മുഹമ്മദ് റഫിയും ദിലീപ്കുമാറും

നൗഷാദ് ‘കോഹിനൂറി’നു വേണ്ടി, ‘മധുബൻ...’ ക​മ്പോസ് ചെയ്ത് മൂളിക്കേള്‍പ്പിച്ചപ്പോള്‍, റഫി വിസ്മയ ഭരിതനായി ചോദിച്ചുവത്രെ, ‘ഇത് ഈ ഞാൻ പാടാനോ?’ എന്ന്. ‘താങ്കളല്ലെങ്കില്‍, ഇതാലപിക്കാൻ മറ്റൊരു ഗായകൻ ജനിക്കണം’ എന്ന് നൗഷാദ്

1960ല്‍ ​ഇ​റ​ങ്ങി​യ ‘കോ​ഹി​നൂ​ര്‍’, നി​ര​വ​ധി കാ​ര​ണ​ങ്ങ​ളാ​ല്‍ ഹി​ന്ദി സി​നി​മാ നാ​ൾ​വ​ഴി​ക​ളി​ലെ ഒ​രു നാ​ഴി​ക​ക്ക​ല്ലാ​യി വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. ക​ഥ, ര​ജ​പു​ത്ത് രാ​ജ വം​ശ ച​രി​ത്ര​ത്തി​ൽ​നി​ന്ന് അ​ട​ർ​ത്തി​യെ​ടു​ത്ത ഒ​രേ​ട്. അ​തു​വെ​ച്ച് 60 എ​ന്ന ദ​ശ​ക​ത്തി​ന്റെ മി​ക​ച്ച ഗാ​ന​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ഒ​രു ക്ലാ​സി​ക്.

പ​ശ്ചാ​ത്ത​ല ചി​ത്രീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ൾ​കൊ​ണ്ടും അ​ഭി​ന​യ​ത്തി​ക​വാ​ർ​ന്ന ന​ട​ന്മാ​രു​ടെ വേ​ഷ​പ്പ​ക​ർ​ച്ച​ക​ൾ​കൊ​ണ്ടും ഏ​റെ ശ്ര​ദ്ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട സി​നി​മ. ഷ​ക്കീ​ല്‍ ബ​ദാ​യു​നി​യു​ടെ കാ​വ്യാ​ത്മ​ക​മാ​യ വ​രി​ക​ളെ നൗ​ഷാ​ദ് ത​ന്റെ വി​ര​ല്‍സ്പ​ര്‍ശ​ത്താ​ൽ അ​ന​ശ്വ​ര ഗാ​ന​ങ്ങ​ളാ​ക്കി. ട്രാ​ജ​ഡി കി​ങ് ദി​ലീ​പ്കു​മാ​ർ, ട്രാ​ജ​ഡി ക്വീ​ൻ മീ​നാ​കു​മാ​രി ജോ​ടി​യു​ടെ കോ​മ​ഡി മ്യൂ​സി​ക്ക​ൽ കോ​സ്റ്റ്യൂം ഡ്രാ​മ. പ​റ​ഞ്ഞു​വ​രു​ന്ന​ത്, ‘കോ​ഹി​നൂ​റി’​ലെ

‘മ​ധു​ബ​ൻ മെ ​രാ​ധി​കാ നാ​ച്ചെ രേ...

​ഗി​രാ​ധ​ര്‍ കാ ​മു​ര​ളി​യാം ബാ​ജെ രെ...’

