മദീനയിലെ മസ്ജിദുല്‍ ഗമാമ

മ​ദീ​ന​യി​ലെ പൗ​രാ​ണി​ക​മാ​യ മ​സ്ജി​ദു​ൽ ഗ​മാ​മ പ്ര​വാ​ച​ക​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ൽ ഇ​ടം​പി​ടി​ച്ച പ്ര​ധാ​ന​പ്പെ​ട്ട ഒ​രു പ​ള്ളി​യാ​ണ്. മ​സ്ജി​ദു​ന്ന​ബ​വി​യു​ടെ ക​വാ​ട​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നാ​യ 'ബാ​ബ് അ​ൽ​സ​ലാ​മി'​ൽ​നി​ന്ന് 500 മീ​റ്റ​ർ അ​ക​ലെ തെ​ക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റ് ഭാ​ഗ​ത്താ​ണ് അ​ൽ​ഗ​മാ​മ മ​സ്‌​ജി​ദ്‌. മ​സ്ജി​ദു​ന്ന​ബ​വി​ക്ക​ടു​ത്തു​ള്ള ച​രി​ത്ര ഉ​ദ്യാ​ന​മാ​യ 'ഹ​ദീ​ഖ​തു​ൽ ബൈ​അ'​യി​ൽ​നി​ന്ന് ഹ​റ​മി​ന്റെ മു​ൻ​വ​ശ​ത്തേ​ക്ക് പു​റ​ത്തു​കൂ​ടി നേ​രെ നീ​ങ്ങി​യാ​ലും ഈ ​മ​സ്​​ജി​ദി​ൽ പ്ര​വേ​ശി​ക്കാം.

പ്ര​വാ​ച​ക​ൻ പെ​രു​ന്നാ​ൾ ന​മ​സ്‌​കാ​ര​വും മ​ഴ​ക്കു​വേ​ണ്ടി​യു​ള്ള ന​മ​സ്‌​കാ​ര​വും ഈ ​ഭാ​ഗ​ത്താ​യി​രു​ന്നു നി​ർ​വ​ഹി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്. നേ​ര​ത്തേ ഒ​ഴി​ഞ്ഞു​കി​ട​ന്നി​രു​ന്ന പ്ര​ദേ​ശം 'മ​ദാ​യി​നു​ൽ മു​സ്വ​ല്ല' എ​ന്ന പേ​രി​ലും അ​റി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. ഈ ​മൈ​താ​നി​യി​ൽ പി​ൽ​ക്കാ​ല​ത്ത് നി​ർ​മി​ച്ച മ​സ്ജി​ദു​ൽ ഗ​മാ​മ 'മ​സ്ജി​ദു​ൽ മു​സ്വ​ല്ല' എ​ന്ന പേ​രി​ലും അ​റി​യ​പ്പെ​ട്ടു. പ്ര​വാ​ച​ക​ൻ പെ​രു​ന്നാ​ൾ ന​മ​സ്‌​കാ​രം അ​വ​സാ​ന​മാ​യി നി​ർ​വ​ഹി​ച്ച​തും ഈ ​മൈ​താ​ന​ത്താ​യി​രു​ന്നു.

പ്ര​വാ​ച​ക​ൻ എ.​ഡി 631ൽ ​ഈ പ്ര​ദേ​ശ​ത്ത് മ​ഴ​ക്കു​വേ​ണ്ടി​യു​ള്ള ന​മ​സ്‌​കാ​ര​ത്തി​ന് നേ​തൃ​ത്വം ന​ൽ​കി​യ​പ്പോ​ൾ മേ​ഘം സൂ​ര്യ​നെ മ​റ​ച്ച് ത​ണ​ലൊ​രു​ക്കി​യി​രു​ന്നു. ന​മ​സ്‌​കാ​രം ക​ഴി​ഞ്ഞ ഉ​ട​നെ ആ​കാ​ശം മേ​ഘാ​വൃ​ത​മാ​വു​ക​യും ന​ല്ല മ​ഴ ല​ഭി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. അ​തി​നാ​ലാ​ണ് മ​ഴ, മേ​ഘം എ​ന്നെ​ല്ലാം അ​ർ​ഥം വ​രു​ന്ന 'ഗ​മാ​മ' എ​ന്ന നാ​മം ഈ ​പ​ള്ളി​ക്ക് വ​ന്ന​തെ​ന്ന്​ ച​രി​ത്രം രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു. വാ​സ്തു​ശി​ൽ​പ​മി​ക​വി​ൽ പ​ണി​തീ​ർ​ത്ത ഈ ​ച​രി​ത്ര​ദേ​വാ​ല​യം പ്ര​വാ​ച​ക​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ നാ​ൾ​വ​ഴി​ക​ളാ​ണ് സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​ർ​ക്ക് പ​ക​ർ​ന്നു​ന​ൽ​കു​ന്ന​ത്.

