"അന്ന് ഞങ്ങളുടെ റമദാന്‍ ഇങ്ങനെയായിരുന്നു'

ജി​ദ്ദ, പു​ണ്യ​കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ൾ ല​ക്ഷ്യ​മാ​ക്കി ലോ​ക​ത്തി​െ​ൻ​റ നാ​നാ​ദി​ക്കു​ക​ളി​ൽ​നി​ന്നും​ ജ​ന​കോ​ടി​ക​ൾ വ​ന്നി​റ​ങ്ങു​ന്ന ന​ഗ​രം. ചെ​ങ്ക​ട​ലി​െ​ൻ​റ തീ​ര​ത്തെ അ​തി​പു​രാ​ത​ന​മാ​യ പ​ട്ട​ണ​ത്തി​െ​ൻ​റ വി​ക​സി​ത രൂ​പ​മാ​ണ്​ ഇൗ ​മ​ഹാ​ന​ഗ​രം. അ​റ​ബ്​​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ലെ ഹി​ജാ​സി​ക​ളു​ടെ നാ​ട്. പാ​ര​മ്പ​ര്യ​വും പൈ​തൃ​ക​വും ഏ​റെ​യു​ള്ള സ​മൂ​ഹ​മാ​ണ്​ ഹി​ജാ​സി​ക​ളു​ടേ​ത്. ജി​ദ്ദ​യി​ലെ പു​രാ​ത​ന ന​ഗ​ര​മാ​ണ്​ ബ​ല​ദ്. ഹി​ജാ​സി പൈ​തൃ​ക​ങ്ങ​ളു​ടെ ത​ട്ട​കം. ഇൗ ​ചെ​റു​പ​ട്ട​ണം വ​ള​ർ​ന്ന്​ വി​ക​സി​ച്ച​താ​ണ്​ ഇ​ന്ന​ത്തെ ജി​ദ്ദ. റ​മ​ദാ​നി​ലെ 30 രാ​ത്രി​ക​ളും ഇൗ ​പു​രാ​ത​ന​ന​ഗ​ര​ത്തി​ന്​ ആ​ഘോ​ഷ​ത്തി​േ​ൻ​റ​താ​ണ്. ത​റാ​വീ​ഹ്​ ന​മ​സ്​​കാ​രം ക​ഴി​ഞ്ഞ്​ രാ​​ത്രി 10 മ​ണി മു​ത​ൽ പു​ല​ർ​ച്ചെ ര​ണ്ടു വ​രെ നീ​ളു​ന്ന​താ​ണ്​ മേ​ള. നൂ​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ൾ​ക്കു​മു​മ്പ്​ ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ റ​മ​ദാ​ൻ ഇ​ങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു എ​ന്ന്​ പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന നി​റ​മു​ള്ള മേ​ള​യാ​ണി​വി​ടെ. ‘റ​മ​ദാ​നു​നാ കി​ദാ’ എ​ന്നാ​ണ്​ ഇൗ ​ഉ​ത്സ​വ​ത്തി​െ​ൻ​റ പേ​ര്.

ഇ​തി​ന​ർ​ഥം ‘അ​ന്ന്​ ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ റ​മ​ദാ​ൻ ഇ​ങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു’ എ​ന്നാ​ണ്. രാ​വി​നെ​ പ​ക​ലാ​ക്കു​ന്ന പാ​ൽ​വെ​ളി​ച്ച​ത്തി​ൽ, സ്​​ത്രീ​ക​ളും കു​ട്ടി​ക​ളു​മ​ട​ങ്ങു​ന്ന കു​ടും​ബം ഉ​ത്സ​വ​പ്പ​റ​മ്പി​ലൂ​ടെ ക​റ​ങ്ങി​ന​ട​ക്കു​ന്ന​തു കാ​ണാം. കൂ​ടു​ത​ലും ത​ദ്ദേ​ശീ​യ​രാ​ണ്​ കു​ടും​ബ​സ​മേ​തം ഇ​വി​ടെ​യെ​ത്തു​ക. വൈ​വി​ധ്യ​മാ​ര്‍ന്ന വൈ​ദ്യു​തി​ദീ​പ​ങ്ങ​ളാ​ല്‍ അ​ണി​യി​ച്ചൊ​രു​ക്കി​യ ബ​ല​ദ്​ ആ​ഘോ​ഷ​ന​ഗ​രി​യു​ടെ ക​വാ​ട​ത്തി​ലെ​ത്തു​ന്ന സ​ന്ദ​ര്‍ശ​ക​രെ പ​ര​മ്പ​രാ​ഗ​ത വേ​ഷ​മ​ണി​ഞ്ഞ പു​രു​ഷ​ന്മാ​ൻ ചെ​റു​നൃ​ത്ത​ച്ചു​വ​ടു​ക​ളോ​ടൊ​പ്പം ഹി​ജാ​സി​യ​ന്‍ സ്വാ​ഗ​ത​ഗാ​ന​ത്തോ​ടെ​യാ​ണ് അ​ക​ത്തേ​ക്ക് സ്വീ​ക​രി​ക്കു​ക. ച​രി​ത്ര​ത്തി​െ​ൻ​റ പു​ന​രാ​വി​ഷ്​​കാ​ര​മാ​ണ്​ ഇ​വി​ടെ​യൊ​രു​ക്കു​ന്ന ഒാ​രോ കാ​ഴ്​​ച​യും.

