മറക്കാനാവാത്ത, മായ്​ക്കാനാവാത്ത നെഹ്​റു

സൊ​ഹ്റാ​ൻ മം​ദാ​നി ത​െൻറ വി​ജ​യാ​ഘോ​ഷ പ്ര​സം​ഗ​ത്തി​ലു​ദ്ധ​രി​ച്ച ര​ണ്ട് പ്ര​മു​ഖ​രു​ടെ -യൂ​ജി​ൻ വി ​ദെ​ബ്സ്, ജ​വ​ഹ​ർ​ലാ​ൽ നെ​ഹ്റു- പേ​രു​ക​ൾ ത​മ്മി​ൽ പ​ര​സ്​​പ​ര​ബ​ന്ധ​മി​ല്ലെ​ന്ന് പ്രാ​ഥ​മി​ക​മാ​യി തോ​ന്നി​യേ​ക്കാം. ഒ​രാ​ൾ വി​പ്ല​വ​കാ​രി​യാ​യ സം​ഘാ​ട​ക​നാ​യി​രു​ന്നു. ര​ണ്ടാ​മ​നാ​ക​ട്ടെ, രാ​ഷ്ട്ര​നി​ർ​മി​തി​യി​ലും രാ​ഷ്ട്ര​ത​ന്ത്ര​ത്തി​ലും ഉ​യ​ര​ങ്ങ​ൾ താ​ണ്ടി​യ​യാ​ളും. യു.​എ​സി​ൽ സോ​ഷ്യ​ലി​സ​ത്തി​ന്റെ ക​രു​ത്താ​ർ​ന്ന പാ​ര​മ്പ​ര്യം രൂ​പ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യെ​ടു​ക്കാ​ൻ സ​ഹാ​യി​ച്ച​യാ​ളാ​ണ് ദെ​ബ്സ്, അ​പ​കോ​ള​നീ​ക​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ മ​ഹാ​വ​ക്താ​ക്ക​ളി​ലൊ​രാ​ൾ. പ​ക്ഷേ, ഈ ​പേ​രു​ക​ൾ ആ​ക​സ്മി​ക​മാ​യി വീ​ണു​പോ​യ​തോ പ്ര​ഭാ​ഷ​ണം കൊ​ഴു​പ്പി​ക്കാ​ൻ പ​റ​ഞ്ഞ​തോ ആ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. താ​ത്ത്വി​ക​മാ​യും ച​രി​ത്ര​പ​ര​മാ​യും ഇ​രു​വ​രും തൊ​ട്ടു​ചേ​ർ​ന്ന് നി​ൽ​ക്കു​ന്ന​വ​രാ​ണ്.

