അ​നു​ന​യ​ത്തി​നു വ​ഴ​ങ്ങാ​ത്ത  ഗാ​ന്ധി​യ​ൻ മാ​മ്മ​ൻ 

ആ​റ​ടി​യി​ൽ അ​ധി​കം വ​രു​ന്ന ആ​കാ​രം. വെ​ളു​ത്ത നീ​ള​ൻ ഖ​ദ​ർ ജു​ബ്ബ​ക്കു​ള്ളി​ൽ മെ​ലി​ഞ്ഞു​ണ​ങ്ങി​യ ശ​രീ​രം. വാ​ക്കു​ക​ൾ കു​ത്തി​യൊ​ഴു​കു​ന്ന വാ​യി​ൽ ആ​കെ ര​ണ്ടാ മൂ​ന്നോ പ​ല്ലു​ക​ൾ. ക​ഷ​ണ്ടി ക​യ​റി​യ ത​ല​യി​ൽ സ​ദാ കാ​ണാ​റു​ണ്ടൊ​രു ഗാ​ന്ധി​ത്തൊ​പ്പി. കൈ​യി​ൽ അ​ന്ന​ന്ന​ത്തെ  പ​ത്ര​ങ്ങ​ളും വാ​രി​ക​ക​ളും മാ​ത്ര​മ​ല്ല, ഒ​രു ഗാ​ന്ധി​ച്ചി​ത്ര​വും ക​രു​തി​യി​രി​ക്കും. ക​ണ്ണി​ൽ ശാ​രീ​രി​ക അ​വ​ശ​ത​ക​ൾ​ക്കു നി​ര​ക്കാ​ത്ത ഒ​രു തീ​ക്ഷ്​​ണ​ത. തൊ​ണ്ണൂ​റു​ക​ളു​ടെ ആ​ദ്യ​പാ​ദ​ത്തി​ൽ കെ.​ഇ. മാ​മ്മ​െ​ൻ​റ ഒ​രു ക്രാ​ഷ് ലാ​ൻ​ഡി​ങ്ങാ​ണ് തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തു​ണ്ടാ​യ​ത്. രാ​ഷ്​​ട്രീ​യ മേ​ധാ​വി​ക​ളെ ഞെ​ട്ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടൊ​രു ക്രാ​ഷ് ലാ​ൻ​ഡി​ങ്​! ഭ​ര​ണ സി​രാ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തെ പി​ടി​ച്ചു​ല​ച്ച് എ​താ​ണ്ട് ഒ​ന്ന​ര പ​തി​റ്റാ​ണ്ട് നീ​ണ്ട സ​മ​ര​യാ​ത്ര​ക്കൊ​ടു​വി​ൽ പ​ക്ഷാ​ഘാ​തം. അ​തി​നും വ​ഴ​ങ്ങാ​ത്ത സ​മ​ര​വീ​ര്യം, ആ​ശു​പ​ത്രി​ക്കി​ട​ക്ക​യി​ലും ജ്വ​ലി​ച്ചു നി​ന്നു അ​ന്ത്യ​നാ​ളു​ക​ളി​ൽ. 

