യ​മ​ൻ ഹ​ദ്റമൗ​തി​ലെ ച​രി​ത്ര​പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​യ സൈഊൻ കൊ​ട്ടാ​രം പു​ന​രു​ദ്ധ​രി​ച്ച്​ സൗ​ദി

റി​യാ​ദ്​: യ​മ​ന്റെ പൈ​തൃ​ക​വു​മാ​യി ച​രി​ത്ര​സാ​ക്ഷി​യാ​യി ത​ല​യു​യ​ർ​ത്തി​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന മ​നോ​ഹ​ര സൗ​ധ​മാ​യ ‘സൈഊൻ കൊ​ട്ടാ​രം’ സൗ​ദി അ​റേ​ബ്യ പു​ന​രു​ദ്ധ​രി​ച്ചു. സൗ​ദി ഡെ​വ​ല​പ്‌​മെ​ന്റ്​ ആ​ൻ​ഡ് റീ​ക​ൺ​സ്ട്ര​ക്ഷ​ൻ പ്രോ​ഗ്രാം ഫോ​ർ യ​മ​ൻ എ​ന്ന പ​രി​പാ​ടി​ക്ക്​ കീ​ഴി​ലാ​ണ്​ പു​നഃ​സ്ഥാ​പ​നം. അ​ഞ്ച് നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലേ​റെ പ​ഴ​ക്ക​മു​ള്ള കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​​ന്റെ ആ​ധി​കാ​രി​ക​ത സം​ര​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി സ​മ​ഗ്ര​മാ​യ പു​ന​രു​ദ്ധാ​ര​ണ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ൾ ഇ​പ്പോ​ഴും തു​ട​രു​ക​യാ​ണ്.

അ​വ​ഗ​ണ​ന, ക​ന​ത്ത മ​ഴ, യു​ദ്ധം എ​ന്നി​വ കാ​ര​ണം ഗു​രു​ത​ര​മാ​യ കേ​ടു​പാ​ടു​ക​ൾ​ സം​ഭ​വി​ച്ച സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തി​ലാ​ണി​ത്. 15 വ​ർ​ഷ​മെ​ടു​ത്ത് രൂ​പ​ക​ൽ​പ​ന ചെ​യ്ത സൈഊൻ കൊ​ട്ടാ​രം ഒ​രു അ​തു​ല്യ വാ​സ്തു​വി​ദ്യാ മാ​സ്​​റ്റ​ർ​പീ​സ് ആ​ണ്. യ​മ​ൻ വാ​സ്തു​വി​ദ്യ​യു​ടെ ആ​ധി​കാ​രി​ക​ത​യെ ആ​ക​ർ​ഷ​ണീ​യ​വും മ​നോ​ഹ​ര​വു​മാ​യ രൂ​പ​ക​ൽ​പ​ന പ്ര​തി​ഫ​ലി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ച​രി​ത്ര​പ​ര​വും സാം​സ്​​കാ​രി​ക​വും സൗ​ന്ദ​ര്യാ​ത്മ​ക​വു​മാ​യ മൂ​ല്യ​ങ്ങ​ൾ ക​ണ​ക്കി​ലെ​ടു​ത്ത് യ​മ​ൻ നാ​ണ​യ​ത്തി​ന്റെ മു​ഖ​മു​ദ്ര​യാ​യി മു​മ്പ് തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്ത​തി​ൽ​നി​ന്ന് വ്യ​ക്ത​മാ​കു​ന്ന ഉ​ന്ന​ത​മാ​യ പ്ര​തീ​കാ​ത്മ​ക പ​ദ​വി​യും കൊ​ട്ടാ​രം നേ​ടി​യി​ട്ടു​ണ്ട്.

