ന്ന​ദ്ധ​ത​യി​ലൂ​ടെ ഇ​ബ്രാ​ഹീ​മും ന​മ്മെ പ​ഠി​പ്പി​ച്ച​ത്. ശാ​രീ​രി​ക അ​ക​ല​ത്തി​ലും സാ​മൂ​ഹി​ക​മാ​യ ഇ​ഴ​യ​ടു​പ്പ​മെ​ന്ന കോ​വി​ഡ്​​കാ​ല പാ​ഠം, നാം ​ന​മു​ക്ക​ല്ല, മ​റ്റു​ള്ള​വ​ർ​ക്കു വേ​ണ്ടി​യാ​ണ്​ എ​ന്ന്​ ഉ​ദ്​​ബോ​ധി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട വി​ശ്വാ​സി​ക​ളു​ടെ ധാ​ർ​മി​ക​പാ​ഠം​കൂ​ടി​യാ​ണ്.

(കേ​ര​ള മു​സ്​​ലിം ജ​മാ​അ​ത്ത് ഫെ​ഡ​റേ​ഷ​ന്‍ സം​സ്ഥാ​ന പ്ര​സി​ഡ​ൻ​റാ​ണ്​ ലേ​ഖ​ക​ൻ)