ത​ല​സ്ഥാ​ന ന​ഗ​രി​യി​ലെ യു​ദ്ധ സ്മാ​ര​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ...

ഇ​ന്ത്യ​യെ ക​ച്ച​വ​ട​ക്ക​ണ്ണോ​ടെ നോ​ക്കി പി​ന്നീ​ട് ആ​ധി​പ​ത്യം സ്ഥാ​പി​ച്ച ബ്രി​ട്ട​നു​വേ​ണ്ടി, ജീ​വ​ൻ ബ​ലി​കൊ​ടു​ക്കേ​ണ്ടി വ​ന്ന ഇ​ന്ത്യ​ൻ സൈ​നി​ക​രു​ടെ ഓ​ർ​മ​ക​ൾ​ക്കു മു​ന്നി​ൽ ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ യാ​ത്രാ​സം​ഘ​മെ​ത്തു​മ്പോ​ൾ അ​സ്ത​മ​യ​ശോ​ഭ മാ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. ഓ​രോ​ന്നി​നു​മെ​ന്ന​പോ​ലെ ഇ​ന്ത്യ ഗേ​റ്റി​നു​മു​ണ്ട് ക​ഥ​ക​ളു​ടെ കെ​ട്ടു​റ​പ്പ്. രാ​ഷ്ട്ര​പ​തി ഭ​വ​നെ നോ​ക്കി​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന ഇ​ന്ത്യ ഗേ​റ്റി​ന്റെ നി​ർ​മാ​ണ​ഘ​ട്ട​ത്തി​ൽ അ​തി​നു സ്ഥാ​ന​നി​ർ​ണ​യം ന​ട​ത്താ​ൻ സ​ഹാ​യി​ച്ച​ത് മ​ഴ​പെ​യ്തൊ​ഴി​ഞ്ഞൊ​രു പ​ക​ലാ​യി​രു​ന്ന​ത്രേ. ആ​ധു​നി​ക ഡ​ൽ​ഹി​യു​ടെ മു​ഖഛാ​യ മാ​റ്റി​യ വാ​സ്തു​ശി​ൽ​പി എ​ഡ്വി​ൻ ല​ട്യ​ൻ​സി​ന്റെ സ​ഹാ​യി ഹെ​ർ​ബ​ർ​ട്ട് ബേ​ക്ക​ർ രാ​ഷ്ട്ര​പ​തി ഭ​വ​ൻ നി​ല​കൊ​ള്ളു​ന്ന റ​യ്സി​ന കു​ന്നി​ൽ​നി​ന്നു മ​ഴ ആ​സ്വ​ദി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. മ​ഴ തോ​ർ​ന്ന നേ​രം ആ​കാ​ശ​ത്തു മ​ഴ​വി​ല്ലു തെ​ളി​ഞ്ഞു​വ​ന്ന സ്ഥ​ല​മാ​ണ് ഇ​ന്ത്യ ഗേ​റ്റി​നാ​യി തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്ത​തെ​ന്ന​ത് അ​തി​ലൊ​രു ക​ഥ.

ഇ​ന്ത്യ ഗേ​റ്റി​നു മു​ന്നി​ൽ നി​ന്നു നോ​ക്കി​യാ​ൽ കാ​ണാ​വു​ന്ന വി​ധം, കി​ഴ​ക്കു ഭാ​ഗ​ത്തൊ​രു പീ​ഠ​വും അ​തി​നു ച​ന്തം ന​ൽ​കി ഒ​രു കൂ​റ്റ​ൻ മേ​ലാ​പ്പും വി​ദ്യാ​ർ​ഥി​ക​ളി​ൽ കൗ​തു​ക​മു​യ​ർ​ത്തി. ആ​ധു​നി​ക ഡ​ൽ​ഹി​യു​ടെ ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലേ​ക്ക് കി​രീ​ടം ​െവ​ച്ചെ​ത്തി​യ ജോ​ർ​ജ് അ​ഞ്ചാ​മ​ന്റെ മ​ര​ണ​ശേ​ഷം 1936ലാ​ണ് കാ​ന​പ്പി​ക്കു​ള്ളി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​തി​മ സ്ഥാ​പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​ത്. എ​ന്നാ​ൽ, സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യാ​ന​ന്ത​രം സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്വ അ​ട​യാ​ള​ങ്ങ​ൾ, പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ച് രാ​ജാ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ ശേ​ഷി​പ്പു​ക​ൾ മാ​റ്റ​ണ​മെ​ന്ന ആ​വ​ശ്യം പ​തി​യെ ഒ​രു മു​ന്നേ​റ്റ​മാ​യി മാ​റി.