കൗ​തു​ക​ക​ര​മാ​കാം, ദെ​ബ്സി​നെ​യും ​നെ​ഹ്റു​വി​നെ​യും ബ​ന്ധി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ക​ണ്ണി അ​മേ​രി​ക്ക​ൻ സി​വി​ൽ ലി​ബ​ർ​ട്ടീ​സ് യൂ​നി​യ​ൻ (എ.​സി.​എ​ൽ.​യു) സ്ഥാ​പ​ക​ൻ റോ​ജ​ർ ബാ​ൽ​ഡ്വി​നാ​ണ്. ബാ​ൽ​ഡ്വി​നും നെ​ഹ്റു​വും ഉ​റ്റ ച​ങ്ങാ​തി​മാ​രാ​യി​രു​ന്നു. അ​മേ​രി​ക്ക​യെ കു​റി​ച്ച നെ​ഹ്റു​വി​ന്റെ അ​ഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളേ​റെ​യും രൂ​പ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​ത് ബാ​ൽ​ഡ്വി​നാ​ണ്. കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് പാ​ർ​ട്ടി​യു​ടെ അ​മേ​രി​ക്ക​ൻ ന​യം എ​ന്താ​ക​ണ​മെ​ന്ന് ഉ​പ​ദേ​ശം ന​ൽ​കി​യ​തും അ​ദ്ദേ​ഹ​മാ​യി​രു​ന്നു. ‘ലീ​ഗ് എ​ഗെ​ൻ​സ്റ്റ് ഇം​പീ​രി​യ​ലി​സം’ എ​ന്ന സം​ഘ​ട​ന​യി​ൽ ഇ​രു​വ​രും ഒ​ന്നി​ച്ച് പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ച്ചു. ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് സ്വാ​ധീ​നം സം​ബ​ന്ധി​ച്ച ആ​ധി​യെ തു​ട​ർ​ന്ന് ബാ​ൽ​ഡ്വി​ൻ സം​ഘ​ട​ന വി​ട്ടു- നെ​ഹ്റു​വി​നു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു സ​മാ​ന നി​ല​പാ​ട്. ദെ​ബ്സി​ന്റെ സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്വ​വി​രു​ദ്ധ പോ​രാ​ട്ട​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ബാ​ൽ​ഡ്വി​ൻ ആ​ഴ​ത്തി​ൽ ചേ​ർ​ന്നു​നി​ന്നി​രു​ന്നു. വം​ശ​വെ​റി​യും കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രെ പു​റ​ന്ത​ള്ള​ലും മാ​ർ​ഗ​ഭ്രം​ശം മാ​ത്ര​മാ​യ​ല്ല ഡെ​ബ്സ് ക​ണ്ട​ത്, ബൂ​ർ​ഷ്വ താ​ൽ​പ​ര്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഭാ​ഗം കൂ​ടി​യാ​യി​ട്ടാ​ണ്. അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടി​ൽ തൊ​ഴി​ലാ​ളി വ​ർ​ഗ​മാ​ണ്- അ​ഭി​ജാ​ത​രാ​യ ഉ​പ​രി​വ​ർ​ഗ​മ​ല്ല -തു​റ​ന്ന കോ​സ്മോ​പോ​ളി​റ്റ​ൻ സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ന് തു​ട​ക്കം കു​റി​ക്കു​ന്ന​ത്. സ​മ​കാ​ലി​ക ച​ർ​ച്ച​ക​ളി​ൽ ഒ​രു പ​ട്ട​ണ​ത്തി​ന്റെ സാ​ർ​വ​ലൗ​കി​ക​ത​യെ​ന്നാ​ൽ മൂ​ല​ധ​ന​ത്തി​ന്റെ​യ​ല്ല, തൊ​ഴി​ലി​ന്റെ സാ​ർ​വ​ലൗ​കി​ക​ത​യാ​ണ്.

ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ ത​ട​വു​കാ​രു​ടെ പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ൾ എ.​സി.​എ​ൽ.​യു​വി​ന് ഏ​റ്റെ​ടു​ക്കാ​നാ​കു​മോ എ​ന്ന് നെ​ഹ്റു​വി​നും താ​ൽ​പ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഇ​രു​വ​രെ​യും ത​മ്മി​ൽ ഇ​ഴ​ചേ​ർ​ത്ത പ്ര​ത്യ​യ​ശാ​സ്ത്ര​പ​ര​മാ​യ ക​ണ്ണി നാ​മേ​റെ​യും വി​സ്മ​രി​ച്ചു​ക​ള​ഞ്ഞ ഒ​രു ച​രി​ത്ര മു​ഹൂ​ർ​ത്ത​വു​മാ​യി ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട​താ​ണ്. പൗ​ര സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം, വം​ശ​വെ​റി​ക്കെ​തി​രാ​യ പോ​രാ​ട്ടം, സോ​ഷ്യ​ലി​സം, തു​റ​ന്ന സ​മൂ​ഹ​ങ്ങ​ൾ, അ​പ​കോ​ള​നീ​ക​ര​ണം എ​ന്നി​വ​യെ​ല്ലാം ഏ​ക വി​മോ​ച​ന പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി പ​രി​ഗ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു അ​തി​ൽ. സ്വാ​ത​​ന്ത്ര്യ​വും നീ​തി​യും അ​വി​ച്ഛി​ന്ന​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു.

