നാ​ട്​ മ​റ​ന്ന ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി 

ഏ​തൊ​രു നാ​ടി​​െൻറ​യും സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​സ​മ​ര ച​രി​ത്ര​ത്തി​ൽ ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ക​ളു​ടെ സ്​​ഥാ​നം അ​ദ്വി​തീ​യ​മാ​ണ്. അ​വ​രു​ടെ ജീ​വി​ത​വും തി​ള​ക്ക​മാ​ർ​ന്ന പോ​രാ​ട്ട​ങ്ങ​ളും ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ത്വ​വും നാ​ടി​നും ജ​ന​ത​​ക്കും എ​ക്കാ​ല​വും ആ​വേ​ശ​വും അ​ഭി​മാ​ന​വും പ​ക​രു​ന്ന അ​നു​ഭ​വ​സാ​ക്ഷ്യ​ങ്ങ​ളാ​ണ്. മാ​തൃ​ഭൂ​മി​യു​ടെ മോ​ച​ന​ത്തി​നാ​യി ബ്രി​ട്ടീ​ഷ്​ സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തോ​ട്​ പോ​രാ​ടി ധീ​ര ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​ത്വം വ​രി​ച്ച കേ​ര​ള ഭ​ഗ​ത്​​സി​ങ്​​ എ​ന്ന വ​ക്കം അ​ബ്​​ദു​ൽ ഖാ​ദ​റി​​െൻറ ഒാ​ർ​മ​ദി​ന​മാ​ണ്​ സെ​പ്​​റ്റം​ബ​ർ 10. രാ​ജ്യം മ​റ​ന്ന ആ ​ധീ​ര ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി​യു​ടെ ജ​ന്മ​ശ​താ​ബ്​​ദി വ​ർ​ഷം​കൂ​ടി​യാ​ണ്​ 2017.

സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യാ​ന​ന്ത​രം ദേ​ശീ​യ പ്ര​സ്​​ഥാ​ന​ത്തി​​ന്​ മി​ക​ച്ച സം​ഭാ​വ​ന​ക​ൾ അ​ർ​പ്പി​ച്ച വ്യ​ക്​​തി​ക​ളെ പ​ല​ത​ര​ത്തി​ലും രാ​ജ്യം ആ​ദ​രി​ക്കു​ക​യും ര​ക്​​ത​സാ​ക്ഷി​ക​ൾ​ക്ക്​ ഉ​ചി​ത​മാ​യ സ്​​മാ​ര​ക​ങ്ങ​ൾ നി​ർ​മി​ക്കു​ക​യും ജീ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​വ​ർ​ക്ക്​ പെ​ൻ​ഷ​നും ബ​ഹു​മ​തി​പ​ത്ര​ങ്ങ​ളും മ​റ്റും ന​ൽ​കി അ​വ​രു​ടെ സേ​വ​ന​ങ്ങ​ളെ അം​ഗീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്​​ത​പ്പോ​ൾ ച​രി​ത്ര​ത്തി​​െൻറ മു​ഖ്യ​ധാ​ര​യി​ൽ​നി​ന്ന്​ ഒ​ഴി​വാ​ക്ക​പ്പെ​ട്ട പ്ര​മു​ഖ വ്യ​ക്​​തി​യാ​യി​രു​ന്നു വ​ക്കം അ​ബ്​​ദു​ൽ ഖാ​ദ​ർ. 
1917 മേ​യ്​ 25ന്​ ​ആ​യി​രു​ന്നു അ​ബ്​​ദു​ൽ ഖാ​ദ​റി​​െൻറ ജ​ന​നം. പി​താ​വ്​ വാ​വാ​കു​ഞ്ഞ്. മാ​താ​വ്​ ഉ​മ്മ​സ​ൽ​മ. ക​ട​ത്തു​കാ​ര​നാ​യി​രു​ന്ന വാ​വാ​കു​ഞ്ഞി​​െൻറ നാ​ലാ​മ​ത്തെ പു​ത്ര​നാ​യി​രു​ന്നു ഖാ​ദ​ർ. വ​ക്കം റൈ​ട്ട​ർ​വി​ള എ​ൽ.​പി സ്​​കൂ​ൾ നെ​ടു​ങ്ങ​ണ്ട ശ്രീ​നാ​രാ​യ​ണ വി​ലാ​സം ഹൈ​സ്​​കൂ​ൾ എ​ന്നി​വി​ട​ങ്ങ​ളി​ൽ വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സം. മി​ക​ച്ച ഗാ​യ​ക​ൻ എ​ന്ന​നി​ല​യി​ൽ സ​ഹ​പാ​ഠി​ക​ളു​ടെ​യും അ​ധ്യാ​പ​ക​രു​ടെ​യും ശ്ര​ദ്ധ പി​ടി​ച്ചു​പ​റ്റാ​ൻ അ​ബ്​​ദു​ൽ ഖാ​ദ​റി​ന്​ ക​ഴി​ഞ്ഞു. 

