Begin typing your search above and press return to search.
proflie-avatar
Login
exit_to_app
exit_to_app
Homechevron_rightNewschevron_rightIndiachevron_rightഫാക്​ട്​ ചെക്ക്​:...

ഫാക്​ട്​ ചെക്ക്​: സവർക്കറുടെ മാപ്പും ഗാന്ധിജിയും, രാജ്​നാഥ്​ സിങ്​ പറഞ്ഞ കള്ളങ്ങളും

text_fields
bookmark_border
ഫാക്​ട്​ ചെക്ക്​: സവർക്കറുടെ മാപ്പും ഗാന്ധിജിയും, രാജ്​നാഥ്​ സിങ്​ പറഞ്ഞ കള്ളങ്ങളും
cancel

കള്ളം, കള്ളത്തിനുമേൽ കള്ളം, പിന്നെയും കള്ളം.... രാജ്യം ഭരിക്കുന്ന പാർട്ടി ഇപ്പോൾ നടത്തുന്ന പ്രധാന രാഷ്​ട്രീയ പ്രവർത്തനത്തിന്‍റെ ആകെത്തുക ഇതാണ്​. ചരിത്രത്തെ വളച്ചൊടിച്ച്​ തങ്ങൾ രാജ്യസ്​നേഹികളായിരുന്നുവെന്ന്​ വരുത്തിത്തീർക്കലാണ്​ ഇപ്പോഴത്തെ മുഖ്യ ഹോബി. ഈ ഇനത്തിൽ പുതിയ കള്ളവുമായി രംഗത്തുവന്നത്​ ചില്ലറക്കാരനല്ല, സാക്ഷാൽ പ്രതിരോധമന്ത്രി രാജ്​നാഥ്​ സിങ്ങാണ്​.

ബ്രിട്ടീഷുകാരോട്​ പലതവണ രേഖാമൂലം മാപ്പ്​ പറഞ്ഞ്​ കുപ്രശസ്​തനായ ഹിന്ദു മഹാസഭ നേതാവ്​ വിനായക്​ ദാമോദർ സവർക്കറെയും പൊക്കിപ്പിടിച്ചാണ്​ രാജ്​നാഥ്​ സിങ്ങിന്‍റെ വരവ്​. സവർക്കറിന്‍റെ മാപ്പിനെ വെളുപ്പിച്ചെടുത്ത്​ ന്യായീകരിക്കലാണ്​ ലക്ഷ്യം. സവർക്കറും ഗാന്ധിയും വലിയ ചങ്ങാതിമാരാണെന്നും ഇടയിൽക്കൂടി വരുത്തിത്തീർക്കണം. 1948ൽ ഗോഡ്​സെ 'ചെറുതായി ഒന്ന്​ ​െവടിവെച്ചു​െകാന്നതൊക്കെ' ഈ ചങ്ങാത്തത്തിലെ തമാശക്കഥകളായി 'ഭക്​തർ' പിന്നെ കരുതിക്കോളും എന്നാണ്​ ഉള്ളി​ലിരുപ്പ്​.

രാജ്​നാഥ്​ സിങ്​ പറഞ്ഞ കള്ളം:

'ഹി​ന്ദു​മ​ഹാ​സ​ഭ നേ​താ​വ്​ വി​നായക്​​ ദാ​മോ​ദ​ർ സവർക്കറെ കുറിച്ച്​ തെറ്റായ കാര്യങ്ങൾ വ്യാപകമായി പ്രചരിപ്പിക്കുകയാണ്​. അദ്ദേഹം ബ്രിട്ടീഷ് സർക്കാരിന് ദയാഹർജികൾ സമർപ്പിച്ചുവെന്ന് വീണ്ടും വീണ്ടും പറയപ്പെടുന്നു. പക്ഷേ, ജയിലിൽ നിന്ന് മോചിപ്പിക്കാൻ അദ്ദേഹം സ്വന്തം നിലക്ക്​ ദയാഹർജി നൽകിയിട്ടില്ല എന്നതാണ് സത്യം. ജ​യി​ൽ​ മോചിതനാകാൻ ബ്രി​ട്ടീ​ഷു​കാ​ർ​ക്ക്​ മാപ്പപേക്ഷ കൊ​ടു​ത്ത​ത്​ മ​ഹാ​ത്മ ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ നി​ർ​ദേ​ശ​പ്ര​കാ​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. രാ​ജ്യ​ത്തെ മോ​ചി​പ്പി​ക്കാ​നെ​ന്ന പോ​ലെ സ​വ​ർ​ക്ക​റെ മോ​ചി​പ്പി​ക്കാ​നും ശ്ര​മം തു​ട​രു​മെ​ന്ന്​ ഗാ​ന്ധി​ജി പ​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. ജ​യി​ലി​ൽ​നി​ന്ന്​ ഇ​റ​ങ്ങി​യാ​ൽ സ​വ​ര്‍ക്ക​ര്‍ സ​മാ​ധാ​ന​പ​ര​മാ​യി പ്ര​ക്ഷോ​ഭ​ത്തി​ൽ പ​ങ്കു​ചേ​രു​മെ​ന്ന്​ ഗാ​ന്ധി​ജി വി​ശ്വ​സി​ച്ചിരുന്നു.

സ​വ​ർ​ക്ക​ർ തി​ക​ഞ്ഞ ദേ​ശീ​യ​വാ​ദി​യും സാ​മൂ​ഹി​ക പ​രി​ഷ്​​ക​ർ​ത്താ​വു​മാ​യി​രു​ന്നു. മാ​ർ​ക്​​സി​െൻറ​യും ലെ​നി​െൻറ​യും ആ​ശ​യം കൊ​ണ്ടു​ന​ട​ക്കു​ന്ന​വ​രാണ്​ അദ്ദേഹത്തെ ഫാ​ഷി​സ്​​റ്റാ​യും നാ​സി​യാ​യും ചി​ത്രീ​ക​രി​ക്കാ​നാ​ണ്​ ശ്ര​മി​ച്ചത്​.

തി​ക​ഞ്ഞ ദേ​ശ​ഭ​ക്ത​നാ​യി​രു​ന്ന അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ബ്രി​ട്ടീ​ഷു​കാ​ര്‍ ര​ണ്ടു ത​വ​ണ​യാ​ണ് ജ​യി​ലി​ല​ട​ച്ച​ത്. സ​വ​ര്‍ക്ക​ര്‍ ഒ​രു വ്യ​ക്തി​യ​ല്ല, മ​റി​ച്ച് ഒ​രാ​ശ​യ​മാ​ണെ​ന്നാ​ണ് മു​ന്‍ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി അ​ട​ല്‍ ബിഹാ​രി വാ​ജ്‌​പേ​യി നേ​ര​ത്തെ പ​റ​ഞ്ഞ​ത്. 2003ൽ ​സ​വ​ർ​ക്ക​റു​ടെ ചി​ത്രം പാ​ർ​ല​മെൻറി​ൽ വെ​ച്ച​​പ്പോ​ൾ മു​ൻ​പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി ച​ന്ദ്ര​ശേ​ഖ​ർ ഒ​ഴി​കെ എ​ല്ലാ​വ​രും ച​ട​ങ്ങ്​ ബ​ഹി​ഷ്​​ക​രിച്ചു. പോ​ർ​ട്ട്​​ബ്ലെ​യ​റി​ൽ വെ​ച്ച ഫ​ല​കം അ​ന്ന​ത്തെ സ​ർ​ക്കാ​ർ നീ​ക്കി.

സ​വ​ർ​ക്ക​റെ അ​വ​ഗ​ണി​ക്കു​ന്ന​തും അ​പ​മാ​നി​ക്കു​ന്ന​തും ക്ഷ​മി​ക്കാ​നാ​വി​ല്ല. തെ​റ്റാ​യ വ്യാ​ഖ്യാ​ന​ങ്ങ​ൾ പ്ര​ച​രി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തു​കൊ​ണ്ട്​ ജ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്ക്​ ശ​രി​യാ​യ വി​ധ​ത്തി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കാ​നാ​യി​ട്ടി​ല്ല. സ​വ​ര്‍ക്ക​ര്‍ രാ​ഷ്​​ട്രീ​യ നേ​താ​വ് എ​ന്ന​തി​ന​പ്പു​റം സാം​സ്‌​കാ​രി​ക നാ​യ​ക​നാ​യി​രു​ന്നു. സ​വ​ര്‍ക്ക​റെ​ക്കു​റി​ച്ച്​ കൂ​ടു​ത​ല്‍ ഗ​വേ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ള്‍ ന​ട​ക്ക​ണം.'