ഇ​ന്ത്യ​ൻ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ സ​മ​രം ഇ​രു​ത​ല​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി ന​ട​ക്കേ​ണ്ട​താ​ണെ​ന്ന് ബാ​ൾ​ഡ്വി​ൻ നെ​ഹ്റു​വി​ന് മു​ന്ന​റി​യി​പ്പ് ന​ൽ​കി: അ​ഥ​വാ, ‘‘അ​മേ​രി​ക്ക പി​ന്തു​ണ​ക്കു​ന്ന, വാ​ൾ സ്ട്രീ​റ്റി​ലെ ഒ​ളി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന ശ​ത്രു​വി​നെ​തി​രാ​യും പി​ന്നെ ബ്രി​ട്ട​നെ​തി​രാ​യും’’. ഒ​ന്നാ​മ​ത്തേ​ത്, ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന് ഒ​രു വ​രു​മാ​ന സ്രോ​ത​സ്സാ​യി ഇ​ന്ത്യ നി​ല​നി​ൽ​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന് എ​പ്പോ​ഴും ആ​ഗ്ര​ഹി​ച്ചു. ഈ ​കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടി​ൽ പൗ​രാ​വ​കാ​ശ​ങ്ങ​ളെ​ന്ന​ത് ഇ​ട​തു​പ​ക്ഷ​ത്തി​ന്റെ വി​ഷ​യ​മാ​ണ്. ക​മ്യൂ​ണി​സ​ത്തി​ൽ​നി​ന്ന് അ​തി​നെ വേ​റി​ട്ടു​നി​ർ​ത്തു​ന്നു. ആ​ധു​നി​ക കു​ത്ത​ക മു​ത​ലാ​ളി​ത്ത​ത്തി​ൽ​നി​ന്ന് ബ​ഹു​ദൂ​രം അ​ക​ലെ.

ച​രി​ത്രം കൗ​തു​ക​ക​ര​മാ​യ വ​ഴി​ക​ളി​ലൂ​ടെ ആ​വ​ർ​ത്തി​ക്കു​ക​യാ​ണ്. അ​വ​സാ​ന നെ​ഹ്റൂ​വി​യ​നാ​യ മ​ൻ​മോ​ഹ​ൻ സി​ങ്ങി​ന്റെ മ​ക​ളാ​യ അ​മൃ​ത് സി​ങ് എ.​സി.​എ​ൽ.​യു​വി​ന്റെ പ്ര​മു​ഖ നേ​താ​ക്ക​ളി​ലൊ​രാ​ളാ​ണ്. ദെ​ബ്സി​നെ​യും നെ​ഹ്റു​വി​നെ​യും ചേ​ർ​ത്തു​നി​ർ​ത്തി​യ മം​ദാ​നി അ​ങ്ങ​നെ പു​തു​കാ​ല ജെ​ൻ സി ​പു​രോ​ഗ​മ​ന പ​ദാ​വ​ലി ഉ​പ​യോ​ഗി​ക്കു​ക മാ​ത്ര​മ​ല്ല, 20ാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ന്റെ വി​സ്മൃ​ത​മാ​യി കി​ട​ക്കു​ന്ന പ​ഴ​യ​കാ​ല ശൈ​ലി വീ​ണ്ടെ​ടു​ക്കു​ക കൂ​ടി​യാ​ണ്.

രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ൽ ഹൃ​ദ​യ​സ്പ​ർ​ശി​യാ​യ മു​ഹൂ​ർ​ത്ത​ങ്ങ​ൾ അ​പൂ​ർ​വ​മാ​കും. അ​ധി​കാ​ര മു​ഷ്‍കി​ന്റെ രൗ​ദ്ര​ത അ​തി​വേ​ഗം അ​വ​യെ മൂ​ടി​ക്ക​ള​യു​ക​യും ചെ​യ്യും. എ​ന്നി​ട്ടും മം​ദാ​നി നെ​ഹ്റു​വി​നെ ഉ​ദ്ധ​രി​ച്ച​ത്, നെ​ഹ്റു​വി​ന്റെ​ത​ന്നെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ ആ​രം​ഭ​കാ​ല​ഘ​ട്ടം അ​നു​സ്മ​രി​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു. 34ാം വ​യ​സ്സി​ൽ ന​ഗ​ര​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ൽ ആ​ദ്യ​മാ​യി കൈ​വെ​ച്ച സ​മ​യം. അ​ല​ഹ​ബാ​ദ് മു​നി​സി​പ്പ​ൽ ബോ​ർ​ഡ് ചെ​യ​ർ​മാ​നാ​യി അ​ദ്ദേ​ഹം തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. അ​തേ പ്രാ​യ​ത്തി​ൽ​ത​ന്നെ​യാ​ണ് മം​ദാ​നി മേ​യ​റാ​കു​ന്ന​തും. ദേ​ശീ​യ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ൽ​നി​ന്ന് ശ്ര​ദ്ധ​തി​രി​ക്കു​ന്ന ഒ​ന്നാ​യാ​ണ് നെ​ഹ്റു ഇ​തി​നെ ക​ണ്ടി​രു​ന്ന​ത്. പ​ട്ട​ണം ഭ​രി​ക്കു​ന്ന നേ​താ​ക്ക​ൾ എ​ത്ര കു​റ​ച്ച് അ​ധി​കാ​ര​ങ്ങ​ളേ കൈ​യാ​ളു​ന്നു​ള്ളൂ എ​ന്ന എ​ന്നെ​ന്നു​മു​ള്ള ​നൈ​രാ​ശ്യ​വും അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ വേ​ട്ട​യാ​ടി​യി​രു​ന്നു. എ​ന്നാ​ൽ, അ​ധി​കാ​ര​മേ​റി ഏ​റെ വൈ​കാ​തെ ‘‘അ​ല​ഹ​ബാ​ദു​കാ​ർ​ക്ക് ജീ​വി​തം താ​ങ്ങാ​വു​ന്ന​തും സ​ന്തോ​ഷ​ക​ര​വു​മാ​ക്കു​ന്ന​തി​ൽ’’ ബോ​ർ​ഡി​ന്റെ ശേ​ഷി അ​ദ്ദേ​ഹം മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കി.