അ​ക്കാ​ല​ത്ത്​ സ്​​റ്റേ​റ്റ്​ കോ​ൺ​ഗ്ര​സി​​െൻറ ആ​ഭി​മു​ഖ്യ​ത്തി​ൽ തി​രു​വി​താം​കൂ​റി​ൽ പ്ര​ക്ഷോ​ഭം ന​ട​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​രം ജി​ല്ല​യി​ൽ ആ​റ്റി​ങ്ങ​ലി​ലും നെ​യ്യാ​റ്റി​ൻ​ക​ര​യി​ലും അ​വ​ർ ര​ണ്ട്​ മ​ഹാ​സ​മ്മേ​ള​ന​ങ്ങ​ൾ സം​ഘ​ടി​പ്പി​ച്ചു. പ​ട്ടം താ​ണു​പി​ള്ള, ടി.​എം. വ​ർ​ഗീ​സ്, സി. ​കേ​ശ​വ​ൻ, എ​ൻ. കു​ഞ്ഞി​രാ​മ​ൻ, ടി.​കെ. നാ​രാ​യ​ണ​പി​ള്ള തു​ട​ങ്ങി​യ പ്ര​മു​ഖ നേ​താ​ക്ക​ൾ യോ​ഗ​ത്തി​നെ​ത്തു​മെ​ന്ന്​ വാ​ർ​ത്ത പ്ര​ച​രി​ച്ചി​രു​ന്നു. സ​മ്മേ​ള​നം ത​ട​യാ​നും അ​ല​േ​ങ്കാ​ല​പ്പെ​ടു​ത്താ​നും സി.​പി​യു​ടെ ആ​ൾ​ക്കാ​ർ മ​റു​വ​ശ​ത്തും ത​യാ​റെ​ടു​പ്പു​ക​ൾ ന​ട​ത്തി​വ​ന്നു. നെ​ടു​ങ്ങ​ണ്ട​യി​ലെ (ആ​റ്റി​ങ്ങ​ൽ) യോ​ഗ​ത്തി​ൽ പ​െ​ങ്ക​ടു​ക്കാ​നെ​ത്തി​യ പ​ട്ടം താ​ണു​പി​ള്ള​യെ കൈ​യേ​റ്റം ചെ​യ്യാ​നും ഉ​ടു​മു​ണ്ട​ഴി​ക്കാ​നും ശി​ങ്കാ​ര​വേ​ലു​വി​​െൻറ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ലു​ള്ള ഗു​ണ്ട​സം​ഘം ശ്ര​മി​ക്കു​ക​യും യോ​ഗം അ​ല​േ​ങ്കാ​ല​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും ചെ​യ്​​തു. ഇൗ ​സം​ഭ​വം നാ​ട്ടി​ൽ വ​ലി​യ പ്ര​തി​ഷേ​ധ​ത്തി​നി​ട​യാ​ക്കി. പ​ല സ്​​ഥ​ല​ങ്ങ​ളി​ലും ഹ​ർ​ത്താ​ലും പ്ര​ക​ട​ന​ങ്ങ​ളും ന​ട​ന്നു. നെ​ടു​ങ്ങ​ണ്ട സ്​​കൂ​ളി​ലെ വി​ദ്യാ​ർ​ഥി​ക​ൾ പ​ഠി​പ്പു​മു​ട​ക്കി പ്ര​ക​ട​നം ന​ട​ത്തി. അ​ബ്​​ദു​ൽ ഖാ​ദ​റാ​യി​രു​ന്നു അ​വ​ർ​ക്ക്​ നേ​തൃ​ത്വം ന​ൽ​കി​യ​ത്. അ​യാ​ൾ വി​ളി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്ത മു​​ദ്രാ​വാ​ക്യം സ​ഹ​പാ​ഠി​ക​ൾ ആ​വേ​ശ​ത്തോ​ടെ ഏ​റ്റു​വി​ളി​ച്ചു. ആ ​നാ​ടി​​െൻറ ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലെ ആ​ദ്യ വി​ദ്യാ​ർ​ഥി പ്ര​ക്ഷോ​ഭ​മാ​യി​രു​ന്നു ഖാ​ദ​റി​​െൻറ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ അ​ര​ങ്ങേ​റി​യ​ത്. 