അ​റ​ബ്​ നാ​ട​ൻ​ക​ലാ​പ്ര​ക​ട​ന​ങ്ങ​ൾ, ക​ര​കൗ​ശ​ല​പ്ര​ദ​ർ​ശ​നം, ച​ന്ത​ക​ൾ, സാം​സ്​​കാ​രി​ക സ​ദ​സ്സു​ക​ൾ, ഭ​ക്ഷ​ണ​ശാ​ല​ക​ൾ എ​ല്ലാം പ​ഴ​യ​കാ​ല​ത്തി​െ​ൻ​റ പ്ര​താ​പ​ച​രി​തം ന​മു​ക്ക്​ പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തും. ഇ​വി​ട​ത്തെ പു​രാ​ത​ന വീ​ടു​ക​ൾ​ക്ക​ക​ത്ത്​ പ്ര​താ​പ​കാ​ല​ജീ​വി​ത​ത്തി​െ​ൻ​റ പു​ന​രാ​വി​ഷ്​​കാ​ര​മു​ണ്ട്. നൂ​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ൾ​ക്കു​മു​മ്പ്​ ഹി​ജാ​സി​ക​ൾ ന​യി​ച്ച പ​രി​ഷ്​​കാ​ര​ജീ​വി​ത​ത്തി​െ​ൻ​റ അ​ട​യാ​ള​ങ്ങ​ളു​ണ്ട്. അ​ന്ന്​ അ​വ​ർ അ​തി​ഥി​ക​ളെ സ്വീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ത്തി​യ രീ​തി. വി​രു​ന്നു​കാ​ർ​ക്കു​വേ​ണ്ടി അ​വ​ർ പാ​ടി​യ പാ​ട്ടു​ക​ൾ, ബ​യ്​​ത്തു​ക​ൾ, ഉ​പ​ചാ​ര​ങ്ങ​ൾ എ​ല്ലാം ഇൗ ​മേ​ള​യി​ൽ പു​ന​രാ​വി​ഷ്​​ക​രി​ക്കും. നാം ​കേ​ട്ട​റി​ഞ്ഞ അ​റ​ബ്​ ജീ​വി​ത​മോ സം​സ്​​കാ​ര​മോ അ​ല്ല ഇ​വി​ടെ ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​ത്​ എ​ന്ന്​ സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​രെ മേ​ള ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തും. 