1965 ആ​ഗ​സ്റ്റി​ലെ ഒ​രു സം​ഭ​വം അ​വ​യി​ൽ പ്ര​ധാ​ന​മാ​ണ്. സം​യു​ക്ത സോ​ഷ്യ​ലി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​യു​ടെ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​രി​ൽ ചി​ല​ർ പു​ല​ർ​കാ​ല ഇ​രു​ട്ടി​ൽ, ആ​ളൊ​ഴി​ഞ്ഞ ഡ​ൽ​ഹി തെ​രു​വു​ക​ളി​ൽ നി​റ​ഞ്ഞാ​ടി. കൈ​യി​ൽ ചു​റ്റി​ക​യും ഉ​ളി​യും ഏ​ണി​യും ടാ​റു​മെ​ല്ലാ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഇ​ന്ത്യ ഗേ​റ്റി​നു സ​മീ​പ​ത്തെ കാ​ന​പ്പി​യി​ൽ സ്ഥാ​പി​ച്ചി​രു​ന്ന 70 അ​ടി പൊ​ക്ക​മു​ള്ള മാ​ർ​ബി​ൾ പ്ര​തി​മ​യാ​യി​രു​ന്നു അ​വ​രു​ടെ പ്ര​ധാ​ന ല​ക്ഷ്യം. ‘ജോ​ർ​ജ് അ​ഞ്ചാ​മ​നു’ മേ​ൽ ഏ​ണി ചാ​രി സം​ഘം പ​ണി തു​ട​ങ്ങി​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്ക് ര​ണ്ടു പൊ​ലീ​സു​കാ​രെ​ത്തി. അ​ങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും ഉ​ന്തും ത​ള്ളു​മാ​യി. ആ​ൾ​ബ​ലം കൂ​ടു​ത​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന പ്ര​തി​ഷേ​ധ​ക്കാ​ർ പൊ​ലീ​സു​കാ​രെ ത​റ​യി​ലി​ട്ടു ച​വി​ട്ടി. ഒ​രാ​ൾ അ​ബോ​ധാ​വ​സ്ഥ​യി​ലാ​യി. കൂ​ടു​ത​ൽ ധൈ​ര്യം സം​ഭ​രി​ച്ചു പ്ര​തി​ഷേ​ധ​ക്കാ​ർ ജോ​ർ​ജ് അ​ഞ്ചാ​മ​ന്റെ പ്ര​തി​മ​ക്ക് മേ​ൽ ടാ​റൊ​ഴി​ച്ചു. മൂ​ക്ക​രി​ഞ്ഞു, ചെ​വി ത​ക​ർ​ത്തു. കി​രീ​ട​ത്തി​നും കേ​ടു​പാ​ടു​ക​ൾ വ​രു​ത്തി. കൂ​ടു​ത​ൽ പൊ​ലീ​സു​കാ​രെ​ത്തു​മെ​ന്ന സൂ​ച​ന കി​ട്ടി​യ​പ്പോ​ൾ ഇ​വ​ർ ഇ​രു​ട്ടി​ലേ​ക്കു മ​റ‍ഞ്ഞു. പി​ന്നീ​ട്‌ ഇ​ന്ത്യ ഗേ​റ്റ് പ​രി​സ​ര​ത്തു നി​ന്നു നോ​ർ​ത്ത് ഡ​ൽ​ഹി ബു​റാ​റി​യി​ലെ കൊ​റ​നേ​ഷ​ൻ പാ​ർ​ക്കി​ലേ​ക്കാ​യി​രു​ന്നു ജോ​ർ​ജ് അ​ഞ്ചാ​മ​ൻ പ്ര​തി​മ​യു​ടെ സ്ഥാ​ന​മാ​റ്റം. ഇ​ന്ന​ത്‌ അ​ർ​ധ സൈ​നി​ക വി​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ ക്യാ​മ്പാ​യി മാ​റി. പൊ​ലീ​സ് യൂ​നി​ഫോ​മു​ക​ൾ ഉ​ണ​ങ്ങാ​നി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു; പൊ​തു​ജ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് പ്ര​വേ​ശ​നം വി​ല​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

ബ്രി​ട്ടീ​ഷു​കാ​ർ ഇ​ന്ത്യ വി​ട്ടു കു​റെ വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾ​ക്കു​ശേ​ഷ​മാ​ണ് ജോ​ർ​ജ് അ​ഞ്ചാ​മ​ൻ ഇ​ന്ത്യ ഗേ​റ്റ് പ​രി​സ​ര​ത്തെ ക​നോ​പ്പി വി​ട്ടൊ​ഴി​ഞ്ഞ​ത്. അ​തി​ൽ പി​ന്നെ, അ​വി​ടെ മ​റ്റൊ​രു പ്ര​തി​മ​യും ഉ​യ​ർ​ന്നി​ട്ടി​ല്ല. അ​വി​ടെ പ​ക​രം പ്ര​തി​മ സ്ഥാ​പി​ക്കാ​നു​ള്ള ശ്ര​മം പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി ഇ​ന്ദി​ര ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ കാ​ല​ത്താ​ണ് തു​ട​ങ്ങി​യ​ത്. ആ​രു​ടെ പ്ര​തി​മ സ്ഥാ​പി​ക്കു​മെ​ന്ന കാ​ര്യ​ത്തി​ൽ അ​ന്നാ​ർ​ക്കും സം​ശ​യ​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല -മ​ഹാ​ത്മാ​ഗാ​ന്ധി!