സ​മീ​പ സ്​​ഥ​ല​ങ്ങ​ളി​ൽ എ​വി​ടെ കോ​ൺ​ഗ്ര​സി​​െൻറ യോ​ഗ​മു​ണ്ടാ​യാ​ലും ഖാ​ദ​ർ അ​വി​ടെ എ​ത്തു​മാ​യി​രു​ന്നു. പി​ന്നാ​ലെ ഖാ​ദ​റി​െ​ന നി​രീ​ക്ഷി​ക്കാ​ൻ ര​ഹ​സ്യ​പ്പൊ​ലീ​സും. സ്​​ഥി​ര​മാ​യി വാ​വാ​കു​ഞ്ഞി​​െൻറ ക​ട​യി​ൽ പൊ​ലീ​സു​കാ​ർ ര​ഹ​സ്യാ​ന്വേ​ഷ​ണ​ത്തി​ന്​ എ​ത്തു​ന്ന​ത്​ വീ​ട്ടു​കാ​രി​ൽ വ​ലി​യ ഉ​ത്​​ക​ണ്​​ഠ​യും ഭീ​തി​യും ഉ​ള​വാ​ക്കി. പ​ഠി​ത്തം നി​ല​ച്ച്​ തൊ​ഴി​ൽ​ര​ഹി​ത​നാ​യി ന​ട​ക്കു​ന്ന ഖാ​ദ​റി​​െൻറ ഭാ​വി​യെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള ചി​ന്ത കു​ടും​ബാം​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലും അ​സ്വ​സ്​​ഥ​ത സൃ​ഷ്​​ടി​ച്ചു. ഖാ​ദ​ർ 1938ൽ 22ാം ​വ​യ​സ്സി​ൽ മ​േ​ല​ഷ്യ​യി​ലേ​ക്ക്​ ക​പ്പ​ൽ ക​യ​റി. അ​തോ​ടെ, ഖാ​ദ​റി​​െൻറ മാ​താ​പി​താ​ക്ക​ൾ സ​മാ​ശ്വാ​സ​ത്തി​​െൻറ നെ​ടു​വീ​ർ​പ്പു​തി​ർ​ത്തു. ജ​പ്പാ​​െൻറ രൂ​ക്ഷ​മാ​യ ആ​ക്ര​മ​ണ​ത്തി​ൽ മ​ല​യ​യി​ലെ ജ​ന​ജീ​വി​തം ദു​രി​ത​പൂ​ർ​ണ​മാ​യി മാ​റി​യ​പ്പോ​ൾ അ​ബ്​​ദു​ൽ ഖാ​ദ​ർ ജോ​ലി രാ​ജി​വെ​ച്ച്​ ഇ​ന്ത്യ​ൻ ഇ​ൻ​ഡി​പെ​ൻ​ഡ​ൻ​സ്​ ലീ​ഗി​​െൻറ വ​ള​ൻ​റി​യ​റാ​യി ചേ​ർ​ന്നു. 