മു​ഹ​മ്മ​ദ് ആ​ഖി​ലി​ന്റെ ഗ​വേ​ഷ​ണം തെ​ളി​യി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, നെ​ഹ്റു​വി​ന്റെ മു​നി​സി​പ്പ​ൽ ഭ​ര​ണ​കാ​ല മു​ൻ​ഗ​ണ​ന​ക​ൾ വേ​ശ്യ​ക​ൾ, എ​ക്കാ​വാ​ല​ക​ൾ (കു​തി​ര​വ​ണ്ടി​വ​ലി​ക്കാ​ർ), ന​ഗ​ര​ത്തി​ലെ പാ​വ​പ്പെ​ട്ട​വ​ർ എ​ന്നി​ങ്ങ​നെ അ​രി​കു​വ​ത്ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വ​രു​മാ​യി ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട​താ​യി​രു​ന്നു. ഈ ​പ​ട്ട​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളെ​കു​റി​ച്ച നെ​ഹ്റു​വി​ന്റെ കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടു​ക​ളെ കൂ​ടു​ത​ൽ മൂ​ർ​ത്ത​മാ​ക്കി​യ​ത്. സൗ​ജ​ന്യ​യാ​ത്ര​ക്കും എ​ക്കാ​വാ​ല​ക​ളു​ടെ വേ​ത​നം വ​ർ​ധി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു​മി​ട​യി​ലെ സം​ഘ​ർ​ഷ​വി​ഷ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു എ​ക്കാ​ല​ത്തും ഗ​താ​ഗ​ത ന​യം. വി​രോ​ധാ​ഭാ​സ​മാ​കാം, ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ പി​ൽ​ക്കാ​ല സാ​മ്പ​ത്തി​ക ച​രി​ത്രം പ​രി​ഗ​ണി​ച്ചാ​ൽ നെ​ഹ്റു ച​ര​ക്കു​ക​ട​ത്ത് നി​കു​തി​യെ അ​തി​ശ​ക്ത​മാ​യി എ​തി​ർ​ത്തു. സ​മ്പ​ന്ന​ർ​ക്ക് നി​കു​തി ചു​മ​ത്താ​നാ​യി​രു​ന്നു അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നി​ഷ്ടം.