“ധ്യാ​ന​ത്തി​ലാ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന ഗാ​ന്ധി” യെ ​ഇ​ന്ത്യ ഗേ​റ്റ് പ​രി​സ​ര​ത്തു നി​ർ​മി​ക്കാ​മെ​ന്ന തീ​ർ​പ്പു​വ​ന്നു. പ്ര​തി​മ നി​ർ​മാ​ണം മു​ന്നോ​ട്ടു​പോ​യി. സ​ർ​ക്കാ​റു​ക​ൾ​ക്കൊ​പ്പം വി​വാ​ദ​ങ്ങ​ളും പ​ല​തു വ​ന്നു. ഇ​ന്ത്യ ഗേ​റ്റ് പ​രി​സ​ര​മാ​ണെ​ങ്കി​ലും ഗാ​ന്ധി​യെ വ​ഴി​യി​ലി​രു​ത്തു​ന്ന​തു ശ​രി​യ​ല്ലെ​ന്ന വി​മ​ർ​ശ​നം ഉ​യ​ർ​ന്ന​തോ​ടെ ധ്യാ​ന​നി​മ​ഗ്ന​നാ​യി ഇ​രി​ക്കു​ന്ന ഗാ​ന്ധി ഇ​ന്ത്യ ഗേ​റ്റ് പ​രി​സ​രം കാ​ണാ​തെ​പോ​യി. കാ​ന​പ്പി​യി​ലേ​ക്ക് നി​ർ​മി​ച്ച ‘ധ്യാ​ന​ത്തി​ലി​രി​ക്കു​ന്ന ഗാ​ന്ധി പ്ര​തി​മ’ പി​ന്നീ​ടു പാ​ർ​ല​മെ​ന്റ് വ​ള​പ്പി​ലെ​ത്തി​യ​തു മ​റ്റൊ​രു ച​രി​ത്രം.

ഈ ​വി​വ​ര​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം വി​ദ്യാ​ർ​ഥി​ക​ളു​മാ​യി പ​ങ്കു വെ​ക്കു​ന്ന​തി​നി​ട​യി​ൽ ഒ​രു കു​ട്ടി ചോ​ദി​ച്ചു: ‘ഈ ​ഗാ​ന്ധി പ്ര​തി​മ എ​ത്ര​കാ​ലം പാ​ർ​ല​മെ​ന്റി​ൽ ഉ​ണ്ടാ​കും? നാ​ളെ​ക​ൾ ഉ​ത്ത​രം പ​റ​യേ​ണ്ട ചോ​ദ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ എ​ണ്ണം നീ​ളു​ക​യാ​ണ്. എ​ന്ന ആ​ത്മ​ഗ​ത​ത്തോ​ടെ ആ ​ച​ർ​ച്ച​ക്ക്‌ വി​രാ​മ​മി​ട്ടു.

ഇ​ഷ്ടി​ക​കൊ​ണ്ട് നി​ർ​മി​ച്ച അ​ത്ഭു​തം

ക​ത്തു​ന്ന വെ​യി​ലി​ൽ ഞ​ങ്ങ​ൾ വി​സ്മ​യി​പ്പി​ക്കു​ന്ന കു​ത്ത​ബ് മി​നാ​റി​ലേ​ക്ക്‌ ചു​വ​ടു​വെ​ച്ചു. പ​ക​ൽ ചൂ​ടു​ള്ള​താ​യി​രി​ക്കാം പ​ക്ഷേ, വി​ദ്യാ​ർ​ഥി​ക​ളു​ടെ ച​രി​ത്ര​ത്തെ പു​ണ​രാ​നു​ള്ള ആ​ഗ്ര​ഹം ഓ​രോ ചു​വ​ടും മൂ​ല്യ​വ​ത്താ​ക്കി. അ​തി​ന്റെ വൈ​ദ​ഗ്ധ്യ​മാ​യ കൊ​ത്തു​പ​ണി​ക​ൾ​ക്കും ഗം​ഭീ​ര​മാ​യ ഉ​യ​ര​ത്തി​നും ഉ​ള്ളി​ൽ കി​ട​ക്കു​ന്ന ക​ഥ​ക​ളു​ടെ ചു​രു​ള​ഴി​യാ​ൻ അ​വ​രു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​ങ്ങ​ൾ ആ​കാം​ക്ഷ​യോ​ടെ കൊ​തി​ച്ചു.

