ച​രി​ത്രം വ​ഴി​കാ​ട്ടി: 'സുരക്ഷിത ഹജ്ജ്'​ യാഥാർഥ്യമായി

ദ​മ്മാം: സ​മാ​ന​ത​ക​ളി​ല്ലാ​ത്ത ആ​സൂ​ത്രി​ത വൈ​ദ​ഗ്​​ധ്യ​ത്തി​െൻറ ഉ​ദാ​ഹ​ര​ണ​മാ​യി ഇ​ത്ത​വ​ണ​ത്തെ ഹ​ജ്ജ്​ ച​ട​ങ്ങു​ക​ൾ അ​വ​സാ​നി​ക്കു​ക​യാ​ണ്. പ​ക​ർ​ച്ച വ്യാ​ധി​ക​ളെ പ്ര​തി​രോ​ധി​ക്കാ​നു​ള്ള സൗ​ദി അ​റേ​ബ്യ​യു​ടെ മി​ക​വ്​ പെ​​ട്ടെ​ന്നൊ​രു ദി​വ​സം രൂ​പ​പ്പെ​ട്ട​ത​ല്ലെ​ന്ന്​ ച​രി​ത്രം പ​റ​യു​ന്നു. കാ​ല​ത്തി​െൻറ പ​ഴ​യ​താ​ളു​ക​ളി​ലും പ​ക​ർ​ച്ച​വ്യാ​ധി​ക​ളാ​ൽ തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​രു​ടെ എ​ണ്ണം ചു​രു​ക്കി ന​ട​ത്തേ​ണ്ടി​വ​ന്ന ഹ​ജ്ജു​ക​ളു​ടെ ച​രി​ത്ര​മു​ണ്ട്​. മ​ക്ക​യി​ൽ ച​രി​ത്രം രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ ആ​ദ്യ പ​ക​ർ​ച്ച വ്യാ​ധി​ക​ളി​ലൊ​ന്നി​നെ കു​റി​ച്ച്​ പ​റ​യു​ന്ന​ത്​​ പ​ണ്ഡി​ത​നും ച​രി​ത്ര​കാ​ര​നു​മാ​യ ഇ​ബ്​​നു ക​ദീ​റി​െൻറ 'അ​ൽ-​ബി​ദ​യ വാ-​നി​ഹ​യ' (ആ​രം​ഭ​വും അ​വ​സാ​ന​വും) എ​ന്ന പു​സ്​​ത​ക​ത്തി​ലാ​ണ്. ഈ ​വ്യാ​ധി അ​ന്ന്​ തീ​ർ​ഥാ​ട​ന​ത്തി​നെ​ത്തി​യ ഏ​​റ​ക്കു​റെ​പ്പേ​രു​ടെ​യും ഒ​ട്ട​ക​ങ്ങ​ളു​ടേ​യും ജീ​വ​ൻ അ​പ​ഹ​രി​ച്ചു.

ഈ ​രോ​ഗം ലോ​ക​മാ​ക​മാ​നം ബാ​ധി​ച്ച​തോ​ടെ പി​ന്നീ​ടു​ള്ള വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ളി​ൽ തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​രു​ടെ എ​ണ്ണ​ത്തി​ൽ വ​ലി​യ കു​റ​വ്​ അ​നു​ഭ​വ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. ക​പ്പ​ലി​ലും ഒ​ട്ട​ക​പ്പു​റ​ത്തും കാ​ൽ​ന​ട​യാ​യു​മൊ​ക്കെ​യാ​യി​രു​ന്നു അ​ക്കാ​ല​ത്ത്​ തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​ർ ലോ​ക​ത്തി​െൻറ നാ​നാ​ഭാ​ഗ​ത്തു​നി​ന്ന്​ മ​ക്ക​യി​ൽ എ​ത്തി​യി​രു​ന്ന​ത്. 19ാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ൽ ആ​ഗോ​ള​ത​ല​ത്തി​ൽ ഗ​താ​ഗ​ത രം​ഗ​ത്തു​ണ്ടാ​യ പു​രോ​ഗ​തി​യാ​ണ്​ ഹ​ജ്ജി​ലെ തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​രു​ടെ എ​ണ്ണ​ത്തി​ൽ വീ​ണ്ടും വ​ർ​ധ​ന​വു​ണ്ടാ​ക്കി​യ​ത്.