പാ​ർ​പ്പി​ട​മാ​യി​രു​ന്നു ത​ന്റെ അ​ജ​ണ്ട​ക​ളി​ലെ കേ​ന്ദ്ര വി​ഷ​യം. ഏ​വ​ർ​ക്കും വീ​ട് നി​ർ​മാ​ണ​ത്തി​ന് സാ​മ്പ​ത്തി​ക സ​ഹാ​യം ന​ൽ​കു​ക​യും തി​രി​ച്ച​ട​ക്കാ​ൻ ക​ഴി​യു​ന്ന​വ​രി​ൽ​നി​ന്ന് ഉ​യ​ർ​ന്ന തു​ക ഈ​ടാ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന വി​യ​ന മാ​തൃ​ക​യെ അ​ദ്ദേ​ഹം പ്ര​കീ​ർ​ത്തി​ച്ചു. സൗ​ജ​ന്യ​മാ​യ പൊ​തു​യി​ട​ങ്ങ​ൾ​ക്കാ​യി ശ​ക്ത​മാ​യി വാ​ദി​ച്ചു. മൂ​ല്യ​ബോ​ധം വ​ള​ർ​ത്തേ​ണ്ട ഇ​ൻ​ക്യു​ബേ​റ്റ​റു​ക​ളാ​ണ് പ​ട്ട​ണ​ങ്ങ​ളെ​​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം വി​ശ്വ​സി​ച്ചു. ചു​രു​ങ്ങി​യ പ​ക്ഷം, ത​ന്റെ അ​ല​ഹ​ബാ​ദ് കാ​ല​ത്ത് ഭ​ര​ണ​കൂ​ട പ​ര​മാ​ധി​കാ​രം മൂ​ല്യ​ബോ​ധം ഇ​ല്ലാ​താ​ക്കു​ന്ന​താ​യും സോ​ഷ്യ​ലി​സം അ​തി​നെ ശ​ക്തി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​താ​യും നെ​ഹ്റു ക​ണ്ടു.

ന്യൂ​യോ​ർ​ക് സി​ങ് സി​ങ് ജ​യി​ൽ വാ​ർ​ഡ​നാ​യ ലെ​വി​സ് ലാ​വി​സി​നോ​ട് ജ​യി​ൽ​വാ​സ കാ​ല​ത്ത് നെ​ഹ്റു​വി​ന് സ​ഹാ​നു​ഭൂ​തി തോ​ന്നി. ത​ട​വു​കാ​രി​ൽ 80 ശ​ത​മാ​ന​വും സാ​മൂ​ഹി​ക​വി​രു​ദ്ധ​രോ ജ​ന്മ​നാ തി​ന്മ​യു​ള്ള​വ​രോ അ​ല്ലെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ലെ​വി​സി​ന്റെ കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ട്. മി​ക​ച്ച സാ​മ്പ​ത്തി​ക ന​യ​വും വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​വും തൊ​ഴി​ലും ജ​യി​ലു​ക​ൾ ശൂ​ന്യ​മാ​ക്കു​മെ​ന്നും അ​ദ്ദേ​ഹം വാ​ദി​ച്ചു.

പി​ൽ​ക്കാ​ല​ത്ത്, ബോം​ബെ, മ​ദ്രാ​സ് തു​ട​ങ്ങി​യ കോ​സ്മോ​പോ​ളി​റ്റ​ൻ പ​ട്ട​ണ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച് നെ​ഹ്റു​വി​ൽ വേ​റി​ട്ട ദ​ർ​ശ​നം രൂ​പ​പ്പെ​ട്ടു. ഭാ​ഷാ​പ​ര​വും സാം​സ്കാ​രി​ക​വു​മാ​യ വൈ​വി​ധ്യം മൂ​ലം സ​ജീ​വ​ത​യാ​ർ​ജി​ക്കു​ന്ന ​ബ​ഹു​ഭാ​ഷാ മേ​ഖ​ല​ക​ളാ​ണെ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം ക​ണ്ടു. ഭാ​ഷാ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ലു​ള്ള ദേ​ശീ​യ​ത ഈ ​കോ​സ്മോ​പോ​ളി​റ്റ​ൻ ചൈ​ത​ന്യം ചോ​ർ​ത്തി​ക്ക​ള​യു​മെ​ന്ന​തി​നാ​ൽ ഭാ​ഷാ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ൽ സം​സ്ഥാ​ന പു​ന​ർ​നി​ർ​ണ​യ​ത്തി​ന് അ​ദ്ദേ​ഹം മ​ടി​കാ​ണി​ച്ചു. ​ഭാ​ഷാ വൈ​വി​ധ്യ​ത്തി​ന്റെ നി​രു​പാ​ധി​ക ആ​ഘോ​ഷ​മാ​യി​രു​ന്നു മൗ​ലി​ക​മാ​യി നെ​ഹ്റു സ്റ്റൈ​ൽ.