1199ൽ ​ഡ​ൽ​ഹി സു​ൽ​ത്താ​നാ​യി​രു​ന്ന ഖു​ത്ബ്ദീ​ൻ ഐ​ബ​ക് ആ​യി​രു​ന്നു ഈ ​മി​നാ​റി​ന്റെ ആ​ദ്യ നി​ല പ​ണി​ത​ത്. സു​ൽ​ത്താ​ൻ ഇ​ൽ​ത്തു​മി​ഷ്, 1229ഓ​ടെ മ​റ്റു നാ​ലു​നി​ല​ക​ൾ പ​ണി പൂ​ർ​ത്തീ​ക​രി​ച്ചു ഗോ​റി സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ കാ​ല​ത്ത് അ​ഫ്ഗാ​നി​സ്താ​നി​ൽ പ​ല​യി​ട​ത്തും ഇ​ത്ത​ര​ത്തി​ലു​ള്ള ഗോ​പു​ര​ങ്ങ​ൾ നി​ർ​മി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ട്. ഇ​തി​ൽ​നി​ന്നും ആ​ശ​യം ഉ​ൾ​ക്കൊ​ണ്ടാ​ണ് ഗോ​റി​ക​ളു​ടെ അ​ടി​മ​യാ​യി​രു​ന്ന ഖു​ത്ബ്ദീ​ൻ ഈ ​ഗോ​പു​രം നി​ർ​മി​ച്ച​ത്‌. ഇ​ടി​മി​ന്ന​ൽ മൂ​ല​വും ഭൂ​ക​മ്പം മൂ​ല​വും മി​നാ​റി​ന്‌ പ​ല​പ്പോ​ഴും കേ​ടു​പാ​ടു​ക​ൾ സം​ഭ​വി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. 1980-ൽ ​വൈ​ദ്യു​തി​ത്ത​ക​രാ​റി​നെ​ത്തു​ട​ർ​ന്നു​ണ്ടാ​യ തി​ക്കി​ലും തി​ര​ക്കി​ലും പെ​ട്ട് 25 കു​ട്ടി​ക​ൾ മി​നാ​റി​നു​ള്ളി​ൽ മ​രി​ച്ച​തി​നെ​ത്തു​ട​ർ​ന്ന് ഇ​പ്പോ​ൾ മി​നാ​റി​ന​ക​ത്തേ​ക്ക് സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​രെ പ്ര​വേ​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. ഞ​ങ്ങ​ൾ സ​മു​ച്ച​യ​ത്തി​ന്റെ കൂ​ടു​ത​ൽ ആ​ഴ​ത്തി​ൽ ഇ​റ​ങ്ങി​യ​പ്പോ​ൾ, ഖു​ർ​ആ​നി​ലെ വാ​ക്യ​ങ്ങ​ളും മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ കാ​ലി​ഗ്ര​ഫി​യും കൊ​ണ്ട് അ​ല​ങ്ക​രി​ച്ച മി​നാ​രം ഉ​യ​ർ​ന്നു​നി​ന്നു. തീ​ക്ഷ്ണ​ത​യോ​ടെ​യും അ​ഭി​മാ​ന​ത്തോ​ടെ​യും വി​ജ​യ ഗോ​പു​ര​ത്തി​ന്റെ ച​രി​ത്രം വി​ദ്യാ​ർ​ഥി​ക​ളു​മാ​യി പ​ങ്കു​വെ​ച്ചു. പു​രാ​ത​ന ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ ലോ​ഹ​നി​ർ​മാ​ണ വൈ​ദ​ഗ്ധ്യ​ത്തി​ന്റെ തെ​ളി​വാ​യി ഇ​രു​മ്പ് തൂ​ൺ നി​ല​കൊ​ള്ളു​ന്ന തൊ​ട്ട​ടു​ത്തു​ള്ള ഖു​വ്വ​ത്ത്-​ഉ​ൽ-​ഇ​സ്ലാം മ​സ്ജി​ദി​ലൂ​ടെ മു​ന്നോ​ട്ടു ന​ട​ന്നു. നൂ​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ളാ​യി അ​തി​ന്റെ തു​രു​മ്പി​നെ​തി​രാ​യ പ്ര​തി​രോ​ധം, ക​ഴി​ഞ്ഞ കാ​ല​ങ്ങ​ളി​ൽ കൈ​വ​രി​ച്ച ശാ​സ്ത്രീ​യ പു​രോ​ഗ​തി​ക​ളി​ൽ ഞ​ങ്ങ​ളെ വി​സ്മ​യി​പ്പി​ച്ചു. മു​ന്നോ​ട്ടു പോ​കും തോ​റും, ഈ ​നി​ർ​മി​തി​ക​ളെ ചു​റ്റി​പ്പ​റ്റി ഈ​യി​ടെ ഉ​യ​ർ​ന്നു​വ​ന്ന വി​വാ​ദ​ങ്ങ​ൾ അ​പ്ര​സ​ക്ത​മാ​ണെ​ന്ന് തോ​ന്നി. അ​തി​ന്റെ ചു​വ​രു​ക​ളി​ൽ പ്ര​തി​ധ്വ​നി​ച്ച ഭ​ക്തി​യു​ടെ​യും സാം​സ്കാ​രി​ക സൗ​ഹാ​ർ​ദ​ത്തി​ന്റെ​യും ക​ഥ​ക​ൾ ന​മ്മു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​ങ്ങ​ളി​ൽ മാ​യാ​ത്ത മു​ദ്ര പ​തി​പ്പി​ച്ചു.

തെ​റ്റാ​യ വി​വ​ര​ങ്ങ​ളാ​ൽ സ​ത്യ​ത്തെ മ​റ​യ്ക്കാ​ൻ ക​ഴി​യു​ന്ന ഒ​രു ലോ​ക​ത്ത്, കു​ത്ത​ബ് മി​നാ​റി​ലേ​ക്കു​ള്ള ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ യാ​ത്ര, അ​റി​വ് തേ​ടേ​ണ്ട​തി​ന്റെ​യും വൈ​വി​ധ്യ​ത്തെ ഉ​ൾ​ക്കൊ​ള്ളു​ന്ന​തി​ന്റെ​യും ന​മ്മു​ടെ ലോ​ക​ത്തെ രൂ​പ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ പൈ​തൃ​ക​ങ്ങ​ളെ വി​ല​മ​തി​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ​യും പ്രാ​ധാ​ന്യ​ത്തി​ന്റെ ഉ​ജ്ജ്വ​ല​മാ​യ ഓ​ർ​മ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ലാ​യി മാ​റി. അ​തി​മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ മി​നാ​ര​ത്തോ​ട് ഞ​ങ്ങ​ൾ വി​ട​പ​റ​യു​മ്പോ​ൾ, ച​രി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ പാ​ഠ​ങ്ങ​ളും ന​മ്മു​ടെ ഭൂ​ത​കാ​ല​വു​മാ​യി ന​മ്മെ ബ​ന്ധി​പ്പി​ക്കു​ന്ന സ്മാ​ര​ക​ങ്ങ​ളും സം​ര​ക്ഷി​ക്കു​മെ​ന്ന വാ​ഗ്ദാ​ന​വും ഞ​ങ്ങ​ൾ​ക്കൊ​പ്പം കൊ​ണ്ടു​പോ​യി.