​ഹാ​മി​ര്‍ രാ​ഗ​ത്തി​ല്‍ ആ​ല​പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ഈ ​സെ​മി ക്ലാ​സി​ക്, ആ ​ദ​ശ​ക​ത്തി​ലെ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, എ​ക്കാ​ല​ത്തെ​യും മി​ക​ച്ച ഗാ​ന​ശി​ൽ​പ​ങ്ങ​ളി​ൽ ഒ​ന്നാ​യി. സ​മാ​ന​മാ​യൊ​ന്ന് ഇ​തി​നു​മു​മ്പ് ഇ​ത്ത​ര​ത്തി​ൽ മു​ഴ​ങ്ങി​യ​ത്, 1952ല്‍ ‘​ബെ​യ്ജു ഭാ​വ്‌​റ’​യി​ലാ​ണ്. മു​ഗ​ള്‍ ദ​ര്‍ബാ​റി​ലെ താ​ൻ​സെ​ൻ എ​ന്ന അ​ന​ശ്വ​ര ഗാ​യ​ക​നെ അ​നു​ക​രി​ക്കാ​ൻ ശ്ര​മി​ച്ച ഗം​ഗാ​തീ​ര​ത്തെ ഗ്രാ​മീ​ണ​നാ​യ ബെ​യ്ജു ഭാ​വ്‌​റ​യു​ടെ ക​ഥ സി​നി​മ​യാ​യ​പ്പോ​ൾ. മാ​ല്‍ക്കോ​സ് രാ​ഗ​ത്തി​ല്‍ മു​ഴ​ങ്ങി​യ, ‘മ​ൻ ത​ട്പ​ത്ത് ഹ​രി ദ​ർ​ശ​ൻ കൊ ​ആ​ജ്...’ ആ ​ത​ല​മു​റ മ​റ​ന്നു​കാ​ണി​ല്ല.

ഈ ​ര​ണ്ട് ര​ച​ന​ക​ളും ഹി​ന്ദു​സ്ഥാ​നി ക​വി​ശ്രേ​ഷ്ഠ​രി​ൽ ഒ​രാ​ളും ഗ​സ​ല്‍, ന​സ്മ് സി​നി​മാ ഗാ​ന​ര​ച​യി​താ​വ് എ​ന്നീ നി​ല​ക​ളി​ൽ ഏ​റെ പ്ര​ശ​സ്ത​നു​മാ​യ ശ​കീ​ല്‍ ബ​ദാ​യു​നി സാ​ബി​ന്റേ​താ​ണ്. ഗാ​ന​ശി​ൽ​പ​ങ്ങ​ളാ​ക്കി​യൊ​രു​ക്കി​യ​ത് ഹി​ന്ദു​സ്ഥാ​നി രാ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ സു​ല്‍ത്താ​ന്‍ നൗ​ഷാ​ദ്. ആ​ലാ​പ​ന​മോ സ്വ​ര​മാ​ധു​രി​യു​ടെ എ​ക്കാ​ല​ത്തെ​യും ബാ​ദ്ഷാ​ഹ് മു​ഹ​മ്മ​ദ് റ​ഫി.

നൗ​ഷാ​ദ് കോ​ഹി​നൂ​റി​നു വേ​ണ്ടി, ‘മ​ധു​ബ​ൻ’ ക​മ്പോ​സ് ചെ​യ്ത് മൂ​ളി​ക്കേ​ൾ​പ്പി​ച്ച​പ്പോ​ള്‍, റ​ഫി വി​സ്മ​യ ഭ​രി​ത​നാ​യി ചോ​ദി​ച്ചു​വ​ത്രെ, ‘ഇ​ത് ഈ ​ഞാ​ൻ പാ​ടാ​നോ?’ എ​ന്ന്. ‘താ​ങ്ക​ള​ല്ലെ​ങ്കി​ല്‍ പി​ന്നെ ഇ​താ​ല​പി​ക്കാ​ൻ മ​റ്റൊ​രു ഗാ​യ​ക​ൻ ജ​നി​ക്ക​ണം’ എ​ന്ന് നൗ​ഷാ​ദ്. റ​ഫി​യു​ടെ ആ​ശ​ങ്ക​ക്ക് പി​റ​കി​ലെ യാ​ഥാ​ർ​ഥ്യം മ​ന​സ്സി​ലാ​വ​ണ​മെ​ങ്കി​ല്‍ ആ ​ഗാ​നം മു​ഴു​വ​നാ​യും കേ​ൾ​ക്ക​ണം.

