ഐഷ്മുഖം പ്രകൃതി ആത്മീയതയിലലിയുന്നിടം

യു​ക്​​തി​ക്ക​പ്പു​റ​മു​ള്ള ആ​ത്​​മീ​യ ലോ​ക​ത്തെ കൂ​ടു​ത​ൽ അ​ടു​ത്ത​റി​യ​ണ​മെ​ന്ന ഉ​ദ്ദേ​ശ്യ​ത്തി​ലാ​ണ് ഇ​ത്ത​വ​ണ ക​ശ്മീ​ർ യാ​ത്ര​ക്ക് ത​യാ​റെ​ടു​ത്ത​ത്. ക​ശ്മീ​രി​ലെ സൂ​ഫീ​ലോ​ക​വും അ​തി​നെ ചു​റ്റി​പ​റ്റി നി​ൽ​ക്കു​ന്ന വി​ശ്വാ​സ​ങ്ങ​ളും ആ​ചാ​ര​ങ്ങ​ളു​മെ​ല്ലാം നേ​ര​ത്തെ ത​ന്നെ വാ​യ​ന​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ക​ശ്മീ​രി​ക​ളു​ടെ പ്ര​ധാ​ന ആ​ത്​​മീ​യ​കേ​ന്ദ്രം ഐ​ഷ്മു​ഖം മ​ഖാം സ​ന്ദ​ർ​ശി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന​ത് പു​റ​പ്പെ​ടും മു​മ്പേ മ​ന​സ്സി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പ​ഹ​ൽ​ഗാ​മി​ൽ നി​ന്നും കേ​വ​ലം ഇ​രു​പ​ത് മീ​റ്റ​ർ മാ​ത്രം ദൈ​ർ​ഘ്യ​മു​ള്ള ഐ​ഷ്മു​ഖം പ്ര​കൃ​തി​യാ​ൽ അ​നു​ഗ്ര​ഹീ​ത​യാ​ണ്. ശ്രീ​ന​ഗ​റി​ൽ​നി​ന്നും അ​ന​ന്ദ്നാ​ഗി​ലേ​ക്ക് ട്രെ​യി​ൻ പി​ടി​ച്ചു. ചെ​ല​വു​കു​റ​ഞ്ഞ യാ​ത്രാ​മാ​ർ​ഗം എ​ന്ന​തി​ന​പ്പു​റം ചു​രു​ങ്ങി​യ സ​മ​യ​ത്തി​നു​ള്ളി​ൽ അ​വി​ടെ എ​ത്തി​ച്ചേ​രാം എ​ന്ന​തു​കൂ​ടി​യാ​ണ് ഈ ​യാ​ത്രാ​രീ​തി​യു​ടെ ഉ​പ​കാ​രം. പ്ര​കൃ​തി​യാ​ൽ അ​നു​ഗ്ര​ഹീ​ത​മാ​യ ക​ശ്മീ​രി ഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ​യു​ള്ള ഈ ​​ട്രെ​യി​ൻ യാ​ത്ര ന​യ​നാ​ന​ന്ദ​ക​ര​മാ​യ ഒ​രു​പാ​ട് കാ​ഴ്ച​ക​ൾ ഓ​രോ സ​ഞ്ചാ​രി​ക്കും സ​മ്മാ​നി​ക്കും. ഏ​ക്ക​റു​ക​ൾ നീ​ണ്ടു കി​ട​ക്കു​ന്ന കു​ങ്കു​മ​തോ​ട്ട​ങ്ങ​ൾ, വ​രി​വ​രി​യാ​യി നീ​ങ്ങു​ന്ന ചെ​മ്മ​രി​യാ​ടു​ക​ൾ, ക​ശ്മീ​രി വ​സ്​​ത്ര​മാ​യ ‘ഫെ​റാ​ൻ’ ധ​രി​ച്ചു​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന ഇ​ട​യ​ന്മാ​ർ, ഒ​രു ശാ​ന്ത​നാ​യ യാ​ത്രി​ക​ന് വേ​ണ്ട​തെ​ല്ലാം ഇ​വി​ടെ​യു​ണ്ട്.