ശേ​ഷം, ജ​മാ മ​സ്ജി​ദി​ലേ​ക്ക്. ത​ണു​ത്ത മാ​ർ​ബി​ൾ മു​റ്റ​ത്തേ​ക്ക് ഞ​ങ്ങ​ൾ കാ​ലു​കു​ത്തു​മ്പോ​ൾ, പു​രാ​ത​ന മി​നാ​ര​ങ്ങ​ൾ ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തി​ന്റെ ക​ഥ​ക​ൾ മ​ന്ത്രി​ച്ചു. മ​സ്ജി​ദി​ന്റെ മ​ഹ​ത്ത്വം ഞ​ങ്ങ​ളെ ആ​ശ്ലേ​ഷി​ക്കു​ന്ന​താ​യി തോ​ന്നി. മു​ഗ​ൾ സം​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ ശേ​ഷി​പ്പു​ക​ളും പ്രൗ​ഢി​യു​മൊ​ക്കെ ചു​മ​ലി​ലേ​റ്റി നി​ൽ​ക്കു​ന്ന ഈ ​മ​സ്ജി​ദി​ന്‌ പ​റ​യാ​നു​ള്ള​ത്‌ നി​ര​വ​ധി ച​രി​ത്ര​ങ്ങ​ളാ​ണ്‌.

അ​യ്യാ​യി​ര​ത്തോ​ളം പേ​ര​ട​ങ്ങു​ന്ന ഇ​ന്ത്യ​ക്കാ​രും അ​റ​ബി​ക​ളും യൂ​റോ​പ്യ​ന്മാ​രും അ​ട​ങ്ങു​ന്ന തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളാ​ണ് ആ​ർ​ക്കി​ടെ​ക്ട് ഉ​സ്താ​ദ് ഖ​ലീ​ലി​ന്റെ കീ​ഴി​ൽ ഈ ​പ​ള്ളി നി​ർ​മി​ച്ച​ത്‌. 25,000 പേ​ർ​ക്ക് ന​മ​സ്ക​രി​ക്കാ​ൻ ക​ഴി​യു​ന്ന ഈ ​പ​ള്ളി ഉ​സ്‌​ബ​കി​സ്താ​നി​ലെ ബു​ക്കാ​റ​യി​ൽ​നി​ന്നു​ള്ള പ്ര​ശ​സ്ത പ​ണ്ഡി​ത​ൻ അ​ബ്ദു​ൽ ഗ​ഫൂ​ർ ഷാ ​ബു​ഖാ​രി​യെ കൊ​ണ്ട് ഷാ​ജ​ഹാ​ൻ ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി ഉ​ദ്ഘാ​ട​നം നി​ർ​വ​ഹി​പ്പി​ച്ചു.

1803 ൽ ​ഷാ​ജ​ഹാ​നാ​ബാ​ദി​ന്റെ നി​യ​ന്ത്ര​ണം ബ്രി​ട്ടീ​ഷു​കാ​രു​ടെ നി​യ​ന്ത്ര​ണ​ത്തി​ൽ വ​ന്നു, എ​ന്നി​രു​ന്നാ​ലും പ​ള്ളി ഒ​രു പ്ര​ധാ​ന​പ്പെ​ട്ട രാ​ഷ്ട്രീ​യ സാ​മൂ​ഹി​ക കേ​ന്ദ്ര​മാ​യി ത​ന്നെ തു​ട​ർ​ന്നു. സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ സ​മ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്ര​ധാ​ന​പ്പെ​ട്ട ആ​ലോ​ച​ന​ക​ളും പ്ര​തി​ഷേ​ധ സം​ഗ​മ​ങ്ങ​ളു​മൊ​ക്കെ രൂ​പം കൊ​ണ്ട​ത്‌ പ​ള്ളി​ക​ളു​ടെ അ​ക​ത്തു​നി​ന്നാ​ണെ​ന്ന് ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് അ​ന്വേ​ഷ​ണ സ​മി​തി ക​ണ്ടെ​ത്തു​ക​യും അ​തി​നെ​ത്തു​ട​ർ​ന്ന് ധാ​രാ​ളം പ​ള്ളി​ക​ൾ പൊ​ളി​ച്ച്‌ ക​ള​യു​ക​യും ചെ​യ്തു.1947 ൽ ​വി​ഭ​ജ​ന ഘ​ട്ട​ത്തി​ൽ ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ നി​ൽ​ക്കാ​ൻ തീ​രു​മാ​നി​ച്ച മു​സ്‍ലിം​ക​ളോ​ട് ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ ഭാ​ഗ​ദേ​യ​ത്വ​ത്തി​ൽ വ​ള​രെ നി​ർ​ണാ​യ​ക​മാ​യ പ​ങ്കു​വ​ഹി​ക്കാ​ൻ പ്ര​ചോ​ദി​പ്പി​ച്ച്‌ മൗ​ലാ​നാ ആ​സാ​ദ് ജ​മാ മ​സ്ജി​ദി​ന്റെ മി​മ്പ​റി​ൽ നി​ന്നും ന​ട​ത്തി​യ പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ൾ ഇ​ന്നും ച​രി​ത്ര​പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​ണ്. 1992 ബാ​ബ​രി മ​സ്ജി​ദ് ത​ക​ർ​ക്ക​പ്പെ​ട്ട സ​മ​യ​ത്ത് വ​ള​രെ സ​മാ​ധാ​ന​പ​ര​മാ​യ ഒ​ട്ട​ന​വ​ധി പ്ര​തി​ഷേ​ധ​ങ്ങ​ൾ ഇ​വി​ടെ ന​ട​ന്നു. 2019ൽ ​പൗ​ര​ത്വ സ​മ​രം കൊ​ടു​മ്പി​രി​കൊ​ള്ളു​മ്പോ​ൾ ച​ന്ദ്ര​ശേ​ഖ​ർ ആ​സാ​ദി​ന്റെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ പ്ര​തി​ഷേ​ധ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക്‌ ജ​മാ മ​സ്ജി​ദ്‌ വേ​ദി​യാ​യി.