ശാ​സ്ത്രീ​യ സം​ഗീ​ത​ത്തി​ൽ അ​ഗ്ര​ഗ​ണ്യ​രാ​യ, ഒ​രു വി​ദ​ഗ്ധ വാ​യ്പാ​ട്ട് ക​ലാ​കാ​ര​നു​മാ​ത്രം പാ​ടാ​നാ​വു​ന്ന വ​രി​ക​ളു​ണ്ട് അ​തി​ലെ​ന്ന് മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്ക​ണം. ഇ​ന്നും ഏ​തൊ​രു ആ​സ്വാ​ദ​ക​നും റ​ഫി​യു​ടെ അ​പാ​ര​മാ​യ ആ ​ആ​ലാ​പ​ന വൈ​ദ​ഗ്ധ്യ​ത്തി​ൽ തീ​ർ​ത്തും ല​യി​ച്ച് വി​സ്മ​യ​ഭ​രി​ത​നാ​യി ഇ​രു​ന്നു​പോ​കും.

ആ ​ഓ​ർ​മ​ക്കു മു​ന്നി​ൽ ര​ണ്ടി​റ്റു ക​ണ്ണീ​ർ പൊ​ഴി​ക്കാ​തെ ശ്രോ​താ​വി​ന് ക​ട​ന്നു​പോ​വാ​നു​മാ​വി​ല്ല.​പി​ന്ന​ണി​യി​ൽ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, സ്ക്രീ​നി​ലും ഒ​രു പ​ഴ​യ ഘ​രാ​ന​യു​ടെ പ​ണ്ഡി​റ്റി​നോ ഉ​സ്താ​ദി​നോ (ത​ഴ​ക്കം വ​ന്ന സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​ന്) മാ​ത്ര​മേ ആ ​ഗാ​നം പാ​ടി​യ​ഭി​ന​യി​ച്ചു ഫ​ലി​പ്പി​ക്കാ​നു​മാ​വൂ. ഇ​ന്ത്യ​ന്‍ ശാ​സ്ത്രീ​യ സം​ഗീ​ത​ത്തി​ന്റെ മു​ഖ​മു​ദ്ര​യാ​യ സി​ത്താ​ര്‍ വാ​യി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് വ​ള​രെ ത​ന്മ​യ​ത്വ​ത്തോ​ടെ​യാ​ണ് ദി​ലീ​പ്കു​മാ​ർ (യു​സു​ഫ് സാ​ബ്) ആ ​ഗാ​ന​രം​ഗം സ്‌​ക്രീ​നി​ൽ അ​വ​ത​രി​പ്പി​ച്ച​ത്.

ഇ​പ്പോ​ഴും അ​ത​വി​ടെ​യു​ണ്ട്. പ​രി​ശോ​ധി​ക്കാം. കോ​ഹി​നൂ​ർ എ​ന്ന ക്ലാ​സി​ക്കി​ന്റെ ചു​രു​ള്‍നി​വ​ര്‍ത്തി​യാ​ല്‍ കാ​ണാ​നാ​വും. ഒ​രു സി​നി​മാ ഗാ​നം പൂ​ർ​ണ തോ​തി​ൽ ആ​സ്വ​ദി​പ്പി​ക്കാ​ൻ പ​ല ഘ​ട​ക​ങ്ങ​ൾ പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ക്കേ​ണ്ട​തു​ണ്ട്. വ​രി​ക​ൾ കാ​വ്യാ​ത്മ​ക​മാ​ക​ണം, മ​നോ​ഹ​ര​വും സ്ഫു​ട​വു​മാ​യ ശ​ബ്ദം, പാ​ടി​യ​ഭി​ന​യി​ക്കു​ന്ന ന​ട​ന്റെ വ​രി​ക​ൾ​ക്കൊ​ത്ത് വ്യ​ത്യ​സ്ത​ത​യാ​ർ​ന്ന ഭാ​വം സ്ഫു​രി​ക്കു​ന്ന മു​ഖം. ശ​രീ​ര​ഭാ​ഷ പ്ര​ധാ​ന​മാ​ണ്.