സൈഊനി​​ന്റെ ഹൃ​ദ​യ​ഭാ​ഗ​ത്തു​ള്ള ഒ​രു പാ​റ​യു​ടെ മു​ക​ളി​ലാ​ണ്​ ഈ ​കൊ​ട്ടാ​രം സ്ഥി​തി​ചെ​യ്യു​ന്ന​ത്. ശി​ബാം, ത​രിം ന​ഗ​ര​ങ്ങ​ളെ അ​ഭി​മു​ഖീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു. ലോ​ക​ത്തി​ലെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ മ​ണ്ണ് ഇ​ഷ്​​ടി​ക കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളി​ൽ ഒ​ന്നാ​ണി​ത്. യ​മ​നി​ൽ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, ആ​ഗോ​ള​ത​ല​ത്തി​ലും ഒ​രു പ്ര​ധാ​ന ലാ​ൻ​ഡ്‌​മാ​ർ​ക്കാ​ണ് ഇ​ത്. 45 വ​ലി​യ മു​റി​ക​ളും 14 സ്​​റ്റോ​റൂ​മു​ക​ളും ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ വ്യ​ത്യ​സ്ത വ​ലു​പ്പ​ത്തി​ലു​ള്ള 96 മു​റി​ക​ളു​ള്ള ഏ​ഴ് നി​ല​ക​ളാ​ണ് ഇ​തി​ലു​ള്ള​ത്. അ​തി​ൽ മ​റ്റു നി​ര​വ​ധി അ​നു​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളും ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ന്നു.

ഇ​ന്ന് കൊ​ട്ടാ​രം ഒ​രു പ്ര​ധാ​ന സാം​സ്​​കാ​രി​ക കേ​ന്ദ്ര​മാ​യി പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ക്കു​ന്നു. ആ​യി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​ന് വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾ പ​ഴ​ക്ക​മു​ള്ള നി​ര​വ​ധി പു​രാ​വ​സ്തു​ക്ക​ൾ, ഫോ​ട്ടോ​ഗ്രാ​ഫു​ക​ൾ, അ​പൂ​ർ​വ പു​രാ​വ​സ്തു​ക്ക​ൾ എ​ന്നി​വ ഉ​ൾ​ക്കൊ​ള്ളു​ന്ന ഒ​രു പു​രാ​വ​സ്തു മ്യൂ​സി​യ​മാ​യി ഇ​തി​​ന്റെ ഒ​രു ഭാ​ഗം പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ക്കു​ന്നു. ഗ​വേ​ഷ​ക​ർ​ക്കും അ​റി​വി​ൽ താ​ൽ​പ​ര്യ​മു​ള്ള​വ​ർ​ക്കും സേ​വ​നം ന​ൽ​കു​ന്ന ഒ​രു പൊ​തു​ലൈ​ബ്ര​റി​യും കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലു​ണ്ട്.

സ​യൂ​ൺ ന​ഗ​ര​ത്തെ സം​ര​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി ഒ​രു കോ​ട്ട​യാ​യി​ട്ടാ​ണ് ഈ ​കൊ​ട്ടാ​രം ആ​ദ്യം നി​ർ​മി​ച്ച​ത്. എ​ന്നാ​ൽ കാ​ല​ക്ര​മേ​ണ​യും തു​ട​ർ​ന്നു​ള്ള പ​രി​ഷ്​​കാ​ര​ങ്ങ​ളി​ലും മു​ൻ​കാ​ല​ങ്ങ​ളി​ൽ ഹ​ദ്റമൗ​ത്​ താ​ഴ്‌​വ​ര ഭ​രി​ച്ചി​രു​ന്ന കാ​തി​രി രാ​ജ​വം​ശ​ത്തി​ലെ സു​ൽ​ത്താ​ന്മാ​രു​ടെ ഔ​ദ്യോ​ഗി​ക വ​സ​തി​യാ​യി ഇ​ത് മാ​റി. അ​തി​നാ​ലാ​ണ് ഇ​തി​ന് ‘കാ​തി​രി സു​ൽ​ത്താ​​ന്റെ കൊ​ട്ടാ​രം’ എ​ന്ന പേ​രും ല​ഭി​ച്ച​ത്. ഏ​ക​ദേ​ശം 5460 ച​തു​ര​ശ്ര മീ​റ്റ​ർ വി​സ്തൃ​തി​യു​ള്ള വി​ശാ​ല​മാ​യ സ്ഥ​ല​ത്താ​ണ് ഇ​ത് നി​ർ​മി​ച്ച​ത്.