അ​ന​ന്ദ്നാ​ഗി​ൽ ട്രെ​യി​ൻ ഇ​റ​ങ്ങി​യ​തും ടാ​ക്സി​ക്കാ​ർ വ​ന്നു പൊ​തി​ഞ്ഞു. അ​ങ്ങ​നെ​യ​ങ്ങ് വി​ടാ​ൻ ഒ​രു​ക്ക​മ​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. അ​വ​ർ സം​ഖ്യ ഏ​റ്റി​യും കു​റ​ച്ചും ചു​റ്റി​ലും കൂ​ടി. കേ​ര​ള​ത്തി​ന് പു​റ​ത്തേ​ക്ക് പോ​യാ​ൽ, ഒ​രു​വി​ധം എ​ല്ലാ​യി​ട​ത്തും ഇ​ങ്ങ​നെ ത​ന്നെ​യാ​ണ്. അ​തി​ജീ​വ​ന​ത്തി​ന്‍റെ വ​ഴി​ക​ൾ ആ​യ​തു​കൊ​ണ്ടാ​യി​രി​ക്ക​ണം. കു​റ്റ​പ്പെ​ടു​ത്താ​ൻ വ​യ്യ. ഐ​ഷ്മു​ഖ​ത്തേ​ക്കു​ള്ള ബ​സു​ക​ൾ ഒ​ന്നും ത​ന്നെ ഇ​വി​ടെ ല​ഭ്യ​മ​ല്ല. ബ​സ്റ്റാ​ൻ​ഡി​ൽ പോ​വ​ണം. അ​പ്പു​റ​ത്തു​ള്ള ചെ​റി​യ ബ​സി​ൽ ക​യ​റി​യാ​ൽ അ​വി​ടെ ഇ​റ​ക്കാ​മെ​ന്ന് ജീ​വ​ന​ക്കാ​ര​ൻ പ​റ​ഞ്ഞു. ക​യ​റാ​വു​ന്ന​തി​ന്‍റെ പ​ര​മാ​വ​ധി ആ​ളു​ക​ൾ അ​ക​ത്തു​ണ്ട്. ഇ​നി​യും ക​യ​റ്റു​ന്നു​മു​ണ്ട്. നി​ൽ​ക്കാ​ൻ പോ​ലും ഇ​ട​മി​ല്ലാ​ത്ത ബ​സി​ലേ​ക്ക് ആ​ളു​ക​ളെ വി​ളി​ച്ചു ക​യ​റ്റു​ന്ന​തി​നോ​ടു​ള്ള നീ​ര​സം ആ​ദ്യ​മേ ഇ​രി​പ്പു​റ​പ്പി​ച്ച​വ​രു​ടെ മു​ഖ​ത്ത് കാ​ണാം.

അ​ന​ന്ദ്നാ​ഗ്​ എ​ന്നാ​ണ് പേ​രെ​ങ്കി​ലും ക​ശ്മീ​രി​ക​ൾ ഇ​പ്പോ​ഴും ഉ​പ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന​ത് ഇ​സ്​​ലാ​മാ​ബാ​ദ് എ​ന്നാ​ണ്. സ​ർ​ക്കാ​ർ സം​വി​ധാ​ന​ങ്ങ​ളി​ലെ​ല്ലാം പേ​ര് അ​ന​ന്ദ്നാ​ഗ്​ എ​ന്നാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും അ​തു​ൾ​കൊ​ള്ളാ​ൻ ക​ശ്മീ​രി​ക​ൾ ഇ​പ്പോ​ഴും ത​യ്യാ​റ​ല്ല. ബ​സി​ലെ ബോ​ഡി​ലും മ​റ്റു​മെ​ല്ലാം അ​വ​ർ ഇ​സ്​​ലാ​മാ​ബാ​ദ് എ​ന്ന് മാ​ത്ര​മേ രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തൂ. വി​ശാ​ൽ ബ​ദ്​​വ വാ​ജ് സം​വി​ധാ​നം ചെ​യ്ത ഹൈ​ദ​ർ എ​ന്ന സി​നി​മ​യി​ൽ കേ​ന്ദ്ര ക​ഥാ​പാ​ത്രം നാ​ടെ​വി​ടെ എ​ന്ന് ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോ​ൾ ‘ഇ​സ്ലാ​മാ​ബാ​ദ്’ എ​ന്ന് മ​റു​പ​ടി ന​ൽ​കി​യ​പ്പോ​ൾ അ​ധി​കാ​രി​യു​ടെ സം​ശ​യ​ത്തി​നി​ട​യാ​വു​ക​യും പി​ടി​ച്ചു​വെ​ക്കു​ന്ന​തു​മാ​യ ഒ​രു സീ​ൻ ഉ​ണ്ട​ല്ലോ. അ​തു​പോ​ലെ​യാ​ണ് ഇ​ന്നും ക​ശ്മീ​ർ അ​ധി​കാ​രി​ക​ൾ​ക്ക് ഇ​സ്​​ലാ​​ലാ​മാ​ബാ​ദ് എ​ന്ന പേ​രി​നോ​ടു​ള്ള മ​നോ​ഭാ​വം. ശ​ത്രു​രാ​ജ്യ​ത്ത് ആ ​പേ​രി​ൽ പ്ര​ശ്സ്​​ത​മാ​യ ഒ​രു ന​ഗ​ര​മു​ണ്ടാ​യ​താ​വാം ഇ​തി​നു​കാ​ര​ണം.