ചാ​ന​ലു​ക​ൾ സ​മ​ര​ക്കാ​രെ ആ​വേ​ശം കൊ​ള്ളി​ക്കാ​ത്ത എ​ൺ​പ​തു​ക​ളി​ൽ കോ​ട്ട​യ​ത്തെ സ​മ​ര​പ​ര​മ്പ​ര​ക​ളി​ൽ പ​ത്ര​ത്താ​ളു​ക​ളി​ലൂ​ടെ​യാ​ണ് കെ.​ഇ. മാ​മ്മ​നെ ജ​നം അ​റി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​ത്. പി​ന്നീ​ടൊ​രു ദി​വ​സം പെ​ട്ടെ​ന്ന് ഓ​ഫി​സി​ലേ​ക്കു ക​യ​റി​വ​ന്നു, ഈ ​ഗാ​ന്ധി​ത്തൊ​പ്പി​ക്കാ​ര​ൻ. സ്വ​യം പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി, ‘ഞാ​ൻ കെ.​ഇ. മാ​മ്മ​നാ​ണ്. സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ സ​മ​ര​ങ്ങ​ളി​ൽ ഗാ​ന്ധി​ജി​യോ​ടൊ​പ്പം പ​ങ്കെ​ടു​ത്തി​ട്ടു​ണ്ട്. കു​റേ​ക്കാ​ല​മാ​യി കോ​ട്ട​യ​ത്താ​യി​രു​ന്നു, ഇ​നി തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തു​ണ്ടാ​കും.’ ഇ​ത്ര​യും പ​റ​ഞ്ഞ​ശേ​ഷം, മ​റു​പ​ടി​ക്കു കാ​ത്തു​നി​ൽ​ക്കാ​തെ തി​രി​ഞ്ഞൊ​രു പോ​ക്കാ​യി​രു​ന്നു. മാ​മ്മ​നെ ഞാ​ൻ ആ​ദ്യ​മാ​യി നേ​രി​ട്ടു​ക​ണ്ട​ത് അ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ്. എ​ന്നാ​ൽ, അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തിെ​ൻ​റ തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തെ ബ​ന്ധു​ക്ക​ളെ, പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ച് അ​ന​ന്ത​ര​വ​നാ​യ സ്​​റ്റേ​റ്റ് ബാ​ങ്കി​ലെ ഉ​മ്മ​നെ നേ​ര​ത്തേ​ത​ന്നെ പ​രി​ച​യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തിെ​ൻ​റ വീ​ട്ടി​ലാ​ണ് മാ​മ്മ​ൻ താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്. 

പി​ന്നീ​ട് മാ​മ്മ​നെ കാ​ണു​ന്ന​ത് ന​ഗ​ര​ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ലെ ഒ​രു ക​ള്ളു​ഷാ​പ്പി​നു മു​ന്നി​ൽ ക​ള്ളി​ൽ കു​ളി​ച്ചു​നി​ന്നു​കൊ​ണ്ട് പ്ര​സം​ഗി​ക്കു​ന്ന​താ​ണ്. ക​ള്ളു​ഷാ​പ്പ്​ മാ​റ്റ​ണ​മെ​ന്നാ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു ന​ട​ത്തി​യ ഒ​റ്റ​യാ​ൾ പോ​രാ​ട്ട​മാ​യി​രു​ന്നു, അ​ത്. അ​സ്വ​സ്​​ഥ​രാ​യ ഷാ​പ്പു​ട​മ​ക​ളും കു​ടി​യ​ന്മാ​രും ക​ള്ളു​കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന് ത​ല​യി​ലൊ​ഴി​ച്ച് കു​ളി​പ്പി​ച്ചു. എ​ന്നി​ട്ടും അ​ണു​വി​ട വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ത്തി​ല്ല. മാ​മ്മ​ൻ അ​വി​ടെ  നി​ന്ന് പ്ര​സം​ഗം തു​ട​ർ​ന്നു. വി​ഷ​യം വാ​ർ​ത്ത​യി​ലു​ടെ ച​ർ​ച്ച​യാ​യ​പ്പോ​ൾ പി​റ്റേ​ന്നു​മു​ത​ൽ അ​നു​യാ​യി​ക​ളു​ണ്ടാ​യി. അ​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന സാ​മൂ​ഹി​ക​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​ർ കൂ​ടെ വ​ന്നു, അ​വ​സാ​നം ഷാ​പ്പു മാ​റ്റേ​ണ്ടി​യും വ​ന്നു. അ​ന്നു​മു​ത​ൽ ത​ല​സ്​​ഥാ​ന​ത്ത് മ​ദ്യ​വി​രു​ദ്ധ പ്ര​സ്​​ഥാ​ന​ത്തിെ​ൻ​റ നെ​ടു​ന്തൂ​ണാ​യി മാ​റു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു മാ​മ്മ​ൻ. പി​ന്നീ​ട് ഒ​ട്ടേ​റെ മ​ദ്യ​വി​രു​ദ്ധ സ​മ​ര​ങ്ങ​ളി​ൽ മു​ൻ​നി​ര​യി​ൽ ആ ​ഗാ​ന്ധി​ത്തൊ​പ്പി ഉ​യ​ർ​ന്നു​ക​ണ്ടു. 

