വാസ്​തുകലയിലെ നജ്​ദി സ്​പർശവുമായി അൽ ജാബ്​രി മസ്​ജിദ്​ ഉയരുന്നു

റിയാദ്​: സൗദി അറേബ്യയുടെ സാംസ്​കാരിക ഭൂപടത്തിൽ ​െഎതിഹാസിക മാനങ്ങളുള്ള മലനിരയാണ്​ ഹാഇലിലെ സംറ. ആ സംറയുടെ താഴ്​വരയിൽ ഒരു മന്ദിരം നിർമിക്കു​േമ്പാൾ അതി​​​െൻറ രൂപകൽപനക്കും തനത്​ സൗന്ദര്യസങ്കൽപങ്ങൾ ബാധകമാകേണ്ടതുണ്ട്​. ഹാഇലിൽ നിർമിക്കുന്ന അൽ ജാബ്​രി മസ്​ജി​ദി​​​െൻറ രൂപകൽപനക്ക്​ ഇറ്റാലിയൻ വാസ്​തുശിൽപികളായ ഷിയാറ്ററെല്ലാ മുന്നോട്ടുവെച്ചതും അത്തരമൊരു രീതി തന്നെ. നജ്​ദ്​ മേഖലയുടെ സാംസ്​കാരിക തനിമ വിളി​ച്ചോതുന്ന സവിശേഷ ശൈലിയുടെ മാതൃകയുമായാണ്​ ഷിയാ​റ്ററെല്ലാ എത്തിയത്​. 

മേഖലയുടെ കടുത്ത കാലാവസ്​ഥക്ക്​ ഇണങ്ങുന്ന തരത്തിലുള്ള പാരമ്പര്യ നിർമാണ ശൈലിയാണ്​ ഇവി​െട സ്വീകരിച്ചത്​. ഉയരമേറിയ കെട്ടിടങ്ങൾക്ക്​ നടുവിൽ ഇടുങ്ങിയ പാതകൾ സംവിധാനിക്കുക വഴി സൂ​ര്യപ്രകാശത്തി​​​െൻറ കാഠിന്യം കെട്ടിടങ്ങളിൽ ഏൽക്കുന്നത്​ കുറക്കുകയും അതുവഴി ചൂടുകൂറയ്​ക്കുകയും ചെയ്യുന്ന രീതിയും ഇവിടെ അനുവർത്തിച്ചിരിക്കുന്നു.  ഇടക്കാലത്ത്​ സൗദി അറേബ്യയിൽ കൂടുതലായി മന്ദിര നിർമാണത്തിന്​ അനുവർത്തിച്ച്​ വന്ന ആധുനിക രീതികളിൽ നിന്ന്​ വിഭിന്നമായി, പാരമ്പര്യത്തിലൂന്നിയുള്ള  ഒരു സമീപനമാണ്​ ഇവിടെ സ്വീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്​. അതുകൊണ്ട്​ തന്നെ ആരാധാനാലയ നിർമാണ രംഗത്ത്​ രാജ്യത്ത്​ വിപ്ലവം സൃഷ്​ടിക്കുന്നതാകും അൽ ജാബ്​രി മസ്​ജിദെന്ന്​ വാസ്​തുശിൽപികൾ വിലയിരുത്തുന്നു. 

ഹാഇൽ കിങ്​ അബ്​ദുൽ അസീസ്​ റോഡിൽ 22,500 ചതുരശ്ര മീറ്ററിൽ ഉയരുന്ന മന്ദിര സമുച്ചയം അടുത്തവർഷം അവസാനത്തോടെ പൂർത്തിയാകുമെന്നാണ്​ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നത്​. 3,000 പേർക്ക്​ ഒരേ സമയം ഇവിടെ ആരാധന നിർവഹിക്കാനാകും. ഒരേസമയം ആരാധനാലയവും വിദ്യാഭ്യാസ, സാംസ്​കാരിക കേന്ദ്രവും എന്ന നിലയിലുമാണ്​ മന്ദിരം വിഭാവനം ചെയ്​തിരിക്കുന്നത്​. പണി കഴിയു​േമ്പാൾ പ്രവിശ്യയുടെ മുഖമു​ദ്രയായി ഇത്​ മാറും. 

