വിസ്​മയ ജീവിതം; ഹിന്ദുസ്​ഥാനി സംഗീതത്തിലെ ‘ഗുരു മാ’

മും​ബൈ: പ്ര​ശ​സ്​​തി​യു​ടെ വെ​ള്ളി​വെ​ളി​ച്ച​ത്തി​ലേ​ക്കു​ള്ള വാ​തി​ലു​ക​ൾ കൊ​ട്ടി​യ​ട​ച്ച​പ്പോ​ഴും ഹി​ന്ദു​സ്​​ഥാ​നി സം​ഗീ​ത​ലോ​കം ഏ​റെ ആ​ദ​ര​വോ​ടെ ക​ണ്ട വി​ശ്രു​ത സം​ഗീ​ത​ജ്​​ഞ​യാ​യി​രു​ന്നു അ​ന്ന​പൂ​ർ​ണ ദേ​വി. ‘ഗു​രു മാ’ ​എ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന അ​വ​ർ വി​ഖ്യാ​ത സം​ഗീ​ത​ജ്​​ഞ​ൻ ഉ​സ്​​താ​ദ്​ അ​ല്ലാ​വു​ദ്ദീ​ൻ ഖാ​െൻറ മ​ക​ളും സി​ത്താ​ർ വാ​ദ​ന​ത്തി​ലെ അ​വ​സാ​ന പേ​രാ​യ പ​ണ്ഡി​റ്റ്​ ര​വി​ശ​ങ്ക​റി​​െൻറ ആ​ദ്യ ഭാ​ര്യ​യു​മാ​ണ്. ഇ​ന്ത്യ​ൻ ക്ലാ​സി​ക്ക​ൽ സം​ഗീ​ത​ലോ​ക​ത്തെ പ്ര​ഹേ​ളി​ക​യാ​ണ്​ അ​വ​രു​ടെ ജീ​വി​തം. ദ​ശാ​ബ്​​ദ​ങ്ങ​ളോ​ളം പൊ​തു​പ​രി​പാ​ടി​ക​ൾ ന​ട​ത്താ​തെ ഉ​ൾ​വ​ലി​ഞ്ഞ്​ ജീ​വി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഏ​റ്റ​വും അ​ടു​പ്പ​മു​ള്ള, വി​ര​ലി​ൽ എ​ണ്ണാ​വു​ന്ന ചി​ല​ർ​ക്കു​മാ​ത്ര​മാ​ണ്​ അ​വ​രു​മാ​യി ബ​ന്ധം തു​ട​രാ​നാ​യ​ത്. പ​ണ്ഡി​റ്റ്​ ര​വി​ശ​ങ്ക​ർ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ നി​ര​വ​ധി ത​ല​മു​റ​ക​ളി​ലെ സം​ഗീ​ത​ജ്​​ഞ​രു​ടെ ക​ഴി​വു​ക​ൾ പ​രി​പോ​ഷി​പ്പി​ച്ച വ്യ​ക്തി​കൂ​ടി​യാ​ണ്​ അ​ന്ന​പൂ​ർ​ണ​ദേ​വി.ഉ​സ്​​താ​ദ്​ അ​ലി അ​ക്​​ബ​ർ ഖാ​ൻ സ​ഹോ​ദ​ര​നാ​ണ്. അ​ന്ത​രി​ച്ച പ​ണ്ഡി​റ്റ്​ ശ​ു​ഭോ ശ​ങ്ക​ർ (ശു​ഭേ​ന്ദ്ര ശ​ങ്ക​ർ) ആ​ണ്​ മ​ക​ൻ.