മ​ദീ​ന​യി​ലെ​ത്തു​ന്ന തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​ർ പ​ല​രും മ​സ്ജി​ദു​ൽ ഗ​മാ​മ​യും സ​ന്ദ​ർ​ശി​ക്കു​ന്നു. ഉ​മ​വീ ഖ​ലീ​ഫ​യാ​യി​രു​ന്ന ഉ​മ​ർ ബി​ൻ അ​ബ്ദു​ൽ അ​സീ​സി​ന്റെ കാ​ല​ത്ത് ഹി​ജ്റ 86ലാ​ണ് പ്ര​ദേ​ശ​ത്ത് ആ​ദ്യം പ​ള്ളി പ​ണി​ത​ത്. പി​ന്നീ​ട് സു​ൽ​ത്താ​ൻ ഹ​സ​ൻ ബി​ൻ മു​ഹ​മ്മ​ദ് ബി​ൻ ഖ​ലാ​വൂ​ൻ അ​ൽ​സാ​ലി​ഹി​ന്റെ ഭ​ര​ണ​കാ​ല​ത്ത് ഹി​ജ്റ 761ൽ ​പ​ള്ളി പു​തു​ക്കി​പ്പ​ണി​തു. പി​ന്നീ​ട് പ​ല കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ലും പ​ള്ളി​യു​ടെ അ​റ്റ​കു​റ്റ​പ്പ​ണി​ക​ളും ന​വീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളും ന​ട​ന്നി​രു​ന്നു. സൗ​ദി ഭ​ര​ണ​കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ൽ ഹി​ജ്റ 1431ലാ​ണ് പൂ​ർ​ണ​മാ​യ പു​ന​രു​ദ്ധാ​ര​ണ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ൾ മ​സ്ജി​ദു​ൽ ഗ​മാ​മ​യി​ൽ ന​ട​ത്തി​യ​ത്.

1434ൽ ​വാ​സ്തു​ശി​ൽ​പ​മി​ക​വി​ൽ പ​ള്ളി​യു​ടെ പു​ന​രു​ദ്ധാ​ര​ണ പ്ര​ക്രി​യ പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കി. ച​തു​രാ​കൃ​തി​യി​ൽ രൂ​പ​ക​ൽ​പ​ന ചെ​യ്ത പ​ള്ളി​ക്ക് അ​ഞ്ചു വൃ​ത്താ​കൃ​തി​യി​ലു​ള്ള താ​ഴി​ക​ക്കു​ട​ങ്ങ​ളും മേ​ൽ​ക്കൂ​ര കൂ​ർ​ത്ത ക​മാ​ന​ങ്ങ​ളും ഉ​ണ്ട്. പ​ള്ളി​യു​ടെ വാ​തി​ലു​ക​ൾ ഓ​ട്ടോ​മ​ൻ ലി​ഖി​ത​ങ്ങ​ൾ ആ​ലേ​ഖ​നം ചെ​യ്​​ത മ​രം​കൊ​ണ്ടാ​ണ് നി​ർ​മി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്. പ​ഴ​മ​യു​ടെ ത​നി​മ നി​ല​നി​ർ​ത്തി പ്ര​ത്യേ​ക ചാ​രു​ത​യോ​ടെ പ​ണി​തീ​ർ​ത്ത മ​സ്ജി​ദു​ൽ ഗ​മാ​മ ഇ​സ്‍ലാ​മി​ക വാ​സ്തു​ശി​ൽ​പ​ക​ല​യു​ടെ മി​ക​വു​മാ​യി ത​ല​യു​യ​ർ​ത്തി​നി​ൽ​ക്കു​ന്നു.