1942ൽ ​ബാ​േ​ങ്കാ​ക്കി​ൽ ചേ​ർ​ന്ന ഇ​ന്ത്യ​ൻ ഇ​ൻ​ഡി​പെ​ൻ​ഡ​ൻ​സ്​ ലീ​ഗി​​െൻറ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ ഭാ​ര​ത​ത്തി​​െൻറ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​നാ​യി പ​ട​പൊ​രു​താ​ൻ ഇ​ന്ത്യ​ൻ നാ​ഷ​ന​ൽ ആ​ർ​മി എ​ന്ന​പേ​രി​ൽ ഒ​രു സേ​നാ​വി​ഭാ​ഗം രൂ​പ​വ​ത്​​ക​രി​ക്കാ​ൻ തീ​രു​മാ​നി​ച്ചു. അ​തി​​െൻറ ആ​വ​ശ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കാ​യി സ്വ​രാ​ജ്​ ഇ​ൻ​സ്​​റ്റി​റ്റ്യൂ​ട്ട്​ എ​ന്ന​പേ​രി​ൽ പ​രി​ശീ​ല​ന​കേ​ന്ദ്രം പെ​നാ​ങ്ങി​ൽ ആ​രം​ഭി​ച്ചു. ഇ​ൻ​സ്​​റ്റി​റ്റ്യൂ​ട്ടി​​െൻറ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​നം ര​ണ്ടു​ത​ര​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു. ഒ​ന്ന്​ സി​വി​ലി​യ​ന്മാ​ർ​ക്ക്​ പ​രി​ശീ​ല​നം ന​ൽ​കു​ക​യും മ​റ്റൊ​ന്ന്​ ആ​ത്മ​ഹ​ത്യ സ്​​ക്വാ​ഡു​ക​ളെ ത​യാ​റാ​ക്കു​ക​യു​മാ​യി​രു​ന്നു. ആ​ത്മ​ഹ​ത്യ സ്​​ക്വാ​ഡി​ലെ ആ​ദ്യ പ​രി​ശീ​ല​ന ബാ​ച്ചി​ൽ വ​ക്കം ഖാ​ദ​ർ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ 33 അം​ഗ​ങ്ങ​ളാ​ണു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​ത്. അ​തി​ൽ 13 പേ​രും മ​ല​യാ​ളി​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്ന​ത്​ എ​ക്കാ​ല​വും കേ​ര​ളീ​യ​ർ​ക്ക്​ അ​ഭി​മാ​നി​ക്കാ​വു​ന്ന വ​സ്​​തു​ത​യാ​യി​രു​ന്നു. 

പെ​നാ​ങ്​​ ഇ​ൻ​സ്​​റ്റി​റ്റ്യൂ​ട്ടി​ൽ പ​രി​ശീ​ല​നം പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കി​യ അ​ബ്​​ദു​ൽ ഖാ​ദ​ർ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ 20 ആ​ത്​​മ​ഹ​ത്യ സ്​​ക്വാ​ഡ്​ അം​ഗ​ങ്ങ​ളെ​യും ഇ​ന്ത്യ​യി​ലേ​ക്ക​യ​ക്കാ​ൻ  തീ​രു​മാ​ന​മാ​യി. അ​ഞ്ചു​പേ​ർ വീ​ത​മു​ള്ള നാ​ല്​ സം​ഘ​ങ്ങ​ളാ​യി തി​രി​ച്ച്​ ര​ണ്ട്​ സം​ഘ​ങ്ങ​ളെ ക​ട​ൽ​മാ​ർ​ഗ​വും മ​റ്റു ര​ണ്ട്​ സം​ഘ​ങ്ങ​ളെ ക​ര​മാ​ർ​ഗ​വു​മാ​ണ്​ അ​യ​ച്ച​ത്. അ​ബ്​​ദു​ൽ ഖാ​ദ​ർ അ​ട​ങ്ങു​ന്ന സം​ഘ​ത്തെ അ​ന്ത​ർ​വാ​ഹി​നി​യി​ൽ 1942 സെ​പ്​​റ്റം​ബ​ർ 18ന്​ ​പെ​നാ​ങ്ങി​ൽ​നി​ന്ന്​ യാ​ത്ര​യാ​ക്കി. അ​ന​ന്ത​ൻ നാ​യ​ർ, കെ.​എം.​ ജോ​ർ​ജ്, സി.​വി. ഇൗ​പ്പ​ൻ, മു​ഹ​മ്മ​ദ്​ ഗ​നി എ​ന്നി​വ​രാ​യി​രു​ന്നു സം​ഘ​ത്തി​ലെ മ​റ്റം​ഗ​ങ്ങ​ൾ. 