പ​ണ്ഡി​റ്റ്​ നി​ഖി​ൽ ബാ​ന​ർ​ജി, ഉ​സ്​​താ​ദ്​ ബ​ഹാ​ദൂ​ർ ഖാ​ൻ, പ​ണ്ഡി​റ്റ്​ ജോ​തി​ൻ ഭ​ട്ടാ​ചാ​ര്യ, ഡോ. ​രാ​ജീ​വ്​ താ​രാ​നാ​ഥ്, പ​ണ്ഡി​റ്റ്​ ഹ​രി​പ്ര​സാ​ദ്​ ചൗ​ര​സ്യ തു​ട​ങ്ങി നി​ര​വ​ധി പ്ര​ശ​സ്​​ത​രു​ടെ ഗു​രു​വാ​ണ്. സം​സ്​​കാ​രം ശ​നി​യാ​ഴ്​​ച വൈ​കീ​ട്ട്​ മും​ബൈ ച​ന്ദ​ൻ​വാ​ഡി​യി​ൽ ന​ട​ന്നു. 1927 ഏ​പ്രി​ൽ 23ന്​ ​മ​ധ്യ​പ്ര​ദേ​ശി​ലെ മെ​യ്​​ഹാ​റി​ലാ​ണ്​ ജ​ന​നം. അ​ല്ലാ​വു​ദ്ദീ​ൻ ഖാ​ൻ-​മ​ദീ​ന ബീ​ഗം ദ​മ്പ​തി​ക​ളു​ടെ നാ​ലു മ​ക്ക​ളി​ൽ ഇ​ള​യ​വ​ളാ​യി​രു​ന്നു. അ​വ​രു​ടെ പി​താ​വ്​ ത​ന്നെ പ​രി​പോ​ഷി​പ്പി​ച്ച സേ​നി​യ-​മെ​യ്​​ഹാ​ർ ഖ​രാ​ന​യു​ടെ ശൈ​ലി​യി​ലാ​ണ്​ സം​ഗീ​തം അ​ഭ്യ​സി​ച്ച​ത്. പി​താ​വ്​ ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു ഗു​രു. അ​ഞ്ചു വ​യ​സ്സു മു​ത​ൽ സം​ഗീ​തം അ​ഭ്യ​സി​ച്ചു തു​ട​ങ്ങി. ആ​ദ്യം സി​ത്താ​ർ ആ​ണ്​ പ​ഠി​ച്ച​ത്. പി​ന്നീ​ട്​ ‘സു​ർ​ബ​ഹാ​റി’​ലേ​ക്ക്​ (ബാ​സ്​ കൂ​ടു​ത​ലു​ള്ള സി​ത്താ​റി​ന്​ സ​മാ​ന​മാ​യ ഉ​പ​ക​ര​ണം) മാ​റി. സം​ഗീ​ത​ത്തി​ലെ അ​പാ​ര​മാ​യ സ​ാ​േ​ങ്ക​തി​ക​ജ്​​ഞാ​നം കൈ​മു​ത​ലാ​ക്കി​യ​തി​നാ​ൽ, ഉ​പ​ക​ര​ണ സം​ഗീ​ത​ജ്​​ഞ​രും വാ​യ്​​പ്പാ​ട്ടു​കാ​രും ഒ​രു​പോ​ലെ അ​വ​രു​ടെ ഉ​പ​ദേ​ശ​ങ്ങ​ൾ​ക്കും ശി​ഷ്യ​ത്വ​ത്തി​നു​മാ​യി കാ​ത്തു​നി​ന്നു. 14ാം വ​യ​സ്സി​ൽ, 1941ലാ​ണ്​ പി​താ​വി​​െൻറ ശി​ഷ്യ​ൻ​കൂ​ടി​യാ​യ ര​വി​ശ​ങ്ക​റി​​നെ വി​വാ​ഹം ചെ​യ്യു​ന്ന​ത്. തു​ട​ർ​ന്നാ​ണ്​ പൊ​തു​പ​രി​പാ​ടി​ക​ൾ അ​ന്ന​പൂ​ർ​ണ ദേ​വി ഉ​പേ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​ത്. എ​ന്നാ​ൽ, 1962ൽ ​അ​വ​ർ വേ​ർ​പി​രി​ഞ്ഞു.