മുൻമാധ്യമ​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​നാ​യ ഉ​ദ​യ്​ മ​ഹു​ർ​ക്ക​ർ എ​ഴു​തി​യ 'വീ​ർ സ​വ​ർ​ക്ക​ർ: ദി ​മാ​ൻ ഹു ​കു​ഡ്​ ഹാ​വ്​ പ്രി​വ​ൻ​റ​ഡ്​ പാ​ർ​ട്ടീ​ഷ​ൻ' (വീ​ര​സ​വ​ർ​ക്ക​ർ: വിഭജനം തടയാൻ കഴിയുന്ന വ്യ​ക്​​തി) എ​ന്ന പു​സ്​​ത​ക​ത്തി​െൻറ പ്ര​കാ​ശ​ന ച​ട​ങ്ങി​ലാണ്​ പ്ര​തി​രോ​ധ മ​ന്ത്രി ഈ 'കണ്ടുപിടുത്തങ്ങൾ' അവതരിപ്പിച്ചത്​.

ഗാന്ധി ഉപദേശിച്ചിട്ടാണോ സവർക്കർ മാപ്പ​േപക്ഷിച്ചത്​?

ഗാന്ധി ഉപദേശിച്ചിട്ടാണ്​ സവർക്കർ മാപ്പപേക്ഷിച്ചത്​ എന്നതാണ്​ രാജ്​നാഥ്​ സിങ്​ പറഞ്ഞതിലെ പ്രധാന പോയിന്‍റ്​. എന്നാൽ, സംഭവം അങ്ങനെയല്ലേയല്ല. സവർക്കർ ആദ്യമായി മാപ്പ്​ തേടിയത്​ 1911ലാണ്​. അന്ന്​ ഗാന്ധി ദക്ഷിണാഫ്രിക്കയിലായിരുന്നു. രണ്ടാം മാപ്പ്​ 1913 നവംബർ 14ന്. അന്നും ഗാന്ധി ദക്ഷിണാഫ്രിക്കയിൽ തന്നെ. പിന്നെ ഏത്​ ഗാന്ധിയുടെ എന്ത്​ ഉപദേശമാണ്​ സവർക്കർ മാപ്പിനായി സ്വീകരിച്ചത്​്? കാര്യങ്ങൾ വിശദമാക്കാം:

നാസിക്കിലെ അന്നത്തെ ജില്ലാ മജിസ്‌ട്രേറ്റായ എ.എം.ടി ജാക്സന്‍റെ കൊലപാതകത്തെ തുടർന്ന്​ 1910 മാർച്ച് 13നാണ്​ സവർക്കർ അറസ്റ്റിലായത്. 1911 ജൂലൈ 4ന് ആൻഡമാനിലെ സെല്ലുലാർ ജയിലിൽ (കലാപാനി) കൊണ്ടുവന്നു. ജാക്സനെ കൊല്ലാൻ ഉപയോഗിച്ച പിസ്റ്റൾ കൊലപാതകം നടക്കുമ്പോൾ ലണ്ടനിലായിരുന്ന സവർക്കർ അവിടെ വെച്ച്​ സംഘടിപ്പിച്ചു നൽകി എന്നതാണ്​ കേസ്​. ഇപ്പോഴത്തെ അഭിനവ്​ ഭാരത്​ (പഴയപേര്​ 'മിത്ര മേള') ആയിരുന്നു കൊലപാതകത്തിന്​ പിന്നിൽ. ഈ സംഘടന സവർക്കറും ജ്യേഷ്ഠൻ ഗണേഷ് ദാമോദർ സവർക്കറും ചേർന്നാണ്​ സ്​ഥാപിച്ചത്​. മറ്റൊരു ബ്രിട്ടീഷ് ഉദ്യോഗസ്ഥന്‍റെ കൊലപാതകവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് ഗണേഷ് സവർക്കറെ നേരത്തെ അറസ്റ്റ് ചെയ്തിരുന്നു.

