പൗ​രാ​ണി​ക​ത​യു​ടെ പ്രൗ​ഢി വി​ളി​ച്ചോ​തി ഹ​റാ​ത്ത്​ അ​ൽ ബി​ലാ​ദ്​

മ​സ്​​ക​ത്ത്​: ഒ​മാ​​​െൻറ പൗ​രാ​ണി​ക​ത​യു​ടെ​യും സാം​സ്​​കാ​രി​ക പൈ​തൃ​ക​ത്തി​​​െൻറ​യും പ്രൗ​ഢി വി​ളി​ച്ചോ​തു​ന്ന  സ്​​മാ​ര​ക​മാ​യി ഇ​പ്പോ​ഴും ത​ല ഉ​യ​ർ​ത്തി നി​ൽ​ക്കു​ക​യാ​ണ്​ മ​നാ വി​ലാ​യ​ത്തി​ലെ ഹ​റാ​ത്ത്​ അ​ൽ ബി​ലാ​ദ്​ എ​ന്ന ഗ്രാ​മം. നൂ​റ്റാ​ണ്ട്​ പ​ഴ​ക്ക​മു​ള്ള 376 വീ​ടു​ക​ളും 250 ഒാ​ളം കി​ണ​റു​ക​ളും ഹ​റാ​ത്തി​ൽ ഇ​പ്പോ​ഴു​മു​ണ്ട്. ഒ​മ്പ​തു​ നൂ​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ൾ​ക്കു​മു​മ്പ്​ ജീ​വി​ച്ച ഒ​മാ​നി വാ​സ്​​തു ശി​ൽ​പ, ക​ര​കൗ​ശ​ല വി​ദ​ഗ്​​ധ​രു​ടെ ക​ര​വി​രു​തു​ക​ൾ വി​ളി​ച്ചോ​തു​ന്ന​താ​ണ്​ ഹ​റാ​ത്തി​ലെ ചു​വ​രു​ക​ളും  മ​തി​ലു​ക​ളും. ഇ​വ ഇ​േ​പ്പാ​ഴും സൂ​ക്ഷ്​​മ​ത​യോ​ടെ സം​ര​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു​മു​ണ്ട്.

ക്രി​സ്​​താ​ബ്​​ദം 11ാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലാ​ണ്​ ഹ​റാ​ത്ത്​ അ​ൽ ബി​ലാ​ദ്​ രൂ​പ​മെ​ടു​ക്കു​ന്ന​ത്. ആ​ദ്യ​കാ​ല താ​മ​സ​ക്കാ​ര​നാ​യ ശൈ​ഖ്​ ന​ജാ​ദ്​ ബി​ൻ ഇ​ബ്​​റാ​ഹീം എ​ന്ന പ​ണ്ഡി​ത​നാ​ണ്​ യ​മാ​നി​യ ക്വാ​ർ​ട്ട​ർ എ​ന്ന പേ​രി​ലെ ഇൗ ​നാ​ഗ​രി​ക​ത വ​ള​ർ​ത്തി​യെ​ടു​ക്കു​ന്ന​ത്. മ​നാ ഫോ​ർ​ട്ര​സ്, ഫോ​ർ​ട്ര​സ്​ ബി​ൻ ന​ജാ​ദ്​ എ​ന്നി​ങ്ങ​നെ വി​വി​ധ പേ​രു​ക​ളി​ൽ ഹ​റാ​ത്ത്​ അ​ൽ ബി​ലാ​ദ്​ അ​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു​ണ്ട്. ഇ​സ്​​ലാ​മി​ക ക​ർ​മ​ശാ​സ്​​ത്ര വി​ജ്​​ഞാ​നീ​യ​ങ്ങ​ൾ അ​ട​ക്കം നി​ര​വ​ധി ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങ​ൾ ഇ​വി​ട​ത്തു​കാ​ർ എ​ഴു​തി​യി​ട്ടു​ണ്ട്.  ച​രി​ത്ര ഗ​വേ​ഷ​ക​നാ​യ ഖ​ൽ​ഫാ​ൻ ബി​ൻ സാ​ലിം അ​ൽ ബു​സൈ​ദി ര​ചി​ച്ച ‘മ​ന​യി​ലെ ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ സം​ഭാ​വ​ന​ക​ളും മ​ഹ​ത്വ​വും’​എ​ന്ന പു​സ്​​ത​ക​ത്തി​ൽ ഇ​വി​ട​ത്തു​കാ​രു​ടെ വൈ​ജ്​​ഞാ​നി​ക രീ​തി​ക​ൾ വി​വ​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. 