രാ​ത്രി​യു​ടെ ആ​ഴം കൂ​ടു​മ്പോ​ൾ, ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ കൊ​തി പ​ള്ളി​യോ​ട് ചേ​ർ​ന്നു​ള്ള ഭ​ക്ഷ​ണ തെ​രു​വി​ലേ​ക്ക് ന​യി​ച്ചു. അ​സ്ലം ചി​ക്ക​ന്റെ രു​ചി​ക​ൾ ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ ര​സ​മു​കു​ള​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ഉ​ത്തേ​ജ​നം ന​ൽ​കി. ഖു​റേ​ഷി ക​ബാ​ബി​ന്റെ പെ​രു​മ​യി​ൽ അ​ലി​ഞ്ഞു ഹാ​ജി അ​ലി​യു​ടെ സ്വാ​ദി​ഷ്ട​മാ​യ ഫ്രൈ​ഡ്‌ ചി​ക്ക​ൻ കൊ​ണ്ട് മ​ന​സ്സും വ​യ​റും നി​റ​ച്ച് ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ സ​മ്പ​ന്ന​മാ​യ “ഗ്യാ​സ്ട്രോ​ണ​മി​ക് പൈ​തൃ​ക​ത്ത” അ​നു​ഭ​വി​ച്ച് ഞ​ങ്ങ​ള​വി​ടം വി​ട്ടു.

ത​ല​സ്‌​ഥാ​ന ന​ഗ​രി​യോ​ട്‌ വി​ട​ചൊ​ല്ലാ​ൻ സ​മ​യ​മാ​യി. മൂ​ന്നു ദി​വ​സം കൊ​ണ്ട്‌ ക​ണ്ട കാ​ഴ്ച​ക​ളൊ​ക്കെ ഓ​ർ​മ​ക​ളു​ടെ കാ​ലി​ഡോ​സ്കോ​പ്പി​ൽ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​വെ​ച്ചു. ക​ത്ര എ​ക്സ്പ്ര​സ് സ്റ്റേ​ഷ​നി​ൽ പോ​കാ​ൻ ത​യാ​റെ​ടു​ത്തു. ഡ​ൽ​ഹി​യു​ടെ കാ​ഴ്ച​ക​ൾ അ​ക​ല​ത്തേ​ക്ക്‌ മ​ങ്ങി. ഇ​നി ഭൂ​മി​യി​ലെ സ്വ​ർ​ഗ​ത്തി​ന്റെ വി​ശേ​ഷ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്ക്‌.