പ​ശ്ചാ​ത്ത​ലം, ദൃ​ശ്യാ​വി​ഷ്‌​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ മി​ക​വ് എ​ന്നി​വ​യെ​ല്ലാം വേ​ണം. ‘മ​ധു​ബ​ൻ’ എ​ന്ന ഗാ​ന​ത്തി​ന്റെ കാ​ര്യ​ത്തി​ലാ​ണെ​ങ്കി​ല്‍, തി​ര​ശ്ശീ​ല​യി​ല്‍ പാ​ടി​യ​ഭി​ന​യി​ക്കു​ന്ന ന​ട​ൻ ഒ​രു ശാ​സ്ത്രീ​യ സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​ന്റെ സ​ർ​വ ഭാ​വ​ഹാ​വാ​ദി​ക​ളും പ​യ​റ്റി​യാ​ണ് അ​വ​ത​രി​പ്പി​ച്ച​ത്. ഉ​പ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന സം​ഗീ​തോ​പ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളി​ൽ വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ളു​ടെ ത​ഴ​ക്കം വ​ന്ന (പ്രേ​ക്ഷ​ക​നു​വേ​ണ്ടി റി​ഹേ​ഴ്‌​സ​ൽ ചെ​യ്ത് യൂ​സു​ഫ് സാ​ബി​ന്റെ കൈ ​ചോ​ര വാ​ർ​ന്ന​തൊ​ക്കെ പി​ന്നാ​മ്പു​റ വി​ശേ​ഷ​ങ്ങ​ൾ) ഒ​രു സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​നാ​യി പ​ര​കാ​യ​പ്ര​വേ​ശം.

ഹി​ന്ദി സി​നി​മ ക​ണ്ട മി​ക​ച്ച അ​ഭി​നേ​ത്രി എ​ന്ന​തി​ലു​പ​രി അ​സാ​ധാ​ര​ണ ന​ര്‍ത്ത​കി​കൂ​ടി​യാ​യ മീ​നാ​കു​മാ​രി അ​വ​ത​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ശാ​സ്ത്രീ​യ നൃ​ത്ത​ത്തി​ന് ദി​ലീ​പ്കു​മാ​ര്‍ ഇ​രി​പ്പി​ട​ത്തി​ലി​രു​ന്ന് ആ​ലാ​പ​നം നി​ർ​വ​ഹി​ക്കു​ക​യാ​ണ്. ച​ര​ണ​ത്തി​നി​ട​ക്ക് നീ​ണ്ടൊ​രു ഹ​മ്മി​ങ്. അ​ത് സാ​ക്ഷാ​ത്ക​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​ത് പ​ഴ​യ ഇ​ന്ദോ​ര്‍ ഘ​രാ​ന​യു​ടെ സ്ഥാ​പ​ക​നും ഹി​ന്ദു​സ്ഥാ​നി ശാ​സ്ത്രീ​യ വാ​യ്പാ​ട്ട് വി​ദ​ഗ്ധ​നു​മാ​യ ഉ​സ്താ​ദ് ആ​മി​ര്‍ ഖാ​ന്‍ സാ​ബും.

ശ​കീ​ല്‍ ബ​ദാ​യു​നി, നൗ​ഷാ​ദ്, മു​ഹ​മ്മ​ദ് റ​ഫി, ദി​ലീ​പ്കു​മാ​ര്‍ കൂ​ട്ടു​കെ​ട്ടി​ൽ പി​റ​ന്ന ഗാ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്കെ​ല്ലാം ഇ​ത്ത​രം ഒ​രു സ​വി​ശേ​ഷ​ത​യു​ണ്ട്. പെ​ര്‍ഫെ​ക്ഷ​നു​വേ​ണ്ടി അ​വ​ർ ഏ​ത​റ്റ​വും വ​രെ പോ​കു​മെ​ന്ന​താ​ണ​ത്. പ​ത്ത് ഗാ​ന​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ഇ​റ​ങ്ങി​യ കോ​ഹി​നൂ​രി​ൽ മ​റ്റൊ​രു റ​ഫി-​ല​ത ഡ്യു​യ​റ്റ് ഉ​ണ്ട്. പ​ഹാ​ഡി രാ​ഗ​ത്തി​ൽ എ​വ​ർ​ഗ്രീ​ൻ ഹി​റ്റാ​യി​ത്തീ​ർ​ന്ന ആ ​ഗാ​ന​ത്തെ കൂ​ടി സ്പ​ർ​ശി​ക്കാ​തെ ഇ​ത് പൂ​ർ​ത്തി​യാ​വി​ല്ല. വ​രി​ക​ൾ​ക്കി​ട​യി​ൽ ദീ​പ​ക് രാ​ഗ​ത്തി​ന്റെ ഹം​സ​ധ്വ​നി കൂ​ടി ശ്ര​വ്യ​മാ​കു​ന്നു​ണ്ട് അ​തി​ൽ.