പ​തി​നാ​ലാം വ​യ​സ്സി​ൽ തി​രു​വി​താ​കൂ​ർ ദി​വാ​ൻ സ​ർ സി.​പി​ക്കെ​തി​രെ ആ​രം​ഭി​ച്ച സ​മ​ര​ജീ​വി​തം പി​ന്നീ​ട് മ​ദ്രാ​സി​ലെ കോ​ള​ജ് പ​ഠ​ന​കാ​ല​ത്ത് സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​സ​മ​ര​ത്തി​ലേ​ക്ക് ക​ട​ന്നു ക​യ​റു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ക്വി​റ്റ് ഇ​ന്ത്യാ​സ​മ​ര​ത്തി​ല​ട​ക്കം ഒ​ട്ടേ​റെ സ​മ​ര​ച​രി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ. പ​ല​തും ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ. ഒ​ട്ടേ​റെ ജ​യി​ൽ​വാ​സം. പൊ​തു​ജ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്കു​വേ​ണ്ടി​യു​ള്ള ജീ​വി​ത​ത്തി​നി​ടെ മ​റ​ന്നു​പോ​യ​ത് സ്വ​ന്തം ജീ​വി​ത​മാ​യി​രു​ന്നു. വി​വാ​ഹം ക​ഴി​ച്ചി​ല്ല, കു​ടും​ബാം​ഗ​ങ്ങ​ളെ ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചി​ല്ല. സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ല​ബ്​​ധി​ക്കു​ശേ​ഷ​വും സ​മ​ര​സ​പ​ര്യ തു​ട​രാ​നാ​യി​രു​ന്നു ഇൗ ​അ​വ​ധൂ​ത​െ​ൻ​റ വി​ധി. അ​ഴി​മ​തി​ക്കെ​തി​രെ​യും മ​ദ്യ​ത്തി​നെ​തി​രെ​യും രാ​ഷ്​​ട്രീ​യ​പാ​ർ​ട്ടി ഏ​തെ​ന്നു നോ​ക്കാ​തെ സ​ന്ധി​യി​ല്ലാ​തെ സ​മ​രം ചെ​യ്തു. പ​ല സ​മ​ര​ങ്ങ​ളും തു​ട​ങ്ങി​യ​ത് ഒ​റ്റ​ക്കാ​യി​രു​ന്നു. അ​നു​യാ​യി​ക​ൾ കൂ​ടെ​യെ​ത്തു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. 