എ​ന്നാ​ൽ ഇ​ത്​ വ്യാ​ധി​ക​ൾ എ​ളു​പ്പ​ത്തി​ൽ പ​ക​രു​ന്ന​തി​നും ഇ​ട​യാ​ക്കി. ത​ട​യാ​നു​ള്ള മാ​ർ​ഗ​ങ്ങ​ൾ വി​ഫ​ല​മാ​യി. ഇ​ന്ത്യ​ൻ തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​രി​ലൂ​ടെ പ​ക​ർ​ന്ന കോ​ള​റ ലോ​ക​മാ​ക​മാ​നം വ്യാ​പി​ച്ചു. ആ​ഗോ​ള ആ​യു​ർ​ൈ​ദ​ർ​ഘ്യം കേ​വ​ലം 29 വ​യ​സ്സാ​യി ചു​രു​ങ്ങു​ന്ന​തി​ലേ​ക്ക്​ കാ​ര്യ​ങ്ങ​ൾ എ​ത്തി. ദ​ശ​ല​ക്ഷ​ക്ക​ണ​ക്കി​ന്​ ആ​ളു​ക​​ളു​ടെ ജീ​വ​നാ​ണ്​ ഇൗ ​മ​ഹാ​മാ​രി​ അ​പ​ഹ​രി​ച്ച​ത്. ഓ​​ട്ടോ​മ​ൻ സാ​മ്രാ​ജ്യ​കാ​ല​ത്ത്​ ഈ​ജി​പ്​​തി​ൽ പ​ട​ർ​ന്ന പ​ക​ർ​ച്ച​വ്യാ​ധി ലോ​ക​ത്ത്​ വ്യാ​പി​ക്കാ​നും തീ​ർ​ഥാ​ട​നം കാ​ര​ണ​മാ​യി.

​േപ്ല​ഗും കോ​ള​റ​യും ഇ​സ്​​ലാ​മി​ക തീ​ർ​ഥാ​ട​ന പാ​ത​ക​ളെ ഭീ​ഷ​ണി​പ്പെ​ടു​ത്താ​ൻ തു​ട​ങ്ങി. സൂ​യ​സ്​ ക​നാ​ൽ തു​റ​ന്ന​തോ​ടെ ക​പ്പ​ലു​ക​ളി​ലൂ​ടെ​യും ട്രെ​യി​ൻ മാ​ർ​ഗ​വും എ​ത്തു​ന്ന തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​രി​ലൂ​ടെ പ​ക​ർ​ച്ച വ്യാ​ധി​ക​ൾ അ​തി​വേ​ഗം മ​ക്ക​യി​ൽ എ​ത്താ​ൻ തു​ട​ങ്ങി. ഇ​തോ​ടെ​യാ​ണ്​ ആ​ദ്യ ക്വാ​റ​ൻ​റീ​ൻ നി​യ​മം സൗ​ദി സ​ർ​ക്കാ​ർ ന​ട​പ്പാ​ക്കി​യ​ത്. പു​റ​ത്തു​നി​ന്ന്​ വ​രു​ന്ന​വ​ർ ചെ​ങ്ക​ട​ലി​ലോ ക​നാ​ലി​ലോ 15 ദി​വ​സം ക​പ്പ​ലി​ൽ ത​ന്നെ ക​ഴി​യ​ണം. ശേ​ഷം രോ​ഗ​മി​ല്ലെ​ന്ന ആ​രോ​ഗ്യ വി​ദ​ഗ്ധ​രു​ടെ അം​ഗീ​കാ​ര​പ​ത്രം ഉ​ണ്ടെ​ങ്കി​ൽ മാ​ത്ര​മേ ക​ര​യി​ലേ​ക്ക്​ പ്ര​വേ​ശ​നം അ​നു​വ​ദി​ച്ചി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. 1821ൽ ​കോ​ള​റ അ​റേ​ബ്യ​ൻ ഉ​പ​ദ്വീ​പി​ൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​​ട്ടെ​ങ്കി​ലും 1831വ​രെ 10 വ​ർ​ഷ​ക്കാ​ലം അ​തി​നെ മ​ക്ക​യി​ൽ എ​ത്തി​ക്കാ​തെ പ്ര​തി​രോ​ധി​ച്ച്​ നി​ർ​ത്താ​ൻ ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്​ ക​ഴി​ഞ്ഞു.