യാ​ത്ര​യു​ടെ ഒ​മ്പ​താം ദി​വ​സം അ​വ​ർ കേ​ര​ള തീ​ര​ത്തി​ന​ടു​ത്തെ​ത്തി. കോ​ഴി​ക്കോ​ട്​ താ​നൂ​രി​ന്​ പ​ടി​ഞ്ഞാ​റു​വ​ശം ക​ര​യി​ൽ​നി​ന്ന്​ ഏ​ഴ് ​കി​ലോ​മീ​റ്റ​ർ അ​ക​ലെ​യു​ള്ള ക​ട​ലി​ൽ അ​ന്ത​ർ​വാ​ഹി​നി ന​ങ്കൂ​ര​മി​ട്ടു. തു​ട​ർ​ന്ന്​ ഡി​ഞ്ചി എ​ന്ന കാ​റ്റു​നി​റ​ച്ച ട്യൂ​ബി​ൽ വ​ല​കെ​ട്ടി അ​തി​ൽ ക​യ​റി തു​ഴ​ഞ്ഞ്​ പൊ​യ്​​ക്കൊ​ള്ളാ​ൻ സം​ഘ​ത്തി​ന്​ നി​ർ​ദേ​ശം കൊ​ടു​ത്ത​ശേ​ഷം മു​ങ്ങി​ക്ക​പ്പ​ൽ അ​തി​​െൻറ സ​ഞ്ചാ​ര​ദി​ശ​യി​ൽ മു​ന്നേ​റി. ര​ണ്ട്​ ഡി​ഞ്ചി​ക​ളി​ലാ​യി ക​യ​റി​യ അ​ഞ്ചു​പേ​രും രാ​ത്രി​യി​ലെ കൂ​രി​രു​ട്ടി​ൽ ഭീ​മാ​കാ​ര​മാ​യ തി​ര​മാ​ല​ക​ളെ കീ​റി​മു​റി​ച്ച്​ ക​ര ല​ക്ഷ്യ​മാ​ക്കി തു​ഴ​ഞ്ഞു. പു​ല​ർ​ച്ച​യോ​ടെ തീ​ര​ത്ത​ണ​ഞ്ഞ അ​ബ്​​ദു​ൽ ഖാ​ദ​റും സം​ഘ​വും കോ​സ്​​റ്റ​ൽ പ​ട്രോ​ളി​ങ്​​ സ​ർ​വി​സ്​ സം​ഘ​ത്തി​​െൻറ നി​രീ​ക്ഷ​ക​രു​ടെ ശ്ര​ദ്ധ​യി​ൽ​പെ​ടു​ക​യും ഒ​ടു​വി​ൽ പി​ടി​യി​ലാ​വു​ക​യും ചെ​യ്​​തു. ഒാ​രോ​രു​ത്ത​രെ​യും പ്ര​ത്യേ​ക മു​റി​ക​ളി​ലാ​ക്കി വി​ശ​ദ​മാ​യി ചോ​ദ്യം​ചെ​യ്​​തു. സം​ഘ​ത്തി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന അ​ന​ന്ത​ൻ നാ​യ​ർ ഒ​ഴി​കെ മ​റ്റാ​രും കൊ​ടും​പീ​ഡ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്ക്​ മു​ന്നി​ലും ര​ഹ​സ്യ​ങ്ങ​ൾ തു​റ​ന്നു​പ​റ​യാ​തെ പ്ര​തി​ജ്ഞ​യോ​ടു​ കൂ​റു​പു​ല​ർ​ത്തി നി​ല​കൊ​ണ്ടു. എ​ന്നാ​ൽ, അ​ന​ന്ത​ൻ നാ​യ​ർ മാ​ത്രം ത​നി​ക്ക​റി​യാ​വു​ന്ന കാ​ര്യ​ങ്ങ​ൾ മു​ഴു​വ​ൻ എ​ഴു​തി അ​വ​ർ​ക്ക്​ സ​മ​ർ​പ്പി​ച്ചു. 

ചോ​ദ്യം​ചെ​യ്യ​ലി​നെ തു​ട​ർ​ന്ന്​ അ​ഞ്ചു​പേ​രെ​യും താ​നൂ​രി​ൽ​നി​ന്ന്​ കോ​ഴി​ക്കോ​ട്​ ന​ട​ക്കാ​വ്​ പൊ​ലീ​സ്​ സ്​​റ്റേ​ഷ​നി​ലേ​ക്ക്​ കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. പി​ന്നീ​ട്​ അ​വ​രെ ഏ​ഷ്യ​യി​ലെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ ജ​യി​ലാ​യ മ​ദ്രാ​സ്​ സ​െൻറ്​ ജോ​ർ​ജ്​ കോ​ട്ട​യി​ലെ കേ​ന്ദ്ര ജ​യി​ലി​ലേ​ക്കാ​ണ്​ കൊ​ണ്ടു​പോ​യ​ത്. അ​വി​ടെ അ​വ​ർ അ​ഞ്ചു​പേ​രെ​യും ഇ​രു​ട്ട​റ​യി​ൽ അ​ട​ച്ചു. സെ​ൻ​ട്ര​ൽ ജ​യി​ലി​ലെ പ്ര​ധാ​ന ഹാ​ളി​ൽ ഒ​രു​ക്കി​യ ര​ഹ​സ്യ കോ​ട​തി​യി​ൽ മാ​ർ​ച്ച്​ എ​ട്ടാം