സ്റ്റാ​ൻ​ഡി​ൽ നി​ന്നും ഐ​ഷ്മു​ഖ​ത്തേ​ക്ക് ബ​സ്​ ല​ഭി​ച്ചു. ക​ശ്മീ​രി​ലെ പ്ര​ധാ​ന തീ​ർ​ഥാ​ട​ന കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ളി​ൽ ഒ​ന്നാ​യ​ത് കൊ​ണ്ട് ത​ന്നെ ഇ​ട​ക്കി​ടെ ബ​സ്​ സ​ർ​വീ​സു​ക​ൾ ഇ​വി​ടു​ന്ന് ല​ഭ്യ​മാ​ണ്. ഒ​രാ​ഴ്ച​യാ​യി നി​ര​ന്ത​രം യാ​ത്ര​യി​ലാ​ണ്. രാ​വി​ലെ റൂ​മി​ൽ നി​ന്നി​റ​ങ്ങി​യാ​ൽ രാ​ത്രി​യാ​വും തി​രി​ച്ചെ​ത്താ​ൻ. അ​തി​ന്‍റെ ക്ഷീ​ണ​വും ക​ശ്മീ​രി​ന്‍റെ പ​രി​ചി​ത​മാ​യ ത​ണു​ത്ത കാ​റ്റും ശാ​ന്ത​മാ​യ നി​ദ്ര​യി​ലേ​ക്ക് ത​ള്ളി​യി​ട്ടു. സ​മ​യ​മോ കാ​ല​മോ നോ​ക്കാ​തെ​യാ​ണ് ക​ശ്മീ​രി​ൽ ബ​സു​ക​ൾ സ​ർ​വീ​സ്​ ന​ട​ത്തു​ന്ന​തെ​ന്ന് തോ​ന്നി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. ക​ണ്ടി​ട​ത്തെ​ല്ലാം നി​ർ​ത്തി വ​ള​രെ പ​തു​ക്കെ​യു​ള്ള യാ​ത്ര യാ​ത്രി​ക​ന്‍റെ മ​നം മ​ടു​പ്പി​ക്കു​ന്ന​താ​ണ്. അ​തു​കൊ​ണ്ട് ത​ന്നെ​യാ​വും ടാ​ക്സി​ക​ൾ​ക്കും ഷെ​യ​ർ ടാ​ക്സി​ക​ൾ​ക്കും ക​ശ്മീ​രി​ൽ വ​ലി​യ സ്വീ​കാ​ര്യ​ത​യു​ണ്ടാ​യ​ത്.

ഉ​ണ​ർ​ന്ന​പ്പോ​ൾ വ​ഴി​യ​രി​കി​ലെ​ല്ലാം ചെ​റി​യ താ​ത്കാ​ലി​ക ക​ട​ക​ൾ നി​ര​യാ​യി നി​ൽ​ക്കു​ന്നു. ല​ക്ഷ്യ​സ്​​ഥാ​നം എ​ത്തി​യെ​ന്നു മ​ന​സ്സി​ലാ​യി. ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ ആ​ത്​​മീ​യ കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ൾ​ക്കെ​ല്ലാം എ​ന്നും ഒ​രേ ബാ​യ ത​ന്നെ​യാ​ണെ​ന്ന് തോ​ന്നി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. ഹൈ​ന്ദ​വ ക്ഷേ​ത്ര​മാ​വ​ട്ടെ, മു​സ്​​ലിം ദ​ർ​ഗ​ക​ളാ​വ​ട്ടെ, കേ​ര​ള​മാ​വ​ട്ടെ, ക​ശ്മീ​രാ​വ​ട്ടെ എ​ല്ലാ​ത്തി​ലും ഒ​രേ ബാ​യ കാ​ണാം. തെ​രു​വു​ക​ൾ​ക്കെ​ല്ലാം ഒ​രേ മ​ണ​മാ​ണ്. ആ​ത്​​മീ​യ​ത തേ​ടി അ​വി​ടെ എ​ത്തു​ന്ന​വ​ർ​ക്കെ​ല്ലാം ഒ​രേ വി​കാ​ര​മാ​ണ്. പ​ഴ​യ സി.​ഡി പ്ലെ​യ​റു​ക​ളി​ൽ നി​ന്നും ഉ​യ​രു​ന്ന ഭ​ക​തി​ഗാ​ന​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം ഒ​രേ ഈ​ണ​മാ​ണ്.

ഒ​രു ചെ​റി​യ ക​യ​റ്റം ക​യ​റി ബ​സ്​ നി​ർ​ത്തി. ഏ​താ​ണ്ടെ​ല്ലാ യാ​ത്രി​ക​രും ഇ​റ​ങ്ങി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. ഞ​ങ്ങ​ൾ മൂ​ന്നാ​ലു പേ​ർ മാ​ത്ര​മാ​ണ് ഇ​പ്പോ​ൾ ബ​സി​ൽ. ഇ​വി​ടെ ഇ​റ​ങ്ങ​ണം, ബ​സ്​ ഇ​നി മു​ന്നോ​ട്ടി​ല്ലെ​ന്ന് ഡ്രൈ​വ​ർ പ​റ​ഞ്ഞു. ദ​ർ​ഗ​യാ​ണ് ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ യാ​ത്രാ​ല​ക്ഷ്യ​മെ​ന്നും എ​ങ്ങ​നെ അ​വി​ടെ എ​ത്താ​മെ​ന്നും ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോ​ൾ ജീ​വ​ന​ക്കാ​ര​ൻ വ​ഴി പ​റ​ഞ്ഞു​ത​ന്നു.

100 മീ​റ്റ​ർ ക​ൽ​പ​ട​വു​ക​ൾ ക​യ​റി വേ​ണം മ​ഖാ​മി​ലെ​ത്താ​ൻ. ഇ​തെ​ന്താ ആ​രും വ​ര​രു​തെ​ന്ന് ക​രു​തി​യാ​ണോ ഇ​ത്രേ​യും ഉ​യ​ര​ത്തി​ൽ പോ​യി മ​ഖ്ബ​റ പ​ണി​ത​തെ​ന്ന സു​ഹൃ​ത്തും സ​ഹ​യാ​ത്രി​ക​നു​മാ​യ മി​ദ്​​ലാ​ജി​ന്‍റെ ചോ​ദ്യം ഇ​ത് വ​ഴി​ക​ട​ന്നു പോ​യ ഓ​രോ യാ​ത്രി​ക​ന്‍റെ​യും മ​ന​സ്സി​ലു​ദി​ച്ചു കാ​ണും.