ഇ​ന്ത്യ​ൻ പ​ക​ർ​ച്ച​വ്യാ​ധി എ​ന്നാ​ണ്​ ഇ​തി​നെ അ​റി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന​ത്. പി​ന്നീ​ട്​ മ​ക്ക​യി​ലേ​ക്ക്​ പ​ട​ർ​ന്നു​പി​ടി​ച്ച മ​ഹാ​മാ​രി​ ഞെ​ട്ടി​ക്കു​ന്ന വേ​ഗ​ത്തി​ൽ ആ​യി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​ന്​ തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​രു​ടെ ജീ​വ​ൻ ക​വ​ർ​ന്നു. തു​ട​ർ​ന്ന്​ അ​തി​ർ​ത്തി​യോ​ട്​ ചേ​ർ​ന്നു​ള്ള സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളി​ലും വി​ശു​ദ്ധ ദേ​വാ​ല​യ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക​ടു​ത്തു​ള്ള ന​ഗ​ര​ങ്ങ​ളി​ലും ആ​ളു​ക​ൾ​ക്ക്​ ക്വാ​റ​ൻ​റീ​ൻ സം​വി​ധാ​നം ഒ​രു​ക്കി. 1895ൽ ​മ​ക്ക​യി​ൽ ആ​രോ​ഗ്യ ഡ​യ​റ​ക്ട​റേ​റ്റ് ആ​രം​ഭി​ച്ചു. 1950ക​ളു​ടെ തു​ട​ക്ക​ത്തി​ൽ, ജി​ദ്ദ ന​ഗ​ര​ത്തി​ന് പു​റ​ത്ത് തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​ർ​ക്കാ​യി ഒ​രു ക്വാ​റ​ൻ​റീ​ൻ കേ​ന്ദ്രം പ​ണി​തു. പി​ന്നീ​ട് കി​ങ്​ അ​ബ്​​ദു​ൽ അ​സീ​സ് ആ​ശു​പ​ത്രി​യാ​യി മാ​റി​യ​ത്​ ഈ ​കേ​ന്ദ്ര​മാ​ണ്.

1865 മു​ത​ൽ കോ​ള​റ ക​വ​ർ​ന്ന പ​തി​നാ​യി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​ന്​ ജീ​വ​നു​ക​ളി​ൽ​നി​ന്നാ​ണ്​ പ​ക​ർ​ച്ച​വ്യാ​ധി​യെ നേ​രി​ടാ​നു​ള്ള അ​നു​ഭ​വ​സ​മ്പ​ത്ത്​ സൗ​ദി​യു​ടെ മു​ന്നി​ലെ​ത്തു​ന്ന​ത്. ഹ​ജ്ജി​നും ഉം​റ​ക്കു​മാ​യി ലോ​ക​ത്തി​െൻറ വി​വി​ധ കോ​ണു​ക​ളി​ൽ നി​ന്നെ​ത്തു​ന്ന തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​രെ പ​രി​ച​രി​ച്ച്​ പ​ക​ർ​ച്ച​വ്യാ​ധി​ക​ളെ നേ​രി​ടാ​നു​ള്ള പാ​ഠ​ങ്ങ​ളി​ൽ സൗ​ദി സ്വ​യം ക​രു​ത്താ​ർ​ജ്ജി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ജ​ന​ക്കൂ​ട്ട​ത്തെ നി​യ​ന്ത്രി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും രോ​ഗ​ങ്ങ​ൾ നി​യ​ന്ത്രി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും കാ​ര്യ​മാ​യ പ​രി​ച​യ​മു​ള്ള ആ​ധു​നി​ക സൗ​ദി അ​ധി​കാ​രി​ക​ൾ​ക്ക്​ കോ​വി​ഡി​നെ പ്ര​തി​രോ​ധി​ച്ച്​ നി​ർ​ത്തി​യ ഹ​ജ്ജ്​ ഒ​രു​ക്കാ​നും സാ​ധി​ച്ച​ത്​ ഇ​തി​ലൂ​ടെ​യാ​ണ്​ എ​ന്ന്​ ലോ​ക​മെ​ങ്ങു​മു​ള്ള വി​ദ​ഗ്ധ​ർ വി​ല​യി​രു​ത്തു​ന്നു.

