ജസ്റ്റ് ധരം തിങ്സ്

ആ​കെ ധ​ർ​മ​സ​ങ്ക​ട​ത്തി​ലാ​യി അ​ന​ശ്വ​ര ഗാ​യ​ക​ൻ മു​ഹ​മ്മ​ദ് റ​ഫി. ‘ശോ​ലാ ഔ​ർ ശ​ബ്ന’​ത്തി​ന്റെ (1961) റെ​ക്കോ​ഡി​ങ് വേ​ള​യാ​ണ്. ക​ടു​ത്ത പ​നിമൂ​ലം പാ​ടാ​ൻ ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടു​ണ്ട്. ഒ​ന്നു​കി​ൽ റെ​ക്കോ​ഡി​ങ് അ​നി​ശ്ചി​ത​മാ​യി നീ​ട്ടി​വെ​ക്ക​ണം. അ​ല്ലെ​ങ്കി​ൽ മ​റ്റാ​രെക്കൊ​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും പാ​ടി​ക്ക​ണം. പ​ക്ഷേ, ഇ​തു ര​ണ്ടും സ്വീ​കാ​ര്യ​മ​ല്ലാ​തെ ഏ​റെ വി​ഷ​മി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നൊ​രാ​ളു​ണ്ട് സ്റ്റു​ഡി​യോ​യി​ൽ. സി​നി​മ​യി​ലെ നാ​യ​ക​ൻ ധ​ര്‍മേ​ന്ദ്ര.

ഏ​ക്കാ​ല​വും ധ​ര്‍മേ​ന്ദ്ര​യു​​ടെ പ്രി​യ ഗാ​യ​ക​നാ​യി​രു​ന്നു റ​ഫി. റ​ഫി​യു​ടെ പാ​ട്ടി​ന് താ​ൻ തി​ര​ശ്ശീ​ല​യി​ൽ ജീ​വ​ൻ ന​ൽ​കു​ന്ന​ത് കൗ​മാ​ര​ക്കാ​ലം മു​ത​ൽ സ്വ​പ്നം ക​ണ്ട് തു​ട​ങ്ങി​യ ആ​ളാ​ണ് ധ​ര്‍മേ​ന്ദ്ര. ആ​ദ്യ​കാ​ല ചി​ത്ര​ത്തി​ലൂ​ടെ ത​ന്നെ ആ ​സ്വ​പ്നം സ​ഫ​ല​മാ​കു​ന്ന​തി​ന്റെ സ​ന്തോ​ഷ​മെ​ല്ലാം കെ​ട്ട​ട​ങ്ങു​ന്ന​ത് തെ​ല്ലൊ​ന്നു​മ​ല്ല ധ​ര്‍മേ​ന്ദ്ര​യെ വി​ഷ​മി​പ്പി​ച്ച​ത്.

ആ ​വി​ഷ​മാ​വ​സ്ഥ ക​ണ്ട് മ​ന​സ്സ​ലി​ഞ്ഞ് പ​നി വ​ക​വെ​ക്കാ​തെ പാ​ടാ​ൻ റ​ഫി സ​മ്മ​തി​ച്ചു, അ​ങ്ങി​നെ കൈ​ഫി ആ​സ്മി എ​ഴു​തി ഖ​യ്യാം ഈ​ണ​മി​ട്ട ‘ജാ​നേ ക്യാ ​ഡൂ​ണ്ട്തി ര​ഹ്ത്തി’ എ​ന്ന എ​ക്കാ​ല​ത്തെ​യും മ​നോ​ഹ​ര​ഗാ​നം വെ​ള്ളി​ത്തി​ര​യി​ൽ പാ​ടി അ​ഭി​ന​യി​ക്കാ​ൻ ധ​ർ​മേ​ന്ദ്ര​ക്ക് ക​ഴി​ഞ്ഞു. ‘ത​ല​നാ​രി​ഴ വ്യ​ത്യാ​സ​ത്തി​ൽ ആ ​ഭാ​ഗ്യം എ​ന്നെ ഒ​ഴി​ഞ്ഞു​പോ​യേ​നെ. പ​നി​യു​​ടെ വി​ഷ​മ​ത​ക​ളെ​ല്ലാം മ​റ​ന്ന് റ​ഫി സാ​ഹി​ബ് ആ ​പാ​ട്ടി​ൽ അ​ലി​ഞ്ഞൊ​ഴു​കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ആ ​ദൈ​വീ​ക ശ​ബ്ദം വ​ള​രെ മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യി അ​ദ്ദേ​ഹം എ​ന്റെ ശ​രീ​ര ഭാ​ഷ​യോ​ട് ഇ​ണ​ക്കി​ച്ചേ​ർ​ത്തു’ -സ്വ​പ്ന​സാ​ഫ​ല്യ​ത്തി​​ന്റെ ആ ​നി​മി​ഷ​ങ്ങ​ളെ കു​റി​ച്ച് ധ​ര്‍മേ​ന്ദ്ര ഓ​​ർ​ത്തെ​ടു​ക്കു​ന്ന​ത് ഇ​ങ്ങ​നെ.

പി​ന്നെ റ​ഫി ധ​ര്‍മേ​ന്ദ്ര​ക്കു​വേ​ണ്ടി പാ​ടി​യ​ത് എ​ത്ര​യെ​ത്ര ഹി​റ്റ് ഗാ​ന​ങ്ങ​ൾ! ‘ആ​പ് കേ ​ഹ​സീ​ൻ രു​ഖ് പേ ​ആ​ജ് ന​യാ നൂ​ർ ഹേ’ (​ബ​ഹാ​രേം ഫി​ർ ഭി ​ആ​യേ​ഗി), ‘ഓ ​മേ​രി മെ​ഹ​ബൂ​ബാ’ (ധ​രം​വീ​ർ), ‘മേം ​ക​ഹീ ക​വി ന ​ബ​ൻ ജാ​വൂ’, ‘ദേ​ഖാ ഹേ ​തേ​രി ആം​ഖോം മേ’ (​പ്യാ​ർ ഹി ​പ്യാ​ർ), ‘ആ​ജ് മോ​സം ബ​ഡാ ബെ​യ്മാ​ൻ ഹേ ​ബ​ഡാ’ (ലോ​ഫ​ർ), ‘ഏ​ക് ഹ​സീ​ൻ ശാം ​കോ’ (ദു​ൽ​ഹ​ൻ ഏ​ക് രാ​ത് കി), ‘​ഗ​ർ തും ​ഭു​ലാ ന ​ദോ​ഗേ’ (യ​കീ​ൻ), ‘ഹു​യീ ശാം ​ഉ​ൻ​കാ ഖ​യാ​ൽ ആ​ഗ​യാ’ (മേ​രെ ഹം​ദം മേ​രെ ദോ​സ്ത്), ‘മേ ​ജ​ട്ട് യ​മ്‍ലാ പ​ഗ​ലാ ദീ​വാ​നാ’ (പ്ര​തി​ജ്ഞ), ‘യേ ​ദി​ൽ തും ​ബി​ൻ’ (ഇ​സ്സ​ത്) അ​ങ്ങി​നെ എ​ത്ര​യെ​ത്ര. ‘ചി​ന്നും വെ​ൺ​താ​ര​ത്തി​ൻ ആ​ന​ന്ദ​വേ​ള, എ​ങ്ങും മ​ല​ർ​ശ​ര​ൻ ആ​ടു​ന്ന വേ​ള...’ (ജീ​വി​ത​സ​മ​രം-1970) എ​ന്ന ഗാ​ന​ത്തി​ന് ചു​ണ്ട​ന​ക്കി​യും മ​ല​യാ​ളി​ക​ൾ ധ​ര്‍മേ​ന്ദ്ര​യെ ക​ണ്ടു. ഹി​ന്ദി ചി​ത്ര​മാ​യ ‘ജീ​വ​ൻ മൃ​ത്യു’​വി​ന്റെ (സം​വി​ധാ​നം- സ​ത്യേ​ൻ ബോ​സ്) മ​ല​യാ​ളം മൊ​ഴി​മാ​റ്റ​മാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്. ‘ജി​ൽ​മി​ൽ സി​താ​രോം കാ ​ആം​ഗ​ൻ ഹോ​ഗാ’ എ​ന്ന ഒ​റി​ജി​ന​ൽ ഗാ​നം ല​താ മ​ങ്കേ​ഷ്ക​ർ​ക്കൊ​പ്പം പാ​ടി​യ​തും സാ​ക്ഷാ​ൽ റ​ഫി. ല​ക്ഷ്മി​കാ​ന്ത് പ്യാ​രേ​ലാ​ലി​ന്റെ ഈ​ണ​ത്തി​നൊ​ത്ത് ഭാ​സ്ക​ര​ൻ മാ​ഷെ​ഴു​തി, യേ​ശു​ദാ​സും ജാ​ന​കി​യും പാ​ടി​യ ‘ചി​ന്നും വെ​ൺ​താ​ര​ത്തി​ൻ ആ​ന​ന്ദ​വേ​ള’​യും ഹി​റ്റാ​യി.

യേ ​ദോ​സ്തി ന​ഹി തോ​ഡേം​ഗെ

സൗ​ഹൃ​ദം ആ​ഘോ​ഷ​മാ​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ടെ ഉ​ണ​ർ​ത്തു​പാ​ട്ടാ​ണ​ത്. അ​ര​നൂ​റ്റാ​ണ്ട് ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടും റി​പ്പീ​റ്റ് വാ​ല്യു ഉ​ള്ള ‘ഷോ​ലെ’​യി​ലെ സൂ​പ്പ​ർ ഹി​റ്റ് ഗാ​നം ‘യേ ​ദോ​സ്തി ഹം ​ന​ഹി തോ​ഡേം​ഗെ’ (ഈ ​സൗ​ഹൃ​ദം ഞ​ങ്ങ​ൾ ത​ക​ർ​ക്കി​ല്ല). ഈ ​വ​രി​ക​ളെ അ​ന്വ​ർ​ഥ​മാ​ക്കു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു ആ ​ഗാ​ന​രം​ഗ​ത്ത് അ​ഭി​ന​യി​ച്ച ധ​ര്‍മേ​ന്ദ്ര​യു​ടെ​യും അ​മി​താ​ഭ് ബ​ച്ച​ന്റെ​യും സൗ​ഹൃ​ദം. സു​ഹൃ​ത്ബ​ന്ധ​ത്തി​ന്റെ ശ​ക്തി​യും ആ​ഴ​വും പ​ര​പ്പും ആ​വി​ഷ്‌​ക​രി​ച്ച ‘ഷോ​ലെ’ മു​ത​ൽ ക്യാ​മ​റ​യ്ക്ക് മു​ന്നി​ലും പി​ന്നി​ലും സൗ​ഹൃ​ദ​ത്തി​ന്റെ ഊ​ഷ്മ​ള​ത​യും ആ​ത്മാ​ർഥ​ത​യും കാ​ത്തു​സൂ​ക്ഷി​ച്ചു ഇ​രു​വ​രും.

അ​മി​താ​ഭ് എ​ന്ന അ​ഭി​ന​യ പ്ര​തി​ഭ​യെ മു​ന്‍നി​ര​യി​ലേ​ക്ക് കൈ​പി​ടി​ച്ചു​യ​ര്‍ത്തി​യ​തി​ൽ ധ​ര്‍മേ​ന്ദ്ര​ക്കും പ​ങ്കു​ണ്ട്. ‘ഷോ​ലെ’​യി​ലെ പ്ര​ധാ​ന വേ​ഷ​ത്തി​ലേ​ക്ക് ര​മേ​ഷ് സി​പ്പി അ​മി​താ​ഭി​നെ കാ​സ്റ്റ് ചെ​യ്ത​ത് ധ​ര്‍മേ​ന്ദ്ര​യു​ടെ താ​ൽ​പ​ര്യ​പ്ര​കാ​ര​മാ​ണ്. അ​മി​താ​ഭ് പി​ന്നീ​ട് ബോ​ളി​വു​ഡി​​ന്റെ മേ​ൽ​വി​ലാ​സ​മാ​യി മാ​റി​യ​പ്പോ​ഴും പ​ര​സ്പ​ര സ്‌​നേ​ഹ​ത്തി​ലും ബ​ഹു​മാ​ന​ത്തി​ലും അ​ധി​ഷ്ഠി​ത​മാ​യ ആ ​ബ​ന്ധ​ത്തി​ന് ഉ​ല​ച്ചി​ല്‍ സം​ഭ​വി​ച്ചി​ല്ല. മും​ബൈ​യി​ലെ ജൂ​ഹു​വി​ല്‍ അ​വ​ര്‍ അ​യ​ല്‍വാ​സി​ക​ള്‍ കൂ​ടി​യാ​യി​രു​ന്നു. ‘ഷോ​ലെ’ എ​ന്ന വാ​ക്കി​ന് തീ​ക്ക​ന​ല്‍ എ​ന്നാ​ണ് അ​ർ​ഥം. അ​ര​നൂ​റ്റാ​ണ്ട് മു​മ്പ് ഇ​രു​വ​രും ഊ​തി​ക്ക​ത്തി​ച്ച ആ​ജീ​വ​നാ​ന്ത സൗ​ഹൃ​ദ​ത്തി​ന്റെ തീ​ക്ക​ന​ൽ ഒ​രി​ക്ക​ലും കെ​ട്ട​ട​ങ്ങു​ക​യു​മി​ല്ല.

ഗോ​സി​പ്പു​ക​ളി​ലെ ‘ധ​രം മ​സാ​ല’

റീ​ൽ ലൈ​ഫി​ലും റി​യ​ൽ ലൈ​ഫി​ലും നി​ത്യ​ഹ​രി​ത കാ​മു​ക​നെ​ന്ന് വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ധ​ര്‍മേ​ന്ദ്ര കാ​ല​ങ്ങ​ളോ​ടും ബോ​ളി​വു​ഡ് ഗോ​സി​പ്പു​ക​ളി​ലെ ‘ധ​രം മ​സാ​ല’ ആ​യി​രു​ന്നു. 19ാം വ​യ​സ്സി​ൽ പ്ര​കാ​ശ് കൗ​റു​മാ​യു​ള്ള വി​വാ​ഹ​ത്തി​ന് ശേ​ഷ​മാ​ണ് ലു​ധി​യാ​ന​യി​ല്‍ നി​ന്ന് ഹി​ന്ദി സി​നി​മ​യി​ലേ​ക്ക് അ​ദ്ദേ​ഹം വ​ണ്ടി​ക​യ​റി​യ​ത്. ‘ഫൂ​ല്‍ ഓ​ര്‍ പ​ഥ​റി’​ലെ വേ​ഷ​ത്തി​ലേ​ക്ക് തു​ട​ക്ക​ക്കാ​ര​നാ​യ ധ​ര്‍മേ​ന്ദ്ര​യെ മീ​ന കു​മാ​രി ശി​പാ​ര്‍ശ ചെ​യ്ത​ത് പ്ര​ണ​യം കൊ​ണ്ടാ​ണെ​ന്ന അ​ട​ക്കം പ​റ​ച്ചി​ലാ​യി​രു​ന്നു ആ​ദ്യ​മു​യ​ർ​ന്ന​ത്.

‘ച​ന്ദ​ന്‍ ക ​പാ​ല്‍ന’, ‘മ​ജി​ല്‍ ദീ​ദി’, ‘പൂ​ര്‍ണി​മ’ തു​ട​ങ്ങി​യ ഒ​ന്നി​ച്ചു​ള്ള ചി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ അ​ത് ശ​ക്ത​മാ​ക്കി. യാ​സി​ര്‍ അ​ബ്ബാ​സി​യു​ടെ ‘ഉ​ന്‍ ദി​നോം കി ​ബാ​ത്ത് ഹെ’ ​എ​ന്ന പു​സ്ത​ക​ത്തി​ല്‍ ന​ര്‍ഗീ​സ് ഈ ​ബ​ന്ധ​ത്തെ വി​കാ​ര​നി​ര്‍ഭ​ര​മാ​യി വി​വ​രി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. ‘മീ​ന ആ​രെ​യെ​ങ്കി​ലും അ​ത്ര​യും ആ​ര്‍ദ്ര​മാ​യി പ്ര​ണ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടെ​ങ്കി​ല്‍ അ​ത് ധ​ര്‍മേ​ന്ദ്ര​യെ​യാ​ണ്. ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ ഏ​റ്റ​വും സു​ന്ദ​ര​മാ​യ സ​മ​യം എ​ന്നാ​ണ് അ​വ​ര്‍ ആ ​കാ​ല​ത്തെ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ച​ത്’ -ന​ർ​ഗീ​സ് എ​ഴു​തി.

പി​ന്നീ​ടാ​ണ് സി​നി​മ​ക​ളെ​പ്പോ​ലും ക​ട​ത്തി​വെ​ട്ടു​ന്ന ഹേ​മ​മാ​ലി​നി​യു​മാ​യു​ള്ള പ്ര​ണ​യ​വും വി​വാ​ഹ​വും. ഒ​രു​മി​ച്ച​ഭി​ന​യി​ച്ച ആ​ദ്യ ചി​ത്ര​മാ​യ ‘തും ​ഹ​സീ​ന്‍ മേം ​ജ​വാ​ന്റെ’ സെ​റ്റി​ൽ നി​ന്ന് തു​ട​ങ്ങി ‘ന​യാ സ​മാ​ന’, ‘സീ​ത ഓ​ര്‍ ഗീ​ത’, ‘രാ​ജ ജ​ട്ട​നി’, ‘ജു​ഗ്‌​നു‘, ‘പ​ഥ​ര്‍ ഓ​ര്‍ പാ​യ​ല്‍’, ‘പ്ര​തി​ഗ്യ’ തു​ട​ങ്ങി​യ സി​നി​മ​ക​ളി​ലൂ​ടെ വ​ള​ർ​ന്ന ആ ​പ്ര​ണ​യം ക്ലൈ​മാ​ക്സി​ലെ​ത്തി​യ​ത് ‘ഷോ​ലെ’​യി​ലാ​ണ്. അ​ക്കാ​ല​ത്തെ കു​റി​ച്ച് പീ​ന്നീ​ട് ധ​ര്‍മേ​ന്ദ്ര ത​ന്നെ തു​റ​ന്നു​പ​റ​ഞ്ഞ ര​സ​ക​ര​മാ​യ സം​ഭ​വ​മു​ണ്ട്.

ഡ്രീം ​ഗേ​ളു​മാ​യി ഒ​രു​മി​ച്ച് അ​ഭി​ന​യി​ക്കു​ന്ന സീ​നു​ക​ളി​ൽ എ​ന്തെ​ങ്കി​ലും തെ​റ്റു​കു​റ്റ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടെ​ന്ന് പ​റ​യാ​ൻ യൂ​നി​റ്റ് അം​ഗ​ങ്ങ​ള്‍ക്ക് ധ​ർ​മേ​ന്ദ്ര പ​ണം കൊ​ടു​ത്തി​രു​ന്നു. അ​വ​ര്‍ അ​തു​പോ​ലെ എ​ന്തെ​ങ്കി​ലും കു​ഴ​പ്പം ചു​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടും. അ​ങ്ങ​നെ നി​ര​വ​ധി റീ​ടേ​ക്കു​ക​ള്‍ എ​ടു​ത്തു​കൊ​ണ്ട് ഹേ​മ​യ്‌​ക്കൊ​പ്പം പ​ര​മാ​വ​ധി അ​ടു​ത്തി​ട​പ​ഴ​കാ​ന്‍ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന് ക​ഴി​യും. ഒ​രു ടേ​ക്കി​ന് 100 രൂ​പ വീ​തം കൈ​പ​റ്റി​യി​രു​ന്ന ചി​ല​ര്‍ക്ക് ഈ ​വ​ക​യി​ല്‍ ദി​വ​സം 2000 രൂ​പ വ​രെ സ​മ്പാ​ദി​ച്ചി​രു​ന്നു​യെ​ന്നും ക​ഥ​ക​ളു​ണ്ട്.

ആ​ദ്യ​ഭാ​ര്യ​യു​മാ​യി നി​യ​മ​പ​ര​മാ​യി പി​രി​യാ​തെ ര​ണ്ടാ​മ​തും വി​വാ​ഹം ക​ഴി​ക്കാ​ൻ ധ​ര്‍മേ​ന്ദ്ര​യും ഹേ​മ​മാ​ലി​നി​യും മ​തം​മാ​റി​യെ​ന്നും ഗോ​സി​പ്പ് ഉ​ണ്ടാ​യി. 2004ലെ ​പൊ​തു​തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പി​ല്‍ ബി​കാ​നി​റി​ല്‍ നി​ന്ന് മ​ത്സ​രി​ക്കാ​നൊ​രു​ങ്ങി​യ​പ്പോ​ള്‍ ഈ ​ക​ഥ വീ​ണ്ടും ചൂ​ടു​പി​ടി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഹേ​മമാ​ലി​നി​യെ വി​വാ​ഹം ക​ഴി​ച്ച ശേ​ഷം ‘നൗ​ക്ക​ര്‍ ബീ​വി കാ’, ‘​ജീ​നെ ന​ഹീ ദേ​ഗാ’, ‘ക​രി​ഷ്മ കു​ദ്ര​ത് കാ’ ​തു​ട​ങ്ങി​യ ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ലെ സ​ഹ​താ​രം അ​നി​ത രാ​ജി​നെ ചേ​ർ​ത്തും ഗോ​സി​പ്പു​ക​ളു​ണ്ടാ​യി. ധ​ര്‍മേ​ന്ദ്ര​യെ​ക്കാ​ള്‍ ഇ​രു​പ​ത്തി​യേ​ഴ് വ​യ​സ്സി​ന് ഇ​ള​യ​താ​യി​രു​ന്നു അ​നി​ത. ഇ​രു​വ​രു​ടെ​യും ഒ​ന്നി​ച്ചു​ള്ള യാ​ത്ര​യെ​ല്ലാം അ​ക്കാ​ല​ത്ത് വ​ലി​യ ച​ര്‍ച്ച​യാ​യി​രു​ന്നു.

ആ​ശാ പ​രേ​ഖി​നെ ചേ​ർ​ത്താ​യി​രു​ന്നു പി​ന്നീ​ടു​ള്ള ഗോ​സി​പ്പ്. ‘മേ​രാ ഗാ​വ് മേ​രാ ദേ​ശ്’, ‘ആ​യാ സാ​വാ​ന്‍ ഝൂം ​കേ’ പോ​ലു​ള്ള ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ലെ ഇ​രു​വ​രു​ടെ​യും വെ​ള്ളി​ത്തി​ര​യി​ലെ പ്ര​ണ​യം ബോ​ളി​വു​ഡ് കൊ​ണ്ടാ​ടി. പ​ക്ഷേ, ഈ ​സൗ​ഹൃ​ദം സ്‌​ക്രീ​നി​ന് പു​റ​ത്തേ​യ്ക്ക് വ​ഴി​വി​ട്ട് വ​ള​രാ​തി​രി​ക്കാ​നു​ള്ള ക​രു​ത​ൽ ഇ​രു​വ​രും എ​ടു​ത്തു. ജീ​വി​ത​ത്തി​ലു​ട​നീ​ളം അ​വി​വാ​ഹി​ത​യാ​യി തു​ട​ര്‍ന്ന ആ​ശ​യു​ടെ നി​ര്‍ബ​ന്ധം കാ​ര​ണ​മാ​ണ് ധ​ര്‍മേ​ന്ദ്ര മ​ദ്യ​പാ​ന​ത്തോ​ട് വി​ട​പ​റ​ഞ്ഞ​തെ​ന്നും ക​ഥ​യു​ണ്ട്.