പൊ​തു​ജ​ന​ത്തെ നേ​രി​ട്ടു ബാ​ധി​ക്കു​ന്ന പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളി​ലാ​ണ് മാ​മ്മ​ൻ കൂ​ടു​ത​ൽ ശ്ര​ദ്ധ പ​തി​പ്പി​ച്ച​ത്. ജ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന ഹ​ർ​ത്താ​ലു​ക​ൾ​ക്കും എ​തി​രാ​യി​രു​ന്നു ഈ ​പോ​രാ​ളി. ഹ​ർ​ത്താ​ലും ബന്ദും നി​രോ​ധി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നാ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട് എം.​എം ഹ​സ​ൻ ന​ട​ത്തി​യ സ​മ​ര​ത്തി​ന് നേ​തൃ​ത്വം ന​ൽ​കാ​ൻ കൂ​ടെ നി​ന്ന മാ​മ്മ​ൻ, പി​ന്നീ​ട് ഹ​സ​ൻ അ​ട​ക്ക​മു​ള്ള കോ​ൺ​ഗ്ര​സു​കാ​ർ ഹ​ർ​ത്താ​ൽ ന​ട​ത്തി​യ​പ്പോ​ൾ അ​തി​നെ​തി​രേ ന​ട​ത്തി​യ ഒ​റ്റ​യാ​ൾ സ​മ​രം ഏ​റെ ശ്ര​ദ്ധേ​യ​മാ​യി. ഹ​ർ​ത്താ​ലി​നോ​ട​നു​ബ​ന്ധി​ച്ച് കോ​ൺ​ഗ്ര​സ്​ നേ​താ​ക്ക​ൾ സെ​ക്ര​ട്ടേ​റി​യ​റ്റി​നു മു​ന്നി​ൽ ധ​ർ​ണ​ന​ട​ത്ത​വേ മാ​മ്മ​ൻ ഒ​രു പ്ല​ക്കാ​ർ​ഡും ഗാ​ന്ധി​ച്ചി​ത്ര​വു​മാ​യി എ​ത്തി​യ​ത് പൊ​ടു​ന്ന​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു. ധ​ർ​ണ​ക്കാ​ർ ആ​കെ ഞെ​ട്ടി​പ്പോ​യി. ‘ഹ​ർ​ത്താ​ലും ബ​ന്ദും പോ​ലു​ള്ള ജ​ന​വി​രു​ദ്ധ​സ​മ​ര​ങ്ങ​ൾ’ വേ​ണ്ട എ​ന്നെ​ഴു​തി​യ പ്ല​ക്കാ​ർ​ഡു​ക​ണ്ട കോ​ൺ​ഗ്ര​സ്​ രോ​ഷാ​കു​ല​രാ​യി. പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​ർ മാ​മ്മ​നെ കൈ​യേ​റ്റം ചെ​യ്യാ​നും ശ്ര​മി​ച്ചു. എ​ന്നാ​ൽ, ഉ​മ്മ​ൻ ചാ​ണ്ടി​യും ആ​ര്യാ​ട​നും ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ നേ​താ​ക്ക​ൾ അ​വ​സ​രോ​ചി​ത​മാ​യി ഇ​ട​പെ​ട്ടു. എ​ന്നി​ട്ടും മാ​മ്മ​ൻ അ​വി​ടം വി​ട്ടി​ല്ല. കോ​ൺ​ഗ്ര​സു​​കാ​രു​ടെ ധ​ർ​ണ തീ​രും​വ​രെ അ​ദ്ദേ​ഹം പ്ല​ക്കാ​ർ​ഡും ഗാ​ന്ധി​ച്ചി​ത്ര​വു​മാ​യി ധ​ർ​ണ​ക്കാ​രു​ടെ ഇ​ട​യി​ൽ ത​െ​ൻ​റ സ​മ​ര​വും തു​ട​ർ​ന്നു. 