ചി​കി​ത്സ​യേ​ക്കാ​ൾ ന​ല്ല​താ​ണ്​ പ്ര​തി​രോ​ധം എ​ന്ന പാ​ഠ​മ​നു​സ​രി​ച്ചാ​ണ്​ അ​ധി​കൃ​ത​ർ ഇ​ത്ത​വ​ണ​ത്തെ ഹ​ജ്ജ്​ സ്വ​ദേ​ശി​ക​ളും വി​ദേ​ശി​ക​ളു​മാ​യ രാ​ജ്യ​ത്തി​ന​ക​ത്തു​ള്ള തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​ർ​ക്ക്​ മാ​ത്ര​മാ​യി പ​രി​മി​ത​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​ത്. 2002 മു​ത​ൽ ഹ​ജ്ജ്, ഉം​റ സ​മ​യ​ത്ത് സൗ​ദി അ​റേ​ബ്യ രോ​ഗ​ത്തി​നെ​തി​രെ പ്ര​തി​രോ​ധ കു​ത്തി​​വെ​പ്പ്​​ നി​ർ​ബ​ന്ധ​മാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. ഹ​ജ്ജ് സം​ബ​ന്ധ​മാ​യ രോ​ഗ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും അ​തി​നു​ശേ​ഷം റി​പ്പോ​ർ​ട്ട് ചെ​യ്തി​ട്ടി​ല്ല.

നി​ല​വി​ലെ കോ​വി​ഡ്​ പ്ര​തി​സ​ന്ധി​ക്ക്​ മു​മ്പ്​ അ​വ​സാ​ന​മാ​യി അ​ന്താ​രാ​ഷ്​​ട്ര തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​ർ എ​ത്തി​യ 2019ലെ ​ഹ​ജ്ജ്​ കാ​ല​ത്ത്​ സൗ​ദി ആ​രോ​ഗ്യ മ​ന്ത്രാ​ല​യ​ത്തി​െൻറ പൊ​തു​ജ​നാ​രോ​ഗ്യ പ​രി​ഗ​ണ​നാ റി​പ്പോ​ർ​ട്ട് പ്ര​കാ​രം ഹ​ജ്ജ് ക​ർ​മ​ങ്ങ​ൾ ന​ട​ക്കു​ന്ന മേ​ഖ​ല​യി​ലെ എ​ല്ലാ​വ​ർ​ക്കും മെ​നി​ഞ്ചൈ​റ്റി​സ് വാ​ക്സി​ൻ നി​ർ​ബ​ന്ധ​മാ​ക്കി. ചി​ല രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ൽ നി​ന്നു​ള്ള തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​ർ​ക്ക് പോ​ളി​യോ, മ​ഞ്ഞ​പ്പി​ത്ത വാ​ക്സി​നു​ക​ളും നി​ർ​ബ​ന്ധ​മാ​ക്കി. ഡെ​ങ്കി​പ്പ​നി, പോ​ളി​യോ, ശ്വാ​സ​കോ​ശ​ത്തി​ലെ ക്ഷ​യം, എ​ബോ​ള, ല​സ്സ പ​നി, ഹെ​മ​റാ​ജി​ക് പ​നി, അ​ഞ്ചാം​പ​നി, സി​ക വൈ​റ​സ്, ര​ക്ത​ത്തി​ലൂ​ടെ പ​ക​രു​ന്ന വൈ​റ​സു​ക​ൾ, ഭ​ക്ഷ​ണ-​ജ​ല​ജ​ന്യ​രോ​ഗ​ങ്ങ​ൾ തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​യു​ടെ പ​ക​ർ​ച്ച ഇ​തി​ലൂ​ടെ പ്ര​തി​രോ​ധി​ക്കാ​ൻ സാ​ധി​ച്ചു.