15 ാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലെ സൂ​ഫീ വ​ര്യ​ൻ ഹ​സ്​​റ​ത് സൈ​നു​ദ്ദീ​ൻ വാ​ലി​യു​ടെ മ​ഖ്ബ​റ​യാ​ണ് ഇ​വി​ടു​ത്തെ പ്ര​ധാ​ന ആ​ക​ർ​ഷ​ണം. ക​ശ്മീ​രി​ലെ പ്ര​ധാ​ന സൂ​ഫി​ക​ളി​ലൊ​രാ​ളാ​യി ക​ണ​ക്കാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന സൈ​നു​ദ്ദീ​ൻ വാ​ലി കാ​ശ്മീ​രി​ന്‍റെ സൂ​ഫി ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലെ ത​ന്നെ അ​വി​സ്​​മ​ര​ണീ​യ സാ​ന്നി​ധ്യ​മാ​ണ്.

കി​ഷ്ത്വാ​റി​ലെ രാ​ജ കു​ടും​ബ​ത്തി​ലാ​ണ് സൈ​നു​ദ്ദീ​ന്‍റെ ജ​ന​നം. ഹി​ന്ദു ര​ജ്പു​ത് കു​ടും​ബ​മാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്. സി​യാ സി​ങ്​ എ​ന്നാ​ണ് യ​ഥാ​ർ​ഥ പേ​ര്. പി​താ​വ് യാ​ഷ് സി​ങ്​ സൈ​നു​ദീ​ന്‍റെ 13 ാം വ​യ​സ്സി​ൽ മ​രി​ച്ചു. അ​തേ സ​മ​യ​ത്ത് ത​ന്നെ സി​യാ സി​ങ്​ രോ​ഗി​യാ​യി. രോ​ഗ ശ​മ​ന​ത്തി​നു​ള്ള എ​ല്ലാ വ​ഴി​ക​ളും തേ​ടി അ​മ്മ പ​ല​യി​ട​ത്തും അ​ല​ഞ്ഞെ​ങ്കി​ലും നി​രാ​ശ​യാ​യി​രു​ന്നു ഫ​ലം. ഒ​ടു​വി​ലാ​ണ് ശൈ​ഖ് നൂ​റു​ദ്ദീ​ൻ അ​ത് വ​ഴി പോ​കു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്ന് കേ​ൾ​ക്കു​ന്ന​ത്. ക​ശ്മീ​രി​ലെ പ്ര​ധാ​ന ആ​ത്​​മീ​യാ​ചാ​ര്യ​നാ​ണ് നൂ​റു​ദ്ദീ​ൻ. രാ​ജ്ഞി നൂ​റു​ദീ​നോ​ട് ത​ന്‍റെ സ​ങ്ക​ടം ബോ​ധി​പ്പി​ച്ചു. നൂ​റു​ദ്ദീ​ൻ പ്രാ​ർ​ഥി​ക്കു​ക​യും രോ​ഗം ശ​മ​ന​മാ​യാ​ൽ ത​ന്നെ വ​ന്നു​കാ​ണ​ണ​മെ​ന്ന് നി​ഷ്ക​ർ​ഷി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. രോ​ഗം മാ​റി. സി​യാ സി​ങ്​ പ​ക്ഷെ ശൈ​ഖി​നെ സ​ന്ദ​ർ​ശി​ച്ചി​ല്ല. രോ​ഗം വീ​ണ്ടും മൂ​ർ​ച്ഛി​ച്ചു. ഈ ​ത​വ​ണ രാ​ജ്ഞി ശൈ​ഖി​നെ സ്വ​പ്നം കാ​ണു​ക​യും രോ​ഗം ഭേ​ദ​മാ​വാ​ൻ പ്രാ​ർ​ഥി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന് അ​പേ​ക്ഷി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. രോ​ഗം മാ​റി​യാ​ൽ ഇ​ത്ത​വ​ണ ത​ന്നെ കാ​ണാ​ൻ വ​ര​ണ​മെ​ന്ന് ശൈ​ഖ് ഓ​ർ​മ​പ്പെ​ടു​ത്തി.