മേ​ള​യോ​ട​നു​ബ​ന്ധി​ച്ച്​ ബ​ല​ദി​ലെ പു​രാ​ത​ന കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളെ അ​തി​മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യി അ​ല​ങ്ക​രി​ക്കും. നാ​ട​ന്‍ക​ല​ക​ളു​ടെ മേ​ള​മാ​ണ് റ​മ​ദാ​നു​നാ കി​ദാ. അ​ണി​ഞ്ഞൊ​രു​ങ്ങി​യ കു​രു​ന്നു​ക​ള്‍ അ​വ​ത​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന നാ​ട​ന്‍പാ​ട്ടു​ക​ളു​ടെ ശീ​ലു​ക​ള്‍, അ​തി​ന​നു​സ​രി​ച്ചു​ള്ള കൈ​കൊ​ട്ടി​പ്പാ​ട്ട്, ക​ര​കൗ​ശ​ല വ​സ്​​തു​ക്ക​ള്‍ വി​റ്റു​ന​ട​ക്കു​ന്ന നാ​ടോ​ടി​ക​ള്‍... അ​ങ്ങ​നെ ആ​ക​ര്‍ഷ​ക​മാ​യ ധാ​രാ​ളം കൗ​തു​ക​ക്കാ‍ഴ്ച​ക​ള്‍. പ​ര​മ്പ​രാ​ഗ​ത വ​സ്​​തു​ക്ക​ളും ഇ​വി​ടെ പ്ര​ദ​ര്‍ശ​ന​ത്തി​നു​ണ്ട്. അ​റ​ബി​ക​ളു​ടെ നോ​മ്പു​തു​റ വി​ഭ​വ​ങ്ങ​ളാ​യ സൂ​ബി​യ, ബേ​രി, ശു​ര്‍ബ മു​ത​ല്‍ കാ​ര​ക്ക​യും ഉ​ണ​ക്ക​പ്പ‍ഴ​ങ്ങ​ളും ചേ​ര്‍ത്തു​ള്ള വി​വി​ധ​യി​നം പ​ല​ഹാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്ര​ത്യേ​ക ക​ട​ക​ള്‍, പ‍ഴ​യ​കാ​ല സൗ​ദി​യി​ലെ നോ​മ്പു​തു​റ​യു​ടെ അ​വി​ഭാ​ജ്യ​ഘ​ട​ക​മാ​യ ക​ട​ല​കൊ​ണ്ടു​ണ്ടാ​ക്കി​യ ‘ബ​ലീ​ല’​യു​ടെ ബ​സ്​​ത​ക​ൾ. സൂ​ബി​യ​യും ബ​ലീ​ല​യും വി​ൽ​ക്കു​ന്ന ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര്‍ ന​മ്മു​ടെ നാ​ട്ടി​ലെ ആ​ഴ്​​ച​ച്ച​ന്ത​ക​ളി​ലേ​തു​പോ​ലെ ആ​ളു​ക​ളെ ആ​ക​ർ​ഷി​ക്കാ​ൻ ബ​ഹ​ളം​കൂ​ട്ടു​ന്ന കാ​ഴ്​​ച​ക​ൾ. 

ഇ​ഫ്​​താ​റി​നും അ​ത്താ‍ഴ​ത്തി​നും പ​ര​മ്പ​രാ​ഗ​ത അ​റ​ബ്​ വി​ഭ​വ​ങ്ങ​ള്‍ ല​ഭ്യ​മാ​ക്കു​ന്ന പ്ര​ത്യേ​ക ഭ​ക്ഷ​ണ​ശാ​ല​ക​ളും മേ​ള​യി​ലു​ണ്ടാ​വും. ക​ര​ള്‍ വി​ഭ​വ​മാ​യ ‘നാ​ട​ന്‍കി​ബ്​​ദ’ പ്ര​ത്യേ​ക രീ​തി​യി​ല്‍ ത​യാ​റാ​ക്കി​യാ​ണ് ന​ല്‍കു​ന്ന​ത്. കു​ടും​ബ​സ​മേ​തം റ​മ​ദാ​ന്‍ രു​ചി ആ​സ്വ​ദി​ക്കാ​നെ​ത്തു​ന്ന​വ​ര്‍ക്കി​ട​യി​ല്‍ ഇ​തി​ന്​ വ​ലി​യ സ്വീ​കാ​ര്യ​ത​യാ​ണ്. 
റ​മ​ദാ​നി​ലേ​ക്കും പെ​രു​ന്നാ​ളി​ലേ​ക്കും വേ​ണ്ട മു‍ഴു​വ​ന്‍ വി​ഭ​വ​ങ്ങ​ളും ല​ഭ്യ​മാ​ക്കു​ന്ന പ‍ഴ​യ ച​ന്ത​യു​ടെ പു​ന​രാ​വി​ഷ്​​കാ​രം ‘സൂ​ഖ്​ സ​മാ​നി’​ല്‍ കാ​ണാം. പ​ര​മ്പ​രാ​ഗ​ത വ​സ്തു​ക്ക​ളു​ടെ​യും ഭ​ക്ഷ​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും പ്ര​ദ​ര്‍ശ​നം ജ​ന​ക്കൂ​ട്ട​ത്തെ ആ​ക​ര്‍ഷി​ക്കു​ന്നു. പു​രാ​ത​ന വ​സ്​​ത്ര​ങ്ങ​ള്‍, മ്യൂ​സി​ക്​ ഉ​പ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ള്‍, ക​ളി​ക്കോ​പ്പു​ക​ള്‍, വീ​ട്ടു​സാ​ധ​ന​ങ്ങ​ള്‍, ഭ​ക്ഷ്യ​വി​ഭ​വ​ങ്ങ​ള്‍, പാ​നീ​യ​ങ്ങ​ള്‍ തു​ട​ങ്ങി സൗ​ദി പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ത്ത​നി​മ വി​ളി​ച്ചോ​തു​ന്ന അ​തി​മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ പ്ര​ദ​ര്‍ശ​ന സ്​​റ്റാ​ളു​ക​ൾ. പ​ര​മ്പ​രാ​ഗ​ത ഹി​ജാ​സി​യ​ന്‍ വേ​ഷ​മ​ണി​ഞ്ഞ് മേ​ള​ക്കെ​ത്തു​ന്ന​വ​രെ​യും കാ​ണാം.