ലോ​ക​മെ​മ്പാ​ടു​മാ​യി ആ​യി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​ന് ആ​ളു​ക​ളു​ടെ ജീ​വ​നെ​ടു​ത്ത്, 2020​ മു​ത​ൽ കോ​വി​ഡ്​ പ​ട​ർ​ന്നു​പി​ടി​ച്ച​തോ​ടെ ഡ​സ​ൻ ക​ണ​ക്കി​ന് തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ൾ മ​ക്ക​യി​ലെ മ​സ്​​ജി​ദു​ൽ ഹ​റാ​മി​െൻറ നി​ല​ക​ൾ അ​ണു​മു​ക്ത​മാ​ക്കാ​ൻ തു​ട​ങ്ങി. രാ​ജ്യ​ത്തേ​ക്കു​ള്ള തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​രു​ടെ പ്ര​വേ​ശ​നം താ​ൽ​ക്കാ​ലി​ക​മാ​യി നി​ർ​ത്താ​നും സൗ​ദി അ​റേ​ബ്യ തീ​രു​മാ​നി​ച്ചു. ഉം​റ​യും ഹ​ജ്ജും നി​ർ​വ​ഹി​ക്കു​ന്ന​തി​ന് ആ​രോ​ഗ്യ ന​ട​പ​ടി​ക​ൾ ന​ട​പ്പാ​ക്കി​യ​ത്​ ലോ​കാ​രോ​ഗ്യ സം​ഘ​ട​ന​യു​ടെ പ്ര​ത്യേ​ക പ്ര​ശം​സ​ക്കും കാ​ര​ണ​മാ​യി.

സൗ​ദി​യി​ൽ വാ​ക്​​സി​ൻ വി​ത​ര​ണം അ​വ​സാ​ന ഘ​ട്ട​ത്തി​ലാ​ണ്. തു​ട​ർ​ന്ന്​ ക​ന്നു​കാ​ലി​ക​ൾ​ക്കി​ട​യി​ലെ വാ​ക്​​സി​നേ​ഷ​ൻ കൂ​ടി പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കു​ന്ന​തോ​ടെ പ​ഴ​യ ആ​രോ​ഗ്യ​ക​ര​മാ​യ സ്ഥി​തി​ലേ​ക്ക്​​ സൗ​ദി തി​രി​ച്ചെ​ത്തും. 'തീ​ർ​ച്ച​യാ​യും ഈ ​കാ​ല​വും ക​ട​ന്നു​പോ​കും. പി​ന്നെ ഞ​ങ്ങ​ൾ കൗ​തു​ക​ത്തോ​ടെ ഈ ​ച​രി​ത്ര​ത്തെ തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കും.' ഹ​ജ്ജ്​ ആ​രോ​ഗ്യ നി​യ​ന്ത്ര​ണ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക്​ ചു​ക്കാ​ൻ പി​ടി​ക്കു​ന്ന കി​ങ്​​ ഫ​ഹ​ദ്​ ആ​ശു​പ​ത്രി​യി​ലെ ക​ൺ​സ​ൾ​ട്ട​ൻ​റാ​യ ഡോ. ​വെ​യി​ൽ ബ​ജ്​​ഹ്​​മൂ​ൺ പ​റ​യു​ന്നു.