പ്രാ​ഥ​മി​ക വ​സ്തു​വാ​യി ചെ​ളി ഇ​ഷ്​​ടി​ക ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചു. അ​തി​ന്റെ രൂ​പ​ക​ൽ​പ​ന​യി​ൽ വി​വി​ധ വാ​സ്തു​വി​ദ്യ ശൈ​ലി​ക​ൾ സം​യോ​ജി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. അ​തി​മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ ജ്യാ​മി​തീ​യ രൂ​പ​ങ്ങ​ൾ ഉ​ൾ​ക്കൊ​ള്ളു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു. ഇ​തെ​ല്ലാം കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തെ ആ ​കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ൽ നി​ല​നി​ന്നി​രു​ന്ന സാം​സ്​​കാ​രി​ക​വും ക​ലാ​പ​ര​വു​മാ​യ വൈ​വി​ധ്യം നി​റ​ഞ്ഞ ലാ​ൻ​ഡ്​​​മാ​ർ​ക്കാ​യി പ്ര​തി​ഫ​ലി​പ്പി​ച്ചു. ച​രി​ത്ര​പ​ര​മാ​യ പ്രാ​ധാ​ന്യ​മു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും കാ​ല​ത്തി​​ന്റെ കെ​ടു​തി​ക​ളും പ്ര​കൃ​തി ഘ​ട​ക​ങ്ങ​ളു​ടെ സ്വാ​ധീ​ന​വും ഈ ​സ്മാ​ര​ക​ത്തെ ര​ക്ഷി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. അ​വ​ഗ​ണ​ന​യും ക​ന​ത്ത മ​ഴ​യും കാ​ര​ണം കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ന് സാ​ര​മാ​യ കേ​ടു​പാ​ടു​ക​ൾ സം​ഭ​വി​ച്ചു.

2022ൽ ​കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ന്റെ പു​റം മ​തി​ലി​ന്റെ വ​ലി​യൊ​രു ഭാ​ഗം ത​ക​ർ​ന്നു. ഇ​ത് ഈ ​കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​​ന്റെ ഗ​തി​യെ​ക്കു​റി​ച്ച് വ്യാ​പ​ക​മാ​യ ആ​ശ​ങ്ക​ക്ക്​ കാ​ര​ണ​മാ​യി. ഇ​തോ​ടെ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ന്റെ സ്വ​ത്വ​വും സൗ​ന്ദ​ര്യ​വും സം​ര​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി ഇ​ത് പു​നഃ​സ്ഥാ​പി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന്​ ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ടാ​ൻ ജ​ന​ങ്ങ​ളെ​യും അ​ധി​കാ​രി​ക​ളെ​യും പ്രേ​രി​പ്പി​ച്ചു. യ​മ​ൻ സ​ർ​ക്കാ​രി​​ന്റെ അ​ഭ്യ​ർ​ഥ​ന മാ​നി​ച്ചും പു​രാ​വ​സ്തു​ക്ക​ൾ സം​ര​ക്ഷി​ക്കാ​നു​ള്ള ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളെ പി​ന്തു​ണ​ച്ചും സൗ​ദി വി​ക​സ​ന, പു​ന​ർ​നി​ർ​മാ​ണ പ​രി​പാ​ടി സൈഊൻ കൊ​ട്ടാ​രം പു​നഃ​സ്ഥാ​പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു​ള്ള ഒ​രു സ​മ​ഗ്ര പ​ദ്ധ​തി ആ​രം​ഭി​ച്ചു. യു​നെ​സ്കോ, സൗ​ദി സാം​സ്കാ​രി​ക മ​ന്ത്രാ​ല​യം, യ​മ​നി​ലെ പു​രാ​വ​സ്തു​ക്ക​ൾ, മ്യൂ​സി​യ​ങ്ങ​ൾ​ക്കാ​യു​ള്ള ജ​ന​റ​ൽ അ​തോ​റി​റ്റി, യ​മ​നി​ലെ വി​ക​സ​ന​ത്തി​നാ​യു​ള്ള സോ​ഷ്യ​ൽ ഫ​ണ്ട്​ എ​ന്നി​വ സൈഊൻ കൊ​ട്ടാ​രം പു​നഃ​സ്ഥാ​പി​ക്കു​ന്ന​തി​ൽ പ​ങ്കാ​ളി​യാ​യി.