മ​നാ വി​ലാ​യ​ത്തി​​​െൻറ മ​ധ്യ ഭാ​ഗ​ത്താ​ണ്​ ഹ​റാ​ത്ത്​ ഗ്രാ​മ​മു​ള്ള​ത്. ഹ​റാ​ത്ത്​ ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലെ​ത്തു​ന്ന സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​രെ എ​തി​രേ​ൽ​ക്കു​ന്ന​ത്​ സു​പ്ര​ഭാ​ത ക​വാ​ടം എ​ന്ന പ്ര​ധാ​ന ക​വാ​ട​മാ​ണ്. ഇ​ത്​ പ്ര​ധാ​ന മാ​ർ​ക്ക​റ്റി​നോ​ട​നു​ബ​ന്ധി​ച്ചാ​ണു​ള്ള​ത്. ബാ​ബു​ൽ ഖ​സ​ബ്, ബാ​ബു​ൽ ന​സ്​​ർ, ബാ​ബ്​ അ​ൽ റൗ​ദ, ബാ​ബു​ൽ ബു​ർ​ജ്, ബാ​ബു​ൽ ദു​ആ​ജൈ​ൻ തു​ട​ങ്ങി​യ മ​റ്റു​ ക​വാ​ട​ങ്ങ​ളും കാ​ണാം. ഹ​റാ​ത്തി​െ​ന ശ​ത്രു​ക്ക​ളി​ൽ​നി​ന്ന്​ ര​ക്ഷി​ക്കാ​ൻ ഗ്രാ​മ​ത്തി​ന്​ ചു​റ്റും മ​തി​ലു​ക​ൾ പ​ണി​തി​ട്ടു​ണ്ട്. ശ​ത്രു​ക്ക​ളി​ൽ​നി​ന്ന്​  ര​ക്ഷ​നേ​ടാ​നു​ള്ള പ്ര​ധാ​ന ക​വ​ച​മാ​യ മ​തി​ലു​​ക​ളെ ജ​ന​ങ്ങ​ൾ സം​ര​ക്ഷി​ച്ചി​രു​ന്നു. അ​തോ​ടൊ​പ്പം, ശ​ത്രു​ക്ക​ളെ നി​രീ​ക്ഷി​ക്കാ​ൻ വി​വി​ധ ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി നി​ര​വ​ധി ട​വ​റു​ക​ളും പ​ണി​തി​ട്ടു​ണ്ട്. 

ഹ​റാ​ത്തി​ൽ നാ​ലു​ പു​രാ​ത​ന മ​സ്​​ജി​ദു​ക​ളും കാ​ണാം. അ​ൽ അ​ലി, അ​ൽ ​െഎ​ൻ, അ​ൽ ശാ​റാ, അ​ൽ റ​ഹ്​​ബ എ​ന്നീ പേ​രു​ക​ളി​ലാ​ണ്​ ഇ​വ  അ​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്. ഇ​റ്റ​ലി​യി​ലെ വെ​നീ​സ്​ യൂ​നി​വേ​ഴ്​​സി​റ്റി​യി​ലെ അ​റ​ബി​ക്​ വി​ഭാ​ഗം പ്ര​ഫ​സ​റാ​യി​രു​ന്ന ഇ​റോ​സ്​ ബാ​ൽ​ഡി​സ​റ എ​ഴു​തി​യ ‘ഒ​മാ​നി പു​രാ​ത​ന മ​സ്​​ജി​ദു​ക​ളു​ടെ കു​റി​പ്പു​ക​ൾ’ എ​ന്ന പു​സ്​​ത​ക​ത്തി​ൽ  മ​ലി മ​സ്​​ജി​ദ്​ 909 ഹി​ജ്​​റ വ​ർ​ഷ​ത്തി​ലും അ​ൽ ​െഎ​ൻ മ​സ്​​ജി​ദ്​ ഹി​ജ്​​റ 911ലും ​അ​ൽ ശാ​റ മ​സ്​​ജി​ദ്​ 922 ഹി​ജ്​​റ വ​ർ​ഷ​ത്തി​ലും നി​ർ​മി​ച്ച​താ​ണെ​ന്നു​ പ​റ​യു​ന്നു​ണ്ട്. അ​ൽ ഹ​റാ​ത്ത്​ വി​ലാ​യ​ത്തി​ലെ സാം​സ്​​കാ​രി​ക പൈ​തൃ​ക​ങ്ങ​ൾ കാ​ത്തു​ സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും സം​ര​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തി​ല​ും ഒ​മാ​ൻ പൈ​തൃ​ക, സാം​സ്​​കാ​രി​ക മ​ന്ത്രാ​ല​യം ​പ്ര​ത്യേ​ക ശ്ര​ദ്ധ പ​തി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​താ​യി ദാ​ഖി​ലി​യ ഗ​വ​ർ​ണ​റേ​റ്റ്​ ഡ​യ​റ​ക്​​ട​ർ അ​ഹ്​​മ​ദ്​ അ​ൽ ത​മീ​മി പ​റ​യു​ന്നു. മ​ന്ത്രാ​ല​യ​ത്തി​​​െൻറ പ്ര​ത്യേ​ക നി​രീ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​ൽ 2008 ലാ​ണ്​ അ​ൽ ഹ​റാ​ത്തി​​​െൻറ പു​ന​ർ​നി​ർ​മാ​ണ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ൾ ആ​രം​ഭി​ച്ച​ത്. ത​ക​ർ​ന്ന വീ​ടു​ക​ളു​ടെ​യും മ​സ്​​ജി​ദു​ക​ളു​ടെ പു​ന​രു​ദ്ധാ​ര​ണ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ളാ​ണ്​ ന​ട​ന്ന​ത്. 2016 അ​വ​സാ​ന​ത്തി​ലാ​ണ്​ അ​ൽ ഹ​റാ​ത്തി​​​െൻറ പു​ന​ർ നി​ർ​മാ​ണം പൂ​ർ​ത്തി​യാ​യ​ത്​്.