‘ദോ ​സീ​താ​രോ​ൻ കാ ​സ​മീ​ൻ പ​ർ ഹെ ​മി​ല​ൻ

ആ​ർ​ജ്‌ കി ​രാ​ത്ത്...

മു​സ്‌​കു​റാ​ത്താ ഹെ ​ഉ​മീ​ദോ​ൻ കാ ​ച​മ​ൻ

ആ​ജ് കി ​രാ​ത്ത്...’

ഇ​തി​ലെ ച​ര​ണ​ത്തി​ലു​ണ്ടൊ​രു വ​രി:

‘സാ​രി ദു​നി​യാ ന​സ​റാ​ത്തി ഹെ ​ദു​ൽ​ഹ​ൻ ആ​ജ് കി ​റാ​ത്ത്...’ പ്ര​കൃ​തി​യെ ആ​വാ​ഹി​ക്കു​ന്ന വ​രി​ക​ളു​ടെ കാ​വ്യാ​ത്മ​ക​ത വ​ർ​ണ​ന​ക​ൾ​ക്ക​തീ​ത​മാ​ണ്. നാ​യ​ക​ൻ, മ​ഞ്ഞ് പു​ട​വ ചൂ​ടി​യ പ്ര​കൃ​തി​ദൃ​ശ്യം നോ​ക്കി പാ​ടു​ക​യാ​ണ്, ഈ ​ഭൂ ഭാ​ഗം ഉ​ടു​ത്തൊ​രു​ങ്ങി വ​ന്ന ഒ​രു മ​ണ​വാ​ട്ടി​യു​ടെ കാ​ഴ്ച​യാ​ണ് എ​നി​ക്ക് പ​ക​രു​ന്ന​തെ​ന്ന്. നി​ലാ​വു​ള്ള രാ​ത്രി​യാ​ണ​ത്. കാ​മു​കി​യെ അ​ന്വേ​ഷി​ച്ചു​ള്ള ഈ ​യാ​ത്ര​യി​ൽ അ​യാ​ൾ​ക്ക് ച​ന്ദ്ര​നും താ​ര​ക​ളും വെ​ളി​ച്ച​ത്തി​ന്റെ ഒ​രു പ​ര​വ​താ​നി വി​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്ന്.

ഡി​സം​ബ​ർ 24നാ​ണ് റ​ഫി​യു​ടെ ജ​ന്മ​ദി​നം. ഇ​തേ​മാ​സ​ത്തി​ന്റെ സം​ഭാ​വ​ന​യാ​ണ് യു​സു​ഫ് സാ​ബും. 1932ല്‍ ​തു​ട​ക്ക​മി​ട്ട ‘ടാ​ക്കി’​യു​ടെ (സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന സി​നി​മ) സു​വ​ർ​ണ​യു​ഗം അ​ട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​വ​രാ​ണ് ഇ​രു​വ​രും –ഒ​രു ന​ട​നെ​ന്ന നി​ല​യി​ൽ അ​ഭി​ന​യ​ത്തി​ന്റെ പാ​ഠ​പു​സ്ത​ക​മാ​യ ദി​ലീ​പ് സാ​ബും ലോ​കം ക​ണ്ട അ​നു​പ​മ​മാ​യ ശ​ബ്ദ​മെ​ന്ന് വാ​ഴ്ത്ത​പ്പെ​ട്ട മു​ഹ​മ്മ​ദ് റ​ഫി​യും.