രോ​ഗം മാ​റി. സി​യാ സി​ങും മാ​താ​വും കി​ഷ്ത്വാ​റി​ൽ നി​ന്നും കാ​ശ്മീ​രി​ലെ ബാം​സു​വി​ലേ​ക്ക് യാ​ത്ര തി​രി​ച്ചു. ദി​വ​സ​ങ്ങ​ൾ ദൈ​ർ​ഘ്യ​മു​ള്ള ഈ ​യാ​ത്ര​യു​ടെ പാ​ത അ​തീ​വ ദു​ർ​ഘ​ടം പി​ടി​ച്ച​താ​ണ്. രാ​ജ​കീ​യ യാ​ത്ര ആ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു​ത​ന്നെ പ​രി​വാ​ര​ങ്ങ​ളു​മാ​യാ​ണ് രാ​ജ്ഞി​യു​ടെ​യും രാ​ജ​കു​മാ​ര​ന്‍റെ​യും യാ​ത്ര. ഒ​ടു​വി​ൽ ശൈ​ഖി​ന്‍റെ ഖാ​ൻ​ഖാ​ഹി​ലെ​ത്തു​ക​യും ശൈ​ഖി​നെ കാ​ണു​ക​യും ചെ​യ്തു. ഉ​ട​നെ ഇ​രു​വ​രും മ​തം മാ​റി സൈ​നു​ദ്ദീ​ൻ, സൂ​ൺ ദീ​ദ് എ​ന്നീ പേ​രു​ക​ൾ സ്വീ​ക​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നു​മാ​ണ് ച​രി​ത്രം. സ്റ്റെ​പ്പു​ക​ൾ​ക്കി​രു​വ​ശ​വും പെ​ട്ടി​ക്ക​ട​ക​ൾ നി​ര​യാ​യി കെ​ട്ടി​യു​ണ്ടാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. മ​ധു​ര പ​ല​ഹാ​ര​ങ്ങ​ൾ വി​ൽ​ക്കു​ന്ന ക​ട​ക​ളാ​ണ് മി​ക്ക​തും. ഔ​ലി​യാ​ക്ക​ളു​ടെ ക​ഥ​ക​ള​ട​ങ്ങി​യ പു​സ്​​ത​ക​ങ്ങ​ൾ, അ​വ​രെ കു​റി​ച്ചു​ള്ള സ്​​തു​തി ഗീ​ത​ങ്ങ​ളു​ടെ സി.​ഡി​ക​ൾ, മ​ഖാ​മി​ലേ​ക്കു​ള്ള നേ​ർ​ച്ച സാ​ധ​ന​ങ്ങ​ൾ തു​ട​ങ്ങി പ​ല​തും ഇ​വി​ടെ വി​ൽ​ക്ക​പെ​ടു​ന്നു. പ​ടി​ക​ൾ ക​യ​റി മു​ക​ളി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും ക്ഷീ​ണി​ച്ചി​രു​ന്നു. അ​വി​ടു​ന്ന് ക​ണ്ട കാ​ഴ്ച​ക​ൾ പ​ക്ഷെ ആ ​ക്ഷീ​ണ​ത്തെ എ​ല്ലാം മാ​യ്ച്ചു ക​ള​ഞ്ഞു. ലി​ഡ്ഡ​ർ താ​ഴ്വ​ര​യി​ലാ​ണ് മ​ഖാം സ്​​ഥി​തി ചെ​യ്യു​ന്ന​ത്. മു​ക​ളി​ൽ നി​ന്ന് നോ​ക്കി​യാ​ൽ മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ കാ​ഴ്ച​യാ​ണ്. ഒ​രു ഭാ​ഗ​ത്ത് വി​ശാ​ല​മാ​യ, പ​ച്ച പു​ത​ച്ച കൃ​ഷി​യി​ടം. അ​തി​നി​ട​യി​ലൂ​ടെ ഒ​ഴു​കു​ന്ന അ​രു​വി​ക​ൾ. മ​റു​ഭാ​ഗ​ത്ത് ജ​ന​വാ​സ മേ​ഖ​ല​യാ​ണ്. പു​രാ​ത​ന ശൈ​ലി​യി​ലു​ള്ള വീ​ടു​ക​ളും അ​വ രൂ​പ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ ഗ്രാ​മ​വും സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ൾ​ക്ക് ദൃ​ശ്യ​വി​രു​ന്നൊ​രു​ക്കു​ന്നു. ഖാ​ൻ​ഖാ​ഹ് എ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ര​ണ്ട് പ​ള്ളി​ക​ളും മ​ഖ്ബ​റ​യു​മാ​ണ് ഇ​വി​ടു​ത്തെ പ്ര​ധാ​ന ആ​ക​ർ​ഷ​ണം. ശൈ​ഖ് സൈ​നു​ദ്ദീ​ൻ ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന വ​സ്​​തു​ക്ക​ൾ ശേ​ഖ​രി​ച്ചു​വെ​ച്ച ചെ​റി​യ മു​റി​യും ഇ​വി​ടെ കാ​ണാം.