സവർക്കറുടെ ആദ്യമാപ്പ്​ 1911ൽ

ഡൽഹി ദർബാർ പൊതുമാപ്പിന്‍റെ ഭാഗമായി മോചനം ആഗ്രഹിക്കുന്ന രാഷ്ട്രീയ തടവുകാരോട്​ മാപ്പപേക്ഷ നൽകാൻ സർക്കാർ ആവശ്യപ്പെട്ടു. അതനുസരിച്ച്, സവർക്കർ ഉൾപ്പെടെയുള്ളവർ ജയിൽ അധികൃതർക്ക് രേഖാമൂലം മാപ്പപേക്ഷ നൽകി. 1911 ആഗസ്റ്റ് 30ന് സവർക്കറുടെ മാപ്പ്​ സ്വീകരിച്ചു. ഓർക്കുക, ഈ സമയത്ത്​ മഹാത്മാ ഗാന്ധി ദക്ഷിണാഫ്രിക്കയിലായിരുന്നു. നാല് വർഷത്തിന് ശേഷം മാത്രമാണ് അദ്ദേഹം ഇന്ത്യയിൽ തിരിച്ചെത്തിയത്. 1913 നവംബർ 14ന് സവർക്കർ രണ്ടാമത്തെ ദയാഹർജി നൽകി. ഓർക്കുക, 1915ലാണ്​ ഗാന്ധി ഇന്ത്യയിലേക്ക് മടങ്ങിയത്​.

അപ്പോൾ ഗാന്ധി മാപ്പ്​ പറയാൻ ഉപദേശിച്ചിട്ടില്ലേ?

'സവർക്കറേ, ഒരു മാപ്പെഴുതി കൊടുത്തിട്ട്​ പെ​ട്ടെന്ന്​ ജയിലിന്​ പുറത്തുവരൂ...'' എന്ന്​ ഗാന്ധി അങ്ങോട്ട്​ ചെന്ന്​ അഭ്യർഥിച്ചിരുന്നു എന്നാണ്​ രാജ്​നാഥ്​സിങ്ങിന്‍റെയും ബി.ജെ.പി പ്രൊഫൈലുകളുടെയും വാദം കേട്ടാൽ തോന്നുക. എന്നാൽ, സംഗതി അങ്ങനെയല്ല. ത​െന്‍റ ചേട്ടനെ എങ്ങനെയെങ്കിലും ജയിലിൽനിന്ന്​ രക്ഷിക്കണമെന്നപേക്ഷിച്ച്​ സവർക്കറുടെ അനിയൻ നാരായൺ ദാമോദർ ഗാന്ധിക്ക്​ നിരന്തരം കത്തയച്ചതായിരുന്നു തുടക്കം.


1920ലായിരുന്നു ഈ കത്തിടപാടുകൾ​. വി.ഡി സവർക്കറുടെ കുറ്റം തികച്ചും രാഷ്ട്രീയമാണെന്ന് ചൂണ്ടിക്കാട്ടി ഒരു ഹരജി ഫയൽ ചെയ്​തോളൂ എന്ന്​ സവർക്കറുടെ ഇളയ സഹോദരന്​ ഗാന്ധിജി മറുപടി നൽകി. ആ ഉപദേശമാണ്​ രാജ്​ നാഥ്​ സിങ്​ ഇ​േപ്പാൾ പറയുന്ന ഈ ഉപദേശം. സവർക്കറുടെ ജീവചരിത്രകാരനായ വിക്രം സമ്പത്ത് ഈ കത്തിനെ കുറിച്ച്​ പറയുന്നത്​ വായിക്കാം:

"ബോംബെയിലെ ഗിർഗാമിലെ തന്‍റെ ക്ലിനിക്കിൽ നിന്ന്, നാരായണറാവു (സവർക്കറുടെ അനുജൻ) അചിന്തനീയമായത് ചെയ്യാൻ തീരുമാനിച്ചു. അവൻ തന്‍റെ പേന എടുത്ത് തന്‍റെ സഹോദരന്​ ആശയപരമായി എതിർപ്പുള്ള ഒരു വ്യക്തിക്ക് ഒരു കത്തെഴുതി. രാജ്യത്തെ ഒരു പ്രധാന രാഷ്ട്രീയ ശബ്ദമായി അതിവേഗം ഉയർന്നുവരുന്ന മോഹൻദാസ് കരംചന്ദ് ഗാന്ധിയായിരുന്നു ആ വ്യക്​തി. ആറ് കത്തുകളിൽ ആദ്യത്തേത്​ 1920 ജനുവരി 18നായിരുന്നു. രാജകീയ വിളംബരത്തിന്‍റെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ തന്‍റെ ജ്യേഷ്ഠന്മാരുടെ മോചനം ഉറപ്പാക്കാൻ ആ കത്തിൽ നാരായണറാവു ഗാന്ധിയുടെ സഹായവും ഉപദേശവും തേടി''

എന്തായിരുന്നു ആ കത്തിൽ?

ജ്യേഷ്ഠന്മാരുടെ മോചനത്തിനുള്ള വഴി തേടിയായിരുന്നു 1920ൽ നാരായൺ സവർക്കർ ഗാന്ധിക്ക് കത്തെഴുതിയത്​. "ഇന്നലെ [17 ജനുവരി] മോചിതരാകുന്നവരുടെ പട്ടികയിൽ സവർക്കർ സഹോദരങ്ങളെ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടില്ലെന്ന് സർക്കാർ എന്നെ അറിയിച്ചിരുന്നു... അവരെ വിട്ടയക്കേണ്ടതില്ലെന്നാണ്​ സർക്കാർ തീരുമാനിച്ചതെന്ന്​ ഇപ്പോൾ വ്യക്തമാണ്. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ എങ്ങനെ മുന്നോട്ട് പോകണമെന്ന് ദയവായി നിങ്ങൾ പറഞ്ഞുതരണം.." എന്നായിരുന്നു അതിന്‍റെ ഉള്ളടക്കം.

1920 ജനുവരി 25ന് ഗാന്ധി മറുപടി കത്തെഴുതി. അതിലിങ്ങനെ വായിക്കാം: "നിങ്ങളുടെ സഹോദരൻ ചെയ്തത്​ തികച്ചും രാഷ്ട്രീയ കുറ്റകൃത്യം മാത്രമാണെന്ന കാര്യം വ്യക്തമാക്കി, കേസിന്‍റെ വസ്തുതകൾ വ്യക്തമാക്കുന്ന ഒരു നിവേദനം സമർപ്പിക്കുക. എന്നെക്കൊണ്ട്​ ആവുന്നത്​ ഞാനും ചെയ്യാം'. മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ സമ്പൂർണ കൃതികളുടെ 19ാം വോള്യത്തിൽ നാരായൺ സവർക്കർ എഴുതിയ കത്തും അതിന്‍റെ മറുപടിയും​ പരാമർശിക്കുന്നുണ്ട്​.

രണ്ട് മാസത്തിന്​ ശേഷം സവർക്കർ മാപ്പപേക്ഷിച്ച്​ പുതിയ ഹരജി നൽകി. നൂറുകണക്കിന് തടവുകാരെ മോചിപ്പിച്ച ബ്രിട്ടീഷ് സർക്കാരിന് നന്ദി പറഞ്ഞ്​ തുടങ്ങൂന്ന കത്തിൽ, താനും സഹോദരനും ഉൾപ്പെടെ ബാക്കിയുള്ള തടവുകാർക്കും കൂടി ദയ നൽകണമെന്ന് അദ്ദേഹം കേണപേക്ഷിച്ചു. 1920 മാർച്ച് 30നായിരുന്നു ഈ മാപ്പ്​.