ദി ക്യൂരിയസ് ഡെസേർട്ട്

‘ദി ​ക്യു​രി​യ​സ് ഡെ​സേ​ർ​ട്ട്...’ ആ ​പേ​രി​ൽ ത​ന്നെ​യു​ണ്ട് ഒ​ളി​ഞ്ഞു​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന ഏ​റെ ജി​ജ്ഞാ​സ​ക​ൾ. ദോ​ഹ​യി​ൽ നി​ന്നും 60 കി​ലോ​മീ​റ്റ​റോ​ളം ദൂ​രം സ​ഞ്ച​രി​ച്ചെ​ത്തു​ന്ന അ​ൽ ദ​ഖീ​റ​യി​ലെ ക​ണ്ട​ൽ​ക്കാ​ടും ക​ട​ലും മ​രു​ഭൂ​മി​യു​മെ​ല്ലാം നി​റ​ഞ്ഞൊ​രു സു​ന്ദ​ര കാ​ഴ്ച​ക​ൾ​ക്കൊ​പ്പം കാ​ത്തു​വെ​ച്ചൊ​രു പ്ര​ദ​ർ​ശ​ന​മാ​ണ് ‘ദി ​ക്യൂ​രി​യ​സ് ഡെ​സേ​ർ​ട്ട്’. നി​ഗൂ​ഢ​ത​യും അ​തി​യ​ശ​ങ്ങ​ളും സൗ​ന്ദ​ര്യ​വു​മെ​ല്ലാ​മു​ള്ള മ​രു​ഭൂ​മി​യി​ൽ മ​നു​ഷ്യ​നി​ർ​മി​ത​മാ​യൊ​രു ക​ലാ​സൃ​ഷ്ടി​യു​ടെ പ്ര​ദ​ർ​ശ​നം. ക​ഴി​ഞ്ഞ മാ​ർ​ച്ചി​ൽ ഖ​ത്ത​ർ മ്യൂ​സി​യം​സി​നു കീ​ഴി​ൽ ആ​രം​ഭി​ച്ച ലോ​ക പ്ര​ശ​സ്ത​നാ​യ ക​ലാ​കാ​ര​ൻ ഒ​ലാ​ഫു​ർ എ​ലി​യാ​സ​ണി​ന്റെ ഇ​ൻ​സ്റ്റ​ലേ​ഷ​നു​ക​ൾ. മാ​ർ​ച്ച് 19ന് ​തു​ട​ങ്ങി ആ​ഗ​സ്റ്റ് 15ന് ​അ​വ​സാ​നി​ക്കു​മെ​ന്ന് അ​റി​യി​ച്ച ഈ ​ക​ലാ പ്ര​ക​ട​നം ര​ണ്ടു മാ​സ​ത്തി​ലേ​റെ കാ​ല​ത്തേ​ക്ക് കൂ​ടി​യാ​ണ് ഇ​പ്പോ​ൾ ദീ​ർ​ഘി​പ്പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്. ക​ഴി​ഞ്ഞ മാ​സം അ​വ​സാ​നി​പ്പി​ക്കേ​ണ്ട പ്ര​ദ​ർ​ശ​നം ഒ​ക്ടേ​ബാ​ർ 28 വ​രെ ഇ​വി​ടെ തു​ട​രു​ന്നു​ണ്ട്.

*** ***

ദീ​ർ​ഘ​യാ​ത്ര​ക്കൊ​ടു​വി​ൽ മ​രു​ഭൂ​മി​യും വി​ജ​ന​മാ​യ കാ​ഴ്ച​ക​ളും ക​ട​ലു​മെ​ല്ലാം ദൃ​ശ്യ​മാ​വു​ന്ന​തി​നൊ​പ്പ​മാ​ണ് കാ​റ്റി​ൽ അ​ല​ക്ഷ്യ​മാ​യി തൂ​ങ്ങി​യാ​ടു​ന്ന ക​റു​പ്പി​ലും വെ​ളു​പ്പി​ലു​മു​ള്ള തു​ണി​ക​ളും, അ​വ​യോ​ട് ചേ​ർ​ന്ന ചി​ല്ലും, ഗോ​ള​വും റി​ങ്ങു​മെ​ല്ലാ​മാ​യി വ്യ​ത്യ​സ്ത​മാ​യൊ​രു സൃ​ഷ്ടി ക​ണ്ണി​ലു​ട​ക്കു​ന്ന​ത്. ദൂ​രെ​നി​ന്നു​ള്ള കാ​ഴ്ച​ക​ളി​ൽ അ​ല​ക്ഷ്യ​മാ​യ സൃ​ഷ്ടി​ക​ളെ​ങ്കി​ൽ അ​രി​കി​ലെ​ത്തു​മ്പോ​ൾ ഓ​രോ കാ​ഴ്ച​യി​ലും പേ​രു​പോ​ലെ ക​ലാ​കാ​ര​ൻ കാ​ഴ്ച​ക്കാ​ര​നി​ൽ ജി​ജ്ഞാ​സ​യു​ടെ കെ​ട്ട​ഴി​ക്കു​ന്നു.

ഖ​ത്ത​ർ മ്യൂ​സി​യം​സി​നു കീ​ഴി​ലെ ഖ​​ത്ത​​ർ ​ക്രി​​യേ​​റ്റ്സ് നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ ആ​രം​ഭി​ച്ച ‘ദി ​​ക്യൂ​​രി​​യ​​സ് ഡെ​​സേ​​ർ​​ട്ട്’​ പ്ര​​ദ​​ർ​​ശ​ന​ത്തി​ലേ​ക്ക് ദി​നം​പ്ര​തി വി​ദേ​ശി​ക​ളും സ്വ​ദേ​ശി​ക​ളും ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ നി​ര​വ​ധി പേ​രാ​ണ് സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​രാ​യി എ​ത്തു​ന്ന​ത്. ഇ​ൻ​സ്റ്റ​ലേ​ഷ​നു​ക​ളി​ൽ വെ​​ളി​​ച്ച​​വും ജ്യാ​​മി​​തീ​​യ ക​​ണ​​ക്കു​​ക​​ളു​​മെ​​ല്ലാം സ​​ന്നി​​വേ​​ശി​​പ്പി​​ക്കു​മ്പോ​ൾ അ​ത്ഭു​ത​ക​ര​മാ​യ നി​റ​ങ്ങ​ളും നി​ഴ​ലു​ക​ളും കാ​ഴ്ച​ക്കാ​ര​ന് തി​രി​കെ ന​ൽ​കി​യാ​ണ് ഒ​ലാ​ഫു​ർ വി​സ്മ​യി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​ത്.