നൂ​റു​ദ്ദീ​ന്‍റെ ആ​ത്​​മീ​യ സ​ര​ണി​യി​ൽ അം​ഗ​മാ​യ സൈ​നു​ദ്ദീ​ൻ മ​ണ്ഡ​ജ​ൻ എ​ന്ന സ്​​ഥ​ല​ത്ത് ദീ​ർ​ഘ​കാ​ലം ത​പ​സ്സി​രി​ക്കു​ക​യും ശേ​ഷം ഗു​രു നൂ​റു​ദ്ദീ​ന്‍റെ നി​ർ​ദേ​ശ പ്ര​കാ​രം ഇ​വി​ടെ വ​രി​ക​യാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നു​മാ​ണ് ച​രി​ത്രം. പാ​മ്പും തേ​ളും നി​റ​ഞ്ഞ ഗു​ഹാ​മു​ഖ​മാ​യി​രു​ന്നു ഇ​തെ​ന്നും തെ​ന്‍റെ ക​യ്യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന മാ​ന്ത്രി​ക വ​ടി നി​ല​ത്തി​ട്ട​പ്പോ​ൾ പാ​മ്പു​ക​ളെ​ല്ലാം പ​തി​നാ​റു​കി​ലോ​മീ​റ്റ​ർ അ​പ്പു​റ​ത്തു​ള്ള ഫു​ർ​പു​ജാ​നി​ലേ​ക്ക് പോ​യി എ​ന്ന് തു​ട​ങ്ങി ശൈ​ഖി​നെ കു​റി​ച്ചു​ള്ള പ​ല ക​ഥ​ക​ളും വാ​മൊ​ഴി​യാ​യി കൈ​മാ​റ്റം ചെ​യ്യ​പ്പെ​ടു​ന്നു​ണ്ട്.

പ​ട​വു​ക​ൾ അ​വ​സാ​നി​ക്കു​ന്ന​ത് വി​ശാ​ല​മാ​യൊ​രു ച​ത്വ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കാ​ണ്. മ​ധ്യ​ത്തി​ലാ​യി പ്ര​ധാ​ന ഹാ​ൾ കാ​ണാം. ഉ​ള്ളി​ൽ ക​യ​റി​പ്പോ​ഴാ​ണ് അ​തൊ​രു ഗു​ഹ​യാ​ണെ​ന്ന് മ​ന​സ്സി​ലാ​യ​ത്. ഗു​ഹാ​മു​ഖം മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ ക​വാ​ടം കൊ​ണ്ട് ആ​ക​ർ​ഷ​ക​മാ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. അ​തി​ന​ക​ത്തേ​ക്ക് ക​യ​റി. വ​ലി​യ തി​ര​ക്കൊ​ന്നു​മി​ല്ല. ഇ​രു​വ​ശ​ത്തു​മു​ള്ള ക​ൽ​തി​ണ്ടു​ക​ളി​ൽ ര​ണ്ട് മൂ​ന്ന് ഭ​ക്​​ത​ർ ഇ​രി​പ്പു​റ​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. ഓ​ത്തി​ലും ദി​ക്റി​ലു​മാ​ണ​വ​ർ. നാ​ല​ഞ്ച് മ​ഞ്ഞ നി​റ​ത്തി​ലു​ള്ള വി​ള​ക്കു​ക​ൾ മു​റി​യു​ടെ പ​ല​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി സ്​​ഥാ​പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ട്. അ​തി​ന്‍റെ പ്ര​കാ​ശം ആ ​മു​റി​ക്ക് പ്ര​ത്യേ​കം മാ​നം പ​ക​രു​ന്നു. സ​ൽ​മാ​ൻ ഖാ​ൻ നാ​യ​ക​നാ​യി 2015 ൽ ​പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങി​യ ‘ബ​ജി​റം​ഗി ബാ​യി​ജാ​ൻ’ എ​ന്ന സി​നി​മ​യി​ലെ ഗാ​നം ചി​ത്രീ​ക​രി​ച്ച​ത് ഈ ​ദ​ർ​ഗ പ​ശ്ചാ​ത്ത​ല​മാ​ക്കി​യാ​ണ്. ആ ​വ​ഴി​യും ഇ​തൊ​രു ആ​ക​ർ​ഷ​ണ കേ​ന്ദ്ര​മാ​യി. മ​ഖാ​മി​ലു​ള്ള വി​ശ്വാ​സി​ക​ൾ ത​ന്നെ പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി തു​ട​ങ്ങു​മ്പോ​ൾ സ​ൽ​മാ​ൻ ഖാ​നെ​യും ‘ബ​ജ്റം​ഗി​യെ​യും കു​റി​ച്ചു സം​സാ​രി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങും.

ആ ​ശാ​ന്ത​ത​യി​ൽ അ​ൽ​പ​നേ​രം ഇ​രി​ക്കാ​മെ​ന്ന് ക​രു​തി. ഇ​ത്ര ഉ​യ​ര​ത്തി​ലേ​ക്ക് ക​യ​റി​യ​തി​ന്‍റെ ക്ഷീ​ണ​വും ഉ​ച്ച​വെ​യി​ലി​ന്‍റെ തീ​ക്ഷ്ണ​ത​യും അ​വി​ടെ ഇ​രു​ത്തി. പെ​ട്ടെ​ന്നാ​ണ് ഒ​രു സ്​​ത്രീ​ശ​ബ്​​ദം ഉ​യ​ർ​ന്നു കേ​ൾ​ക്കു​ന്ന​ത്. പാ​ട്ടാ​ണ്, അ​വി​ടെ അ​ന്തി​യു​റ​ങ്ങു​ന്ന ശൈ​ഖി​ന്‍റെ സ്​​തു​തി​ഗീ​ത​വും ശൈ​ഖി​നോ​ടു​ള്ള സ​ഹാ​യ​തേ​ട്ട​വു​മാ​ണെ​ന്ന് മ​ന​സ്സി​ലാ​യി. ഉ​ർ​ദു​വി​ലാ​ണ് പാ​ട്ട്. ഇ​ത്ത​രം ആ​ത്​​മീ​യ കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ൾ എ​ല്ലാ​കാ​ല​ത്തും പാ​ട്ടി​ന്‍റെ​യും സം​ഗീ​ത​ത്തി​ന്‍റെ​യും കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു. അ​ജ്മീ​റി​ലെ​യും ദ​ൽ​ഹി നി​സാ​മു​ദ്ദീ​ൻ ദ​ർ​ഗ​യി​ലെ​യു​മൊ​ക്കെ ഖ​വ്വാ​ലി​ക​ൾ പ്ര​ശ​സ്​​ത​മാ​ണ​ല്ലോ. ആ ​ശാ​ന്ത​ത​യി​ൽ, പാ​റ​യി​ൽ കൊ​ത്തി​യെ​ടു​ത്ത ഇ​രി​പ്പി​ട​ത്തി​ൽ ദ​ർ​ഗ​ക​ൾ​ക്കു​മാ​ത്രം സ​മ്മാ​നി​ക്കാ​നാ​വു​ന്ന പ്ര​ത്യേ​ക സു​ഗ​ന്ധ​വും ആ​സ്വ​ദി​ച്ചു ഞാ​ന​ങ്ങ​നെ ഇ​രു​ന്നു.