അ​മേ​രി​ക്ക​ൻ നേ​താ​ക്ക​ളു​മാ​യും അ​വ​രു​ൾ​ക്കൊ​ള്ളു​ന്ന ഭൗ​മ​രാ​ഷ്ട്ര​ത​ന്ത്ര​വു​മാ​യും നെ​ഹ്റു​വി​ന്റെ ബ​ന്ധം പ​ല​പ്പോ​ഴും അ​ത്ര സു​ഖ​ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. എ​ന്നി​ട്ടും, ഇ​ന്ത്യ- യു.​എ​സ് ബ​ന്ധം ബൗ​ദ്ധി​ക​വും രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വും ആ​ത്മീ​യ​വു​മാ​യ ആ​ദാ​ന​പ്ര​ദാ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്ര​വി​ശാ​ല മു​ഹൂ​ർ​ത്ത​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ ആ​ശ​യ​ങ്ങ​ളു​ടെ പ​ല ത​ല​ങ്ങ​ളി​ൽ പി​ണ​ഞ്ഞു​കി​ട​ന്നു. അ​മേ​രി​ക്ക​ൻ ജീ​വി​ത​ത്തി​ൽ ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ സ്വാ​ധീ​ന​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് നാം ​പ​ല​പ്പോ​ഴും സ്മ​രി​ക്കാ​റു​ണ്ട്. പ​ക്ഷേ, നെ​ഹ്റു സൃ​ഷ്ടി​ച്ച ബൗ​ദ്ധി​ക സാ​ന്നി​ധ്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് നാം ​മ​റ​ന്നു​പോ​കു​ന്നു.

നെ​ഹ്റു​വി​നെ ത​ന്റെ പ്ര​ചോ​ദ​ന​മാ​യി പ​ല​പ്പോ​ഴും തു​റ​ന്നു​പ​റ​ഞ്ഞ മാ​ർ​ട്ടി​ൻ ലൂ​ഥ​ർ കി​ങ് ജൂ​നി​യ​റാ​കും നെ​ഹ്റു​വി​ന്റെ ശാ​ശ്വ​ത സാ​ന്നി​ധ്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് ഏ​റ്റ​വും വാ​ചാ​ല​മാ​യ വാ​ക്കു​ക​ൾ പ​റ​ഞ്ഞ​ത്: ‘‘സം​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ യ​ഥാ​ർ​ഥ അ​വ​സ്ഥ​യി​ലേ​ക്ക് വ​ള​രാ​നു​ള്ള മ​നു​ഷ്യ​രു​ടെ ഈ ​സ​മ​ര​ങ്ങ​ളി​ല​ത്ര​യും നെ​ഹ്റു​വി​ന്റെ ഉ​ദാ​ത്ത വ്യ​ക്തി​ത്വം എ​ഴു​ന്നു​നി​ൽ​ക്കു​ന്നു, ദൃ​ശ്യ​മാ​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും എ​ല്ലാ യോ​ഗ​മേ​ശ​ക​ളി​ലും അ​വ അ​നു​ഭ​വ വേ​ദ്യ​മാ​യി​രി​ക്കും. ലോ​ക​ത്തി​​ന് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ന​ഷ്ട​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു: കാ​ര​ണം, ക​ലു​ഷി​ത​മാ​യ ആ​ധു​നി​ക കാ​ല​ത്ത് അ​ദ്ദേ​ഹം തീ​ർ​ച്ച​യാ​യും ഉ​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കേ​ണ്ട ഒ​രാ​ളാ​യി​രു​ന്നു’’.

(വി​ഖ്യാ​ത ലോ​ക സ​ർ​വ​ക​ലാ​ശാ​ല​ക​ളി​ൽ അ​ധ്യാ​പ​ക​നും അ​ശോ​ക വാ​ഴ്​​സി​റ്റി വൈ​സ്​ ചാ​ൻ​സ​ല​റു​മാ​യി​രു​ന്ന ലേ​ഖ​ക​ൻ ഇ​ന്ത്യ​ൻ എ​ക്​​സ്​ പ്ര​സ്​ കോ​ൺ​ട്രി​ബ്യൂ​ട്ടി​ങ്​ എ​ഡി​റ്റ​റാ​ണ്)

Thanks to: The Indian Express