സേ​വ​നം ചെ​യ്യാ​നാ​കാ​ത്ത നൊ​മ്പ​ര​വു​മാ​യി ഹ​ജ്ജ് വ​ള​ൻ​റി​യ​ർ​മാ​ർ

സു​ലൈ​മാ​ൻ വി​ഴി​ഞ്ഞം

റി​യാ​ദ്: ലോ​ക​ത്തി​െൻറ വി​വി​ധ ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ൽ​നി​ന്ന് വ​രു​ന്ന ഹാ​ജി​മാ​ർ​ക്ക് സേ​വ​നം ചെ​യ്യാ​നാ​കാ​ത്ത നൊ​മ്പ​ര​ത്തി​ൽ ഹ​ജ്ജ്​ വ​ള​ൻ​റി​യ​ർ​മാ​ർ. കോ​വി​ഡ്​ മ​ഹാ​മാ​രി​മൂ​ലം ര​ണ്ട്​ വ​ർ​ഷ​മാ​യി ദൈ​വ​മാ​ർ​ഗ​ത്തി​ൽ തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​രെ​ സേ​വി​ക്കാ​ൻ അ​വ​സ​രം ല​ഭി​ക്കാ​ത്ത​തി​ൽ നൊ​മ്പ​ര​പ്പെ​ടു​ക​യാ​ണ്​ മ​ല​യാ​ളി​ക​ൾ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ​യു​ള്ള സ​ന്ന​ദ്ധ​സേ​വ​ക​ർ. ഹ​ജ്ജി​നെ​ത്തു​ന്ന അ​ല്ലാ​ഹു​വി​െൻറ അ​തി​ഥി​ക​ൾ​ക്ക് വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ളാ​യി സേ​വ​നം​ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​ൽ മു​ൻ​നി​ര​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു വ​ള​ൻ​റി​യ​ർ​മാ​ർ. മു​ൻ​കാ​ല​ങ്ങ​ളി​ൽ ഹാ​ജി​മാ​രു​ടെ ആ​ദ്യ​വി​മാ​നം ജി​ദ്ദ വി​മാ​ന​ത്താ​വ​ള​ത്തി​ൽ ഇ​റ​ങ്ങു​ന്ന​ത് മു​ത​ൽ അ​വ​സാ​ന​ഹാ​ജി​യും മ​ട​ങ്ങു​ന്ന​തു​വ​രെ സേ​വ​ന​ത്തി​ൽ മു​ഴു​കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഇ​വ​ർ.

മ​ല​യാ​ളി​ക​ളു​ൾ​പ്പെ​ടെ ആ​യി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​ന് വ​ള​ൻ​റി​യ​ർ​മാ​രാ​ണ്​ രം​ഗ​ത്തി​റ​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന​ത്. എ​ന്നാ​ൽ, കോ​വി​ഡി​െൻറ പ​ശ്ചാ​ത്ത​ല​ത്തി​ൽ ഹ​ജ്ജി​ൽ വ​ന്ന നി​യ​ന്ത്ര​ണ​ങ്ങ​ൾ ഹാ​ജി​മാ​രെ പോ​ലെ വ​ള​ൻ​റി​യ​ർ​മാ​രെ​യും പ​രി​ധി​ക്ക്​ പു​റ​ത്താ​ക്കി. തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​രു​ടെ എ​ണ്ണം പ​രി​മി​ത​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​പ്പോ​ൾ വ​ള​ൻ​റി​യ​ർ​മാ​രു​ടെ സേ​വ​നം ആ​വ​ശ്യ​മി​ല്ലാ​തെ വ​ന്നു. സ്വ​ദേ​ശി​ക​ളും വി​ദേ​ശി​ക​ളു​മാ​യ സൗ​ദി​യി​ലു​ള്ള ആ​ഭ്യ​ന്ത​ര​ഹാ​ജി​മാ​രെ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യാ​ണ് ര​ണ്ടു​വ​ർ​ഷ​മാ​യി ഹ​ജ്ജ് ന​ട​ത്തു​ന്ന​ത്. ഇ​തു​കാ​ര​ണം ഹ​ജ്ജി​ൽ സേ​വ​നം ചെ​യ്യാ​നു​ള്ള സു​വ​ർ​ണാ​വ​സ​രം ന​ഷ്​​ട​മാ​യ ദുഃ​ഖ​ത്തി​ലാ​ണ് വ​ള​ൻ​റി​യ​ർ​മാ​ർ. ഹാ​ജി​മാ​ർ​ക്കി​ട​യി​ൽ സേ​വ​ന​ത്തി​നാ​യി ഓ​ടി​ന​ട​ക്കു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങ​ൾ റൂ​മു​ക​ളി​ൽ ക​ഴി​ച്ചു​കൂ​ട്ടേ​ണ്ടി​വ​രു​ന്നു ഈ ​സേ​വ​ക​ന്മാ​ർ​ക്ക്. നി​ര​വ​ധി മ​ല​യാ​ളി സം​ഘ​ട​ന​ക​ളാ​ണ് ഈ ​മേ​ഖ​ല​യി​ൽ മു​മ്പ്​ സേ​വ​ന​ത്തി​നി​റ​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന​ത്.