തു​ട​ർ​ന്ന്​ അ​ന്ന​പൂ​ർ​ണ ദേ​വി മും​ബൈ​ക്ക്​ താ​മ​സം മാ​റി. ര​വി​ശ​ങ്ക​ർ അ​മേ​രി​ക്ക​യി​ലേ​ക്കും പോ​യി. ര​വി​ശ​ങ്ക​റു​മാ​യി പി​രി​ഞ്ഞ്​ വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾ​ക്കു​ശേ​ഷം 1982ൽ ​സം​ഗീ​ത ത​ൽ​പ​ര​നും മാ​നേ​ജ്​​മ​െൻറ്​ ക​ൺ​സ​ൾ​ട്ട​ൻ​റും സി​ത്താ​ർ വാ​ദ​ക​നു​മാ​യ രൂ​ഷി​കു​മാ​ർ പാ​ണ്ഡ്യ​യെ വി​വാ​ഹം ക​ഴി​ച്ചു. അ​ന്ന പൂ​ർ​ണ​ദേ​വി​യെ​ക്കാ​ൾ 10 വ​യ​സ്സി​ന്​ ചെ​റു​പ്പ​മാ​യി​രു​ന്നു പാ​ണ്ഡ്യ. ത​​െൻറ ശി​ഷ്യ​ൻ കൂ​ടി​യാ​യ പാ​ണ്ഡ്യ​യു​ടെ വി​വാ​ഹ അ​ഭ്യ​ർ​ഥ​ന ആ​ദ്യം അ​വ​ർ സ്വീ​ക​രി​ച്ചി​ല്ല. ഇ​നി​യൊ​രു വി​വാ​ഹ​ത്ത​ക​ർ​ച്ച​കൂ​ടി താ​ങ്ങാ​നാ​കി​ല്ലെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു അ​വ​ർ പ​റ​ഞ്ഞ​ത്. എ​ന്നാ​ൽ, പി​ന്നീ​ട്​ വി​വാ​ഹം ന​ട​ന്നു. പാ​ണ്ഡ്യ 2013ൽ ​മ​രി​ച്ചു.

സം​ഗീ​ത നാ​ട​ക അ​ക്കാ​ദ​മി അ​വാ​ർ​ഡ്, പ​ത്മ​ഭൂ​ഷ​ൺ തു​ട​ങ്ങി​യ അം​ഗീ​കാ​ര​ങ്ങ​ൾ ല​ഭി​ച്ചു. വി​ശ്വ​ഭാ​ര​തി സ​ർ​വ​ക​ലാ​ശാ​ല ഒാ​ണ​റ​റി ഡോ​ക്​​ട​റേ​റ്റ്​ ന​ൽ​കി. സ​മ​ഗ്ര സം​ഭാ​വ​ന പ​രി​ഗ​ണി​ച്ച്​ കേ​ന്ദ്ര സം​ഗീ​ത നാ​ട​ക അ​ക്കാ​ദ​മി ‘ര​ത്​​ന’ ഫെ​ലോ ആ​യി നി​യ​മി​ച്ചു. ജീ​വി​ത​ത്തി​ൽ ഒ​രി​ക്ക​ലും ഒ​രു സം​ഗീ​ത ആ​ൽ​ബം​പോ​ലും അ​വ​ർ റെ​ക്കോ​ഡ്​ ചെ​യ്​​തി​ട്ടി​ല്ല. പൂ​ർ​ണ​മാ​യും പ്ര​ശ​സ്​​തി​യി​ൽ​നി​ന്ന്​ ഒ​ഴി​ഞ്ഞ്​ നി​ൽ​ക്കാ​നാ​ണ്​ താ​ൽ​പ​ര്യ​പ്പെ​ട്ട​ത്. അ​വ​ർ ഇ​പ്പോ​ൾ കാ​ണാ​നെ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണെ​ന്നു​പോ​ലും സം​ഗീ​ത​ലോ​ക​ത്തി​ന​റി​യി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. ചെ​റു​പ്പ​ത്തി​ൽ ആ​രോ പ​ക​ർ​ത്തി​യ ചി​ല ബ്ലാ​ക്ക്​ ആ​ൻ​ഡ്​​ വൈ​റ്റ്​ ഫോ​േ​ട്ടാ​ക​ൾ മാ​ത്ര​മാ​ണ്​ പ്ര​ചാ​ര​ത്തി​ലു​ള്ള​ത്.