തദ്ദേശീയ സാംസ്​കാരിക സ്വത്വ അവലോകനത്തി​​​െൻറ അടിസ്​ഥാനത്തിലാണ്​ മന്ദിരത്തി​​​െൻറ ആശയം രൂപപ്പെടുന്നത്​. ഗ്രാമ്യ, പ്രകൃതി സവിശേഷതകൾക്ക്​ സമീപത്തെ നാഗരിക ചുറ്റുപാടുമായുള്ള ലയവും മേഖലയുടെ തനത്​ വാസ്​തുവിദ്യ സാധ്യതകളും പരിഗണിച്ചാണ്​ പ്രാഥമിക രൂപകൽപന. സന്ദർശകർക്ക്​ കൂടിച്ചേരാൻ സാധിക്കുന്ന തരത്തിൽ നിർമിക്കുന്ന മധ്യചത്വരത്തിന്​ ചുറ്റുമായാണ്​ കെട്ടിടം പുറത്തേക്ക്​ പടരുന്നത്​. മധ്യചത്വരത്തിലേക്കുള്ള വഴികളിലും ചെറു നടുമുറ്റങ്ങളിലും നടപ്പന്തലാൽ​ തണലിടു​ം. താഴ്​നിലയിൽ ചുറ്റും കോഫിബാറുകൾ, ഭക്ഷണശാലകൾ, മറ്റു വ്യാപാര സ്​ഥാപനങ്ങൾ എന്നിവയുണ്ടാകും. മുകൾ നിലയിൽ ഒാഫീസുകൾ, ലൈബ്രറി, ഖുർആൻ പാഠശാല, യുവാക്കൾക്ക്​ കായിക വിനോദങ്ങളിൽ ഏർപ്പെടാന​ുള്ള സൗകര്യം എന്നിവ സംവിധാനിക്കും. 

മുഴുവൻ സമുച്ചയത്തെയും ചൂഴ്​ന്ന്​ നിൽക്കുന്ന തരത്തിലാകും പള്ളിയുടെ നിർമാണം. പുറമേ നിന്ന്​ നോക്കു​േമ്പാൾ ജലത്തിൽ പൊങ്ങിക്കിടക്കുന്ന തോന്നൽ ഉണ്ടാക്കുന്ന തരത്തിലാകും പള്ളി. കല്ലുപതിപ്പിച്ച കൂറ്റൻ ഭിത്തികൾക്ക്​ നടുവിലുള്ള കർണരേഖയിലെ പാത വഴിയാണ്​ പള്ളിക്കുള്ളിലേക്ക്​ പ്രവേശനം. പകൽ സമയങ്ങളിൽ സ്വഭാവിക വെളിച്ചത്തി​​​െൻറ വിദഗ്​ധ വിന്യാസം ഉൾത്തളത്തിൽ സംവിധാനിച്ചിട്ടുണ്ട്​. നേർപ്പിച്ച സൂര്യപ്രകാശത്തി​​​െൻറ തോത്​ പള്ളിയുടെ ഉൾഭാഗത്ത്​ ക്രമാനുഗതമായി നീണ്ടുവരുന്ന തരത്തിലാണ്​ ഇത്​. പള്ളിക്കുള്ളിലെ പ്രധാന വാതിലി​​​െൻറ ഭാഗത്ത്​ നിന്ന്​ മങ്ങിയ തരത്തിൽ വിന്യസിക്കുന്ന വെളിച്ചം കൂടി വന്ന്​ ഇമാമി​​​െൻറ പീഠത്തിലേക്ക്​ എത്തു​േമ്പാൾ പൂർണതയിലെത്തുന്നു. സൂര്യാസ്​തമയത്തിന്​ ശേഷം വൈദ്യൂതി വിളക്കുകളും ഇതേ മാ​തൃകയിലാകും പ്രവർത്തിക്കുക. 

നജ്​ദ്​ വാസ്​തുവിദ്യ ശൈലിയുടെ പ്രത്യേകത തന്നെ ലാളിത്യവും ആവശ്യകതക്കനുസരിച്ചുള്ള വസ്​തു വിന്യാസവ​ുമാണെന്ന്​ ഷിയാറ്ററെല്ലായുടെ ഡയറക്​ടർ ആൻഡ്രിയ ഷിയാ​റ്ററെല്ലാ പറയുന്നു. അതിൽ ചിലയിടങ്ങളിൽ നാം കാണുന്ന ക്രമരഹിതമായ ജ്യാമിതീയത അതാതിടങ്ങളിലെ പ്രകൃതി സവിശേഷതകളോ നിർമാണ ശൈലിയോ ആവശ്യപ്പെടുന്നതാണ്​. 
കുറഞ്ഞതും ചെറുതുമായ പ്രവേശന മാർഗങ്ങളും കുറഞ്ഞ അലങ്കാരങ്ങളും അതി​​​െൻറ പ്രത്യേകതകളാണ്​. വെളിച്ചത്തി​​​െൻറയും മരുഭൂമിയുടെയും കാഠിന്യത്തെ നേരിടുകയെന്നതാണ്​ നിർമാണശൈലിയുടെ അടിസ്​ഥാന ലക്ഷ്യം. ഒന്നുകിൽ പൂർണ പ്രകാശം. അ​ല്ലെങ്കിൽ നിർമിത തണൽ. ഇതിനിടയിൽ വേറെ സാധ്യതകളൊന്നും നജ്​ദി വാസ്​തുശൈലിയിൽ ഇല്ല. ഇൗ പ്രത്യേകതകളൊക്കെ അൽ ജാബ്​രിയുടെ മാതൃകയിൽ പ്രതിഫലിച്ചിട്ടു​െണ്ടന്നും ആൻഡ്രിയ ഷിയാ​റ്ററെല്ലാ ചൂണ്ടിക്കാട്ടി.