ത​നി​മ, കെ.​എം.​സി.​സി, ഫ്ര​റ്റേ​ണി​റ്റി, സോ​ഷ്യ​ൽ ഫോ​റം, ഐ.​സി.​എ​ഫ്, ഇ​സ്​​ലാ​ഹി സെൻറ​ർ തു​ട​ങ്ങി​യ സം​ഘ​ട​ന​ക​ളു​ടെ ആ​യി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​ന് സേ​വ​ക​രാ​ണ് ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളോ​ളം ദൈ​വ​പ്രീ​തി​ക്കാ​യി അ​തി​ഥി​ക​ളെ സേ​വി​ക്കാ​ൻ പു​ണ്യ​ഭൂ​മി​യി​ൽ ഇ​റ​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന​ത്. ഹാ​ജി​മാ​ർ​ക്ക് ഭ​ക്ഷ​ണം, യാ​ത്രാ​സ​ഹാ​യ​ങ്ങ​ൾ, ആ​ശു​പ​ത്രി സേ​വ​ന​ങ്ങ​ൾ, പ്രാ​ഥ​മി​ക ആ​തു​ര ശു​ശ്രു​ഷ, ഹ​ജ്ജ് ക​ർ​മ​ത്തി​െൻറ ഭാ​ഗ​മാ​യ ജം​റ​ക​ളി​ലെ ക​ല്ലേ​റി​ന്​ കൊ​ണ്ടു​പോ​ക​ൽ, വ​ഴി​തെ​റ്റു​ന്ന ഹാ​ജി​മാ​രെ ത​മ്പു​ക​ളി​ൽ തി​രി​ച്ചെ​ത്തി​ക്ക​ൽ തു​ട​ങ്ങി​യ സേ​വ​ന​ങ്ങ​ൾ ചെ​യ്തു​കൊ​ടു​ത്തി​രു​ന്ന​ത് വ​ള​ൻ​റി​യ​ർ​മാ​ർ ആ​യി​രു​ന്നു. അ​റ​ഫാ ദി​ന​ത്തി​ന് ശേ​ഷ​മു​ള്ള പ്ര​ധാ​ന ഹ​ജ്ജ് ക​ർ​മ​ങ്ങ​ളി​ൽ ഹാ​ജി​മാ​ർ​ക്ക് സേ​വ​ന​ത്തി​െൻറ ത​ണ​ലാ​യി മാ​റി​യി​രു​ന്നു വ​ള​ൻ​റി​യ​ർ​മാ​ർ. 25 ല​ക്ഷം തീ​ർ​ഥാ​ട​ക​ർ പ​ങ്കെ​ടു​ത്തി​രു​ന്ന ഹ​ജ്ജി​ന്​ ഇ​ക്കു​റി 60,000 പേ​ർ മാ​ത്ര​മാ​ണ് അ​നു​വ​ദി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​ത്. വ​രും വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ളി​ലെ​ങ്കി​ലും കോ​വി​ഡി​െൻറ പി​ടി​യി​ൽ​നി​ന്ന് അ​ക​ന്ന്​ പ​ഴ​യ​രൂ​പ​ത്തി​ൽ ല​ക്ഷ​ങ്ങ​ൾ പ​ങ്കെ​ടു​ക്കു​ന്ന ഹ​ജ്ജി​നാ​യും സേ​വ​ന​ത്തി​നാ​യും പ്രാ​ർ​ഥ​ന​യി​ലും കാ​ത്തി​രി​പ്പി​ലു​മാ​ണ് വ​ള​ൻ​റി​യ​ർ​മാ​ർ.