തീ​യ​തി വി​ചാ​ര​ണ ആ​രം​ഭി​ച്ചു. വി​ചാ​ര​ണ ന​ട​പ​ടി​ക​ൾ അ​തി​വേ​ഗം പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കി​യ കോ​ട​തി വ​ക്കം ഖാ​ദ​ർ, അ​ന​ന്ത​ൻ നാ​യ​ർ, ബ​ർ​ധാ​ൻ, ബോ​ണി ഫെ​യ്​​സ്, ഫൗ​ജാ​സി​ങ്​​ എ​ന്നി​വ​ർ കു​റ്റ​ക്കാ​രാ​ണെ​ന്ന്​ ക​ണ്ടെ​ത്തി വധശിക്ഷ വിധിച്ചു. 1943 സെ​പ്​​റ്റം​ബ​ർ പ​ത്തി​ന്​ പു​ല​ർ​ച്ചെ ഖാ​ദ​റി​​െൻറ​യും സ​ഹ​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​രു​ടെ​യും വ​ധ​ശി​ക്ഷ ന​ട​പ്പാ​ക്കാ​ൻ ഉ​ത്ത​ര​വി​ട്ടു. അ​നി​ത​ര​സാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യ ധൈ​ര്യ​ത്തോ​ടും ആ​ത്മ​സം​തൃ​പ്​​തി​യോ​ടും കൂ​ടി 26 വ​യ​സ്സു​മാ​ത്ര​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ആ ​ധീ​ര​ദേ​ശാ​ഭി​മാ​നി വ​ന്ദേ​മാ​ത​രം പാ​ടി​യ​ശേ​ഷം ‘‘ഭാ​ര​ത്​​മാ​താ കീ ​ജ​യ്,​ ബ്രി​ട്ടീ​ഷ്​ സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്വം തു​ല​യ​െ​ട്ട’’ എ​ന്ന്​ ഉ​ച്ച​ത്തി​ൽ മു​ദ്രാ​വാ​ക്യം വി​ളി​ച്ച്​​ കൊ​ല​ക്ക​യ​ർ സ്വ​യം ക​ഴു​ത്തി​ല​ണി​ഞ്ഞു. 

ഇ​ന്ത്യ​ൻ സ്വാ​ത​​ന്ത്ര്യ​സ​മ​ര ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലെ സ​മാ​ന​ത​ക​ളി​ല്ലാ​ത്ത ത്യാ​ഗ​ത്തി​​െൻറ​യും ധീ​ര​ത​യു​ടെ​യും അ​പൂ​ർ​വ മാ​തൃ​ക​യാ​യ ആ ​ധീ​ര​ര​ക്​​ത​സാ​ക്ഷി താ​ൻ തൂ​ക്കി​ലേ​റ്റ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​​െൻറ ത​ലേ​രാ​ത്രി​യി​ൽ പി​താ​വി​നെ​ഴു​തി​യ ക​ത്തി​ലെ വ​രി​ക​ൾ ഉ​പ​സം​ഹ​രി​ച്ച​ത്​ ഇ​പ്ര​കാ​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. ‘‘ഞാ​ൻ എ​ത്ര​ത്തോ​ളം ധൈ​ര്യ​ത്തോ​ടും സ​േ​ന്താ​ഷ​ത്തോ​ടും സ​മാ​ധാ​ന​ത്തോ​ടും കൂ​ടി രാ​ജ്യ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി മ​രി​െ​ച്ച​ന്ന്​ നി​ങ്ങ​ൾ ഒ​ര​വ​സ​ര​ത്തി​ൽ ചി​ല ദൃ​ക്​​സാ​ക്ഷി​ക​ളി​ൽ​നി​ന്ന്​ അ​റി​യാ​ൻ ഇ​ട​യാ​കു​േ​മ്പാ​ൾ തീ​ർ​ച്ച​യാ​യും സ​ന്തോ​ഷി​ക്കാ​തി​രി​ക്കു​ക​യി​ല്ല. തീ​ർ​ച്ച​യാ​യും അ​ഭി​മാ​നി​ക്കു​ക​ത​ന്നെ ചെ​യ്യും.’’ ഇൗ​വ​രി​ക​ളി​ലെ ഒാ​രോ വാ​ക്കും ദേ​ശ​സ്​​നേ​ഹി​ക​ളാ​യ ഭാ​ര​തീ​യ​രെ പ്ര​ചോ​ദി​പ്പി​ക്കാ​ൻ പ​ര്യാ​പ്​​ത​മാ​ണ്.