ഗു​ഹ അ​ക​ത്തേ​ക്ക് നീ​ണ്ടു​പോ​വു​ന്നു. ര​ണ്ട് പേ​ർ അ​തി​നു​ള്ളി​ൽ നി​ന്നും പു​റ​ത്തു​വ​രു​ന്നു. ഉ​ള്ളി​ലൊ​ന്ന് പോ​യി ക​ണ്ടു​വ​രാ​മെ​ന്ന് ക​രു​തി. ഉ​ള്ളി​ലേ​ക്ക് പോ​കും​തോ​റും വി​സ്​​താ​രം കു​റ​ഞ്ഞു​വ​രി​ക​യാ​ണ്. വ​ഴി ഒ​ന്നു വ​ള​ഞ്ഞു. ചെ​റി​യൊ​രു മു​റി ക​ണ്ടു. കു​നി​ഞ്ഞു വേ​ണം ഉ​ള്ളി​ലേ​ക്ക് ക​ട​ക്കാ​ൻ. മ​ഖാ​മി​ന്‍റെ ര​ക്ഷാ​ധി​കാ​രി എ​ന്ന് തോ​ന്നി​ക്കു​ന്ന​യാ​ൾ അ​വി​ടെ ഇ​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. മു​ടി​യി​ലും താ​ടി​യി​ലു​മെ​ല്ലാം ന​ര​വീ​ണ, പ്രാ​യം ചെ​ന്നൊ​രാ​ൾ. നീ​ണ്ട പ്രാ​ർ​ഥ​ന​യി​ലാ​ണ​ദ്ദേ​ഹം. അ​പ്പു​റ​ത്ത് ര​ണ്ട് വി​ശ്വാ​സി​ക​ളും ഇ​രി​പ്പു​റ​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. വാ​തി​ൽ​ക്ക​ൽ മു​ഖം കാ​ണി​ച്ച ഞ​ങ്ങ​ളെ​യും അ​ദ്ദേ​ഹം ഉ​ള്ളി​ലേ​ക്ക് ക്ഷ​ണി​ച്ചു. സൈ​നു​ദ്ദീ​ൻ ശൈ​ഖി​ന്‍റെ മ​ഖ്ബ​റ ഇ​വി​ടെ​യാ​ണ്. അ​തി​ന​ടു​ത്ത് ഇ​രു​ന്നാ​ണ് ഇ​ദ്ദേ​ഹം പ്രാ​ർ​ത്ഥ​ന ന​ട​ത്തു​ന്ന​ത്. ഇ​ത്തി​രി നേ​രം അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ പ്രാ​ർ​ത്ഥ​ന​യി​ൽ കൂ​ടെ ചേ​ർ​ന്ന് ഞ​ങ്ങ​ള​വി​ടെ ഇ​രു​ന്നു.