1920 ജൂലൈ 6ന്​ സവർക്കർ തന്‍റെ സഹോദരനെഴുതിയ കത്തിലും മാപ്പപേക്ഷ നൽകിയതിനെക്കുറിച്ച് പറയുന്നുണ്ട്​. എന്നാൽ, അതിൽ ഗാന്ധിയുടെ പേര് പരാമർശിക്കുന്നേയില്ല. ഒടുവിൽ 1921 മേയിൽ ആൻഡമാനിലെ സെല്ലുലാർ ജയിലിൽനിന്ന് സവർക്കറെ രത്നഗിരി ജില്ലയിലെ ജയിലിലേക്ക് മാറ്റി. 1924ൽ സവർക്കർ ജയിൽ മോചിതനായി.

'ഞാൻ സവർക്കറെയല്ല, കോൺഗ്രസിനെയാണ്​ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നത്'​

സവർക്കർ തീവ്ര ഹിന്ദുത്വ പ്രത്യയശാസ്​ത്രത്തിന്‍റെ പ്രചാരകനായതോടെ ഗാന്ധി കടുത്ത വിമർശനവുമായി രംഗത്തെത്തി. 1942 ൽ ബോംബെയിൽ നടന്ന എ.ഐ.സി.സി സമ്മേളനത്തിൽ, അക്രമപാത തെരഞ്ഞെടുത്ത സവർക്കറെയും ഡോ. മൂ​ഞ്ചെയെയും ഗാന്ധി പേരെടുത്ത്​ പറഞ്ഞു വിമർശിച്ചു. "കോൺഗ്രസിന് അത്തരം യുദ്ധത്തിൽ പങ്കാളികളാകാൻ കഴിയില്ല. മുസ്​ലിംകളെ ഹൈന്ദവ അധികാരത്തിന്​ കീഴിൽ കൊണ്ടുവരണമെന്ന്​ ആഗ്രഹിക്കുന്ന 'വാളിന്‍റെ സിദ്ധാന്തത്തിൽ' വിശ്വസിക്കുന്നവരാണ്​ ഡോ. മൂഞ്ചെ, ശ്രീ സവർക്കർ തുടങ്ങിയവർ. ഞാൻ ആ വിഭാഗത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നില്ല. ഞാൻ കോൺഗ്രസിനെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു" എന്നായിരുന്നു ഗാന്ധി തുറന്നടിച്ചത്​.


യാഥാർഥ്യം ഇങ്ങനെയായിരിക്കേ, മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ സമ്മർദത്തിന്​ വഴങ്ങിയാണ്​ സവർക്കർ ബ്രിട്ടീഷ് സർക്കാറിന്​ മാപ്പെഴുതി കൊടുത്തത്​ എന്ന വാദം അടിസ്​ഥാനരഹിതമാണ്​. ആദ്യത്തെ രണ്ട് ഹർജികൾ സമർപ്പിക്കുമ്പോൾ ഗാന്ധി ദക്ഷിണാഫ്രിക്കയിലായിരുന്നു. ജയിൽ മോചനത്തിന്​ സഹായിക്കണമെന്നാവശ്യപ്പെട്ട​്​ ഗാന്ധിക്ക് സവ​ർക്കറുടെ ഇളയ സഹോദരൻ കത്തെഴുതിയപ്പോൾ 'ഒരു നിവേദനം സമർപ്പിച്ചു നോക്കൂ' എന്ന്​ അദ്ദേഹം ഉപദേശിച്ചു. പിന്നീട്​ രണ്ടുമാസത്തിന്​ ശേഷം സവർക്കർ ഒരു മാപ്പുകൂടി എഴുതി നൽകി. ഇത്​ ഗാന്ധി പറഞ്ഞത്​ കൊണ്ടാണെന്ന്​ സവർക്കർ പോലും പിന്നീട്​ എവിടെയും പറഞ്ഞതായി ചരിത്രരേഖകളില്ല.


(വിവരങ്ങൾക്ക്​ കടപ്പാട്​: ആൾട്ട്​ ന്യൂസ്​)

Show Full Article
Girl in a jacket

Don't miss the exclusive news, Stay updated

Subscribe to our Newsletter

By subscribing you agree to our Terms & Conditions.

Thank You!

Your subscription means a lot to us

Still haven't registered? Click here to Register

TAGS:Rajnath SinghMahatma Gandhivd SavarkarApology
News Summary - Did Savarkar write mercy petitions on Gandhi’s advice as claimed by Rajnath Singh?
Next Story