ന​മ്മു​ടെ നാ​ട്ടി​ൽ പ​ണ്ട്​ ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു​പോ​ലെ അ​ത്താ​ഴം​മു​ട്ടു​കാ​ര്‍ ജി​ദ്ദ​യി​ലു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഈ ​മേ​ള​യി​ൽ അ​ത്താ​ഴം​മു​ട്ടു​കാ​രെ പു​ന​രാ​വി​ഷ്​​ക​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്.
ജി​ദ്ദ​യി​ലെ ധ​നാ​ഢ്യ​രാ​യ പു​രാ​ത​ന കു​ടും​ബ​ങ്ങ​ളു​ടെ ശേ​ഷി​പ്പു​ക​ളാ​യ നി​ര​വ​ധി കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ള്‍ ഇ​വി​ടെ​യു​ണ്ട്. മ​ര​ത്ത​ടി​കൊ​ണ്ട് പ​ണി​ത പ്ര​ത്യേ​ക ത​രം ജ​ന​ലു​ക​ളു​ള്ള കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ള്‍ വാ​സ്​​തു​വി​ദ്യ വി​ളി​ച്ച​റി​യി​ക്കു​ന്ന​വ​യാ​ണ്. ഇ​ന്ത്യ​യി​ല്‍നി​ന്നു​ള്ള ക​ൽ​പ്പ​ണി​ക്കാ​രാ​ണ്​ ഇ​വ നി​ർ​മി​ച്ച​തെ​ന്ന്​ പ​റ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. സൗ​ദി അ​റേ​ബ്യ​യി​ലെ ആ​ദ്യ​ത്തെ അ​മേ​രി​ക്ക​ന്‍ എം​ബ​സി അ​ട​ക്ക​മു​ള്ള​വ ബ​ല​ദി​ലാ​യി​രു​ന്നു സ്​​ഥി​തി​ചെ​യ്​​ത​ത്. ഖ​ലീ​ഫ ഉ​മ​റി​െ​ൻ​റ കാ​ല​ത്ത് നി​ര്‍മി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തെ​ന്ന് ക​രു​തു​ന്ന മ​സ്ജി​ദ് ശാ​ഫി പു​ന​ര്‍നി​ര്‍മി​ച്ച് പ്രാ​ര്‍ഥ​ന​ക്കാ​യി തു​റ​ന്നു​കൊ​ടു​ത്തി​ട്ടു​ണ്ടി​വി​ടെ. യു​നെ​സ്കോ പൈ​തൃ​ക പ​ട്ടി​ക​യി​ല്‍ ഇ​ടം​നേ​ടി​യ ഈ ​പ്ര​ദേ​ശം ഇ​ന്ന് സൗ​ദി​യി​ലെ പ്ര​ധാ​ന ടൂ​റി​സ്​​റ്റ്​ കേ​ന്ദ്രം കൂ​ടി​യാ​ണ്. ആ​യി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​ന് സ​ന്ദ​ര്‍ശ​ക​രാ​ണ്​ റ​മ​ദാ​ൻ ക​ഴി​യു​േ​മ്പാ​ഴേ​ക്കും മേ​ള​യി​ൽ വി​രു​ന്നെ​ത്തു​ന്ന​ത്. റ​മ​ദാ​ൻ ക​ഴി​യു​ന്ന​തോ​ടെ ‘റ​മ​ദാ​നു​നാ കി​ദാ’​യു​ടെ വേ​ദി ‘ഇൗ​ദു​നാ കി​ദാ’​ക്ക്​ വ​ഴി​മാ​റും. റ​മ​ദാ​ൻ ക​ഴി​യു​ന്ന​തോ​ടെ കൂ​ടു​ത​ൽ നി​റ​പ്പ​കി​ട്ടാ​ർ​ന്ന ആ​ഘോ​ഷ​പ​രി​പാ​ടി​ക​ളാ​ണ്​ ‘ഇൗ​ദു​നാ കി​ദാ’ (ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇൗ​ദ്​ ഇ​ങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു) എ​ന്ന മേ​ള​യി​ലു​ണ്ടാ​വു​ക.