ക​ഴി​ഞ്ഞ മാ​ർ​ച്ചി​ൽ ഖ​​ത്ത​​ർ മ്യൂ​​സി​​യം​​സ് ചെ​​യ​​ർ​​പേ​​ഴ്സ​​ൻ ശൈ​​ഖ അ​​ൽ മ​​യാ​​സ ബി​​ൻ​​ത് ഹ​​മ​​ദ് ബി​​ൻ ഖ​​ലീ​​ഫ ആ​​ൽ​​ഥാ​​നി​യാ​യി​രു​ന്നു പ്ര​​ദ​​ർ​​ശ​​നം ഉ​​ദ്ഘാ​​ട​​നം ചെ​യ്ത​ത്. ക​​ലാ​​സൃ​​ഷ്ടി​​ക്കൊ​​പ്പം പ​​രി​​സ്ഥി​​തി അ​​വ​​ബോ​​ധം​​കൂ​​ടി ന​​ൽ​​കു​​ന്ന​​താ​​ണ് ഒ​​ലാ​​ഫു​​റി​​ന്റെ സൃ​​ഷ്ടി​​ക​​ളെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു അ​ന്ന് ശൈ​​ഖ അ​​ൽ​​മ​​യാ​​സ​ന്‍വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ച​ത്.

എ​വി​ടെ?

ദോ​​ഹ​​യി​​ൽ​നി​​ന്നും 60 കി​ലോ​മീ​റ്റ​റോ​ളം ദൂ​രെ അ​​ൽ ദ​​ഖി​​റ ക​​ണ്ട​​ൽ​മേ​​ഖ​​ല​​യി​​ലാ​​ണ് 12 താ​​ൽ​​ക്കാ​​ലി​​ക പ​​വി​ലി​​യ​​നി​​ലാ​​യി ഒ​​രു കൂ​​ട്ടം ക​​ലാ​​സൃ​​ഷ്ടി​​ക​​ൾ പ്ര​​ദ​​ർ​​ശി​​പ്പി​​ച്ച​​ത്. ഓ​ലാ​ഫു​ർ സ്ഥാ​പി​ച്ച ഇ​ൻ​സ്റ്റ​ലേ​ഷ​നു​ക​ളി​ൽ ​സൂ​​ര്യ​​​നും ആ​കാ​ശ​വും കാ​​റ്റും ക​ട​ലും ഉ​​ൾ​​പ്പെ​​ടെ പ്ര​​കൃ​​തി ക​ലാ​കാ​ര​നാ​യി മാ​റു​മ്പോ​ൾ കാ​ഴ്ച​ക്കാ​ര​നി​ൽ അ​വ​സാ​നി​ക്കാ​ത്ത ‘ക്യൂ​രി​യോ​സി​റ്റി’​യാ​ണ് അ​വ​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​ത്. ഓ​രോ വ​ള​യ​ങ്ങ​ളാ​യു​ള്ള പ​വി​ലി​യ​നി​ലും നി​ല​ത്തു​പ​തി​ച്ച പ്രി​സം ഗ്ലാ​സി​ലെ ഓ​രോ കാ​ഴ്ച​ക​ൾ​ക്കു​മു​ണ്ട് വൈ​വി​ധ്യ​ങ്ങ​ൾ. കാ​ഴ്ച​ക്കാ​ര​ൻ നി​ൽ​ക്കു​ന്ന ദി​ശ​യി​ൽ നി​ന്നു​ള്ള പ്ര​​തി​​ഫ​​ല​​ന​​ങ്ങ​​ൾ ഒ​​പ്പി​​യെ​​ടു​ത്ത് മ​ഴ​വി​ല്ലും, നി​ഴ​ലും മാ​ന്ത്രി​ക ക​ണ്ണാ​ടി കാ​ഴ്ച​ക​ളു​മെ​ല്ലാം പ​ക​രു​ന്നു. ക​ലാ​സൃ​ഷ്ടി​ക​ൾ ഒ​രു​പാ​ട് കാ​ണു​ന്ന​വ​ർ തീ​ർ​ച്ച​യാ​യും അ​നു​ഭ​വി​ച്ച​റി​യേ​ണ്ട വി​സ്മ​യം.

ഒ​ലാ​ഫു​ർ എ​ലി​യാ​സ​ൺ

ഐ​​സ്‍ല​​ൻ​​ഡ്-​​ഡാ​​നി​​ഷ് ക​​ലാ​​കാ​​ര​​നാ​​ണ് ലോ​ക​പ്ര​ശ​സ്ത​നാ​യ ഒ​​ലാ​​ഫു​ർ എ​ലി​യാ​സ​ൺ. വെ​ളി​ച്ചം, വെ​ള്ളം, ചൂ​ട് ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ​യു​ള്ള​വ​യെ മാ​ധ്യ​മ​ങ്ങ​ളാ​ക്കി ഇ​ദ്ദേ​ഹം തീ​ർ​ക്കു​ന്ന ക​ലാ​സൃ​ഷ്ടി​ക​ൾ ലോ​ക പ്ര​ശ​സ്ത​മാ​ണ്. വി​വി​ധ ​ഇ​ൻ​സ്റ്റ​ലേ​ഷ​ൻ പ്രൊ​ജ​ക്ടു​ക​ളി​ലൂ​ടെ ശ്ര​ദ്ധേ​യ​നാ​യ ഒ​ലാ​ഫു​റി​ന്റെ ഗ​ൾ​ഫ് മേ​ഖ​ല​യി​ലെ ആ​ദ്യ പ്ര​ദ​ർ​ശ​ന​മാ​ണ് ഖ​ത്ത​റി​ൽ തു​ട​രു​ന്ന​ത്.