ജീ​വി​തം പോ​ലെ ത​ന്നെ ശൈ​ഖി​ന്‍റെ മ​ര​ണ​ത്തെ കു​റി​ച്ചും വ്യ​ത്യ​സ്​​ത​മാ​യ ക​ഥ​ക​ൾ പ്ര​ചാ​ര​ത്തി​ലു​ണ്ട്. ശൈ​ഖി​ന്‍റെ മ​ര​ണ​ത്തി​ന്‍റെ യ​ഥാ​ർ​ഥ തി​യ​തി അ​റി​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും ഏ​പ്രി​ൽ 25 നാ​ണ് അ​ത് ആ​ഘോ​ഷി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്. ഒ​രു സൂ​ഫി​യു​ടെ ആ​ണ്ട് എ​ന്ന​തി​ന​പ്പു​റം ഒ​രു നാ​ടി​ന്‍റെ ഉ​ത്സ​വ​മാ​യി അ​ത് കൊ​ണ്ടാ​ട​പ്പെ​ടു​ന്നു. സൂ​ൾ ഫെ​സ്റ്റി​വ​ൽ എ​ന്നാ​ണ​ത​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്. നാ​ടി​ന്‍റെ വ്യ​ത്യ​സ്​​ത ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ൽ നി​ന്നു​ള്ള​വ​ർ ‘മ​ഷാ​ൽ’ എ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ചൂ​ട്ടു​മാ​യി ദ​ർ​ഗ​യു​ടെ നേ​രെ റാ​ലി​യാ​യി വ​രും. സ​ന്ധ്യാ സ​മ​യ​ത്താ​ണി​ത് ആ​രം​ഭി​ക്കു​ക. വ്യ​ത്യ​സ്​​ത പ്രാ​ർ​ഥ​ന​ക​ളും സ്​​തു​തി ഗീ​ത​ങ്ങ​ളും ഉ​ച്ച​ത്തി​ൽ ഉ​രു​വി​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള യാ​ത്ര ദ​ർ​ഗ​ക്ക് സ​മീ​പം അ​വ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു. ഭ​ക്​​ത ജ​ന​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം ഇ​വി​ടെ ഒ​രു​മി​ച്ചു​കൂ​ടു​ന്നു. ഇ​തി​നാ​യി വി​ദൂ​ര ദേ​ശ​ത്തു നി​ന്നു​പോ​ലും എ​ത്തി​പ്പെ​ടു​ന്ന​വ​രു​ണ്ട്. വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ളാ​യി തു​ട​ർ​ന്ന് വ​രു​ന്ന ഈ ​ആ​ഘോ​ഷം അ​വ​രു​ടെ സാം​സ്​​കാ​രി​ക ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്‍റെ ഭാ​ഗം കൂ​ടി​യാ​ണ്. ഏ​തെ​ങ്കി​ലും വ​ർ​ഷം ഇ​ത് മു​ട​ങ്ങി​യാ​ൽ നാ​ട്ടി​ലെ​ന്തെ​ങ്കി​ലും ദു​ര​ന്തം സം​ഭ​വി​ക്കു​മെ​ന്ന് അ​വ​ർ വി​ശ്വ​സി​ക്കു​ന്നു.

പ്രാ​ർ​ഥ​ന​ക​ള​ട​ങ്ങി​യ സം​ഗീ​തം പ​തു​ക്കെ അ​വ​സാ​നി​ച്ചു. ഇ​പ്പോ​ൾ മു​റി​യി​ൽ ഏ​താ​ണ്ട് നി​ശ​ബ്ദ്​ നി​റ​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു. ചി​ല​രെ​ല്ലാം ഉ​ള്ളി​ലേ​ക്ക് പ്ര​വേ​ശി​ക്കു​ന്നു. പ​ല​രും പു​റ​ത്തേ​ക്കു​വ​രു​ന്നു. ഈ ​നേ​ര​ത്ത് വ​ലി​യ തി​ര​ക്കൊ​ന്നും ഇ​ല്ല.

ദ​ർ​ഗ​യി​ൽ നി​ന്നും ഇ​റ​ങ്ങാ​ൻ സ​മ​യ​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ക​വാ​ട​ത്തി​ന​ടു​ത്ത് വി​ശ്വാ​സി​ക​ൾ വെ​ച്ചു നീ​ട്ടു​ന്ന നാ​ണ​യ തു​ട്ടു​ക​ൾ​ക്കാ​യി കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ണ്ട്. എ​ല്ലാ പു​ണ്യ​കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ളി​ലും കാ​ണും ഇ​ങ്ങ​നെ ഒ​ത്തി​രി പേ​ർ. നാ​ടി​ല്ലാ​ത്ത, വീ​ടി​ല്ലാ​ത്ത, കൂ​ട്ട് കു​ടും​ബ​ങ്ങ​ൾ പോ​ലും സ്വ​പ്നം മാ​ത്ര​മാ​യ​വ​ർ. അ​വ​ർ​ക്ക് ദ​ർ​ഗ​യാ​ണെ​ല്ലാം. ഊ​ണി​നും ഉ​റ​ക്കി​നും ആ​ശ്ര​യം ദ​ർ​ഗ​യാ​ണ്. ദ​ർ​ഗ​യി​ലേ​ക്കെ​ത്തു​ന്ന​വ​ർ നീ​ട്ടു​ന്ന നാ​ണ​യ തു​ട്ടു​ക​ളാ​ണ് അ​വ​രു​ടെ ഏ​ക സ​മ്പാ​ദ്യം.​പ​ട​വു​ക​ൾ താ​ഴേ​ക്കി​റ​ങ്ങി. വ​ഴി​യ​രി​കി​ലെ ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​രെ​ല്ലാം മാ​ടി വി​ളി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ ഹ​ൽ​ഗാം വാ​ലി ഞ​ങ്ങ​ളെ കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു. കേ​ര​ള​ത്തി​ൽ വ​ന്ന, മ​ല​യാ​ളി​ക​ളെ സ്​​നേ​ഹി​ക്കു​ന്ന മു​സ്​​ത​ഫ എ​ന്ന ക​ശ്മീ​രി​യു​ടെ സു​മോ​യി​ൽ പ​ഹ​ൽ​ഗാം ല​ക്ഷ്യ​മാ​ക്കി ഞ​ങ്ങ​ൾ യാ​ത്ര തി​രി​ച്ചു.