ന​ഗ​ര​ത്തി​ൽ മാ​ലി​ന്യം നി​റ​ഞ്ഞാ​ൽ, മ​ഴ​െ​വ​ള്ള​ക്കെ​ട്ടു​ണ്ടാ​യാ​ൽ, പ്ര​കൃ​തി​ദു​ര​ന്ത​ങ്ങ​ൾ ഉ​ണ്ടാ​യാ​ൽ, അ​ഴി​മ​തി ശ്ര​ദ്ധ​യി​ൽ പെ​ട്ടാ​ൽ അ​വി​ടെ ഒ​റ്റ​യാ​ൾ പ്ര​തി​ഷേ​ധ​വു​മാ​യി എ​ത്തു​മാ​യി​രു​ന്നു. ത​ട​യു​ന്ന പൊ​ലീ​സി​നോ​ട് ക​യ​ർ​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഏ​ത് നേ​താ​വി​നെ​യും നേ​രി​ട്ടു​ക​ണ്ട് വി​മ​ർ​ശി​ക്കാ​ൻ ഒ​രു​മ​ടി​യും മാ​മ്മ​നു​ണ്ടാ​യി​ല്ല. സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​സ​മ​ര​ത്തിെ​ൻ​റ ക​ന​ലു​ക​ൾ എ​ന്നും മ​ന​സ്സി​ൽ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​വ​ന്ന അ​ദ്ദേ​ഹം ത​നി​ക്കു കി​ട്ടി​യ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​സ​മ​ര പെ​ൻ​ഷ​നി​ൽ ഏ​റെ​യും അ​ശ​ര​ണ​ർ​ക്കും ആ​ലം​ബ​ഹീ​ന​ർ​ക്കും വേ​ണ്ടി​യാ​ണ് ചെ​ല​വ​ഴി​ച്ച​തെ​ന്ന് അ​ധി​കം ആ​രും അ​റി​ഞ്ഞി​ല്ല. പ്ര​ശ്നാ​ധി​ഷ്ഠി​ത​മാ​യി ഏ​തു പാ​ർ​ട്ടി​ക്കാ​രോ​ടൊ​പ്പ​വും സ​മ​രം ചെ​യ്യാ​ൻ മ​ടി കാ​ട്ടി​യി​ല്ല. എ​ന്നാ​ൽ,  ഒ​രു പാ​ർ​ട്ടി​യോ​ടും സ​മ​ര​സ​പ്പെ​ട്ട​തു​മി​ല്ല. ക​മ്യൂ​ണി​സ്​​റ്റു​കാ​രോ​ടും കോ​ൺ​ഗ്ര​സു​കാ​രോ​ടും മ​റ്റു പാ​ർ​ട്ടി​ക​ളോ​ടും ഒ​രേ​പോ​ലെ ക​ല​ഹി​ച്ചു. അ​തേ​സ​മ​യം, ജ​ന​കീ​യ​പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളി​ൽ കൊ​ടി​യു​ടെ നി​റം​നോ​ക്കാ​തെ കൂ​ടെ​നി​ന്നു. 

ജു​ബ്ബാ രാ​മ​കൃ​ഷ്ണ​പി​ള്ള​ക്കു ശേ​ഷം തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തി​നു വ​ര​ദാ​നം പോ​ലെ കി​ട്ടി​യ മ​നു​ഷ്യ​സ്​​നേ​ഹി​യാ​യി മാ​മ്മ​ൻ. അ​വ​സാ​ന​കാ​ല​ത്ത് രോ​ഗ​ശ​യ്യ​യി​ലും ത​ന്നെ കാ​ണാ​നെ​ത്തു​ന്ന​വ​രോ​ടു ​േപാ​ലും വാ​ർ​ത്ത​ക​ളി​ലൂ​ടെ അ​റി​യു​ന്ന അ​നീ​തി​ക്കെ​തി​രേ  ക​ല​ഹി​ച്ചു. ജീ​വി​തം സ​മ​ര​മാ​ക്കി​യ, അ​നീ​തി​യോ​ട് ഒ​രി​ക്ക​ലും പൊ​രു​ത്ത​പ്പെ​ടാ​ത്ത ഒ​രു മ​നു​ഷ്യ​സ്​​നേ​ഹി​യാ​ണ് വി​ട​പ​റ​ഞ്ഞ​ത്്. അ​തോ​ടൊ​പ്പം യാ​ഥാ​ർ​ഥ ഗാ​ന്ധി​യ​ന്മാ​രി​ലെ അ​ന്യം നി​ന്നു​പോ​കു​ന്ന അ​വ​സാ​ന ക​ണ്ണി​ക​ളി​ലൊ​ന്നും. ന​ന്മ​യു​ടെ ലോ​ക​ത്തി​ന് ഇ​ത് തീ​രാ ന​ഷ്